Nhiều mặt hàng đang trong giai đoạn 'siêu thắt chặt' nguồn cung
Trả lời phỏng vấn CNBC, ông Paul Bloxham, chuyên gia kinh tế thuộc ngân hàng HSBC nói: “Chúng tôi đã mô tả các thị trường hàng hóa toàn cầu đang ở trong tình trạng ‘siêu thắt chặt’".
Ông giải thích: “Siêu thắt chặt” hàng hóa được biểu thị bằng giá cao tăng cao do nguồn cung hạn chế, thay vì nhu cầu cao.
Ông cho biết: “Nếu việc hạn chế về nguồn cung đang thúc đẩy giá hàng hóa tăng cao thì đó lại là một câu chuyện rất khác đối với tăng trưởng toàn cầu”.
Ông nói: “Chúng tôi nhận thấy các yếu tố ‘siêu thắt chặt’ sâu hơn ở phía cung. Điều này đóng vai trò quan trọng trong việc giữ giá hàng hóa tăng cao,” ông nói, đồng thời nêu ra các yếu tố khác như bất ổn chính trị, biến đổi khí hậu và thiếu đầu tư vào lĩnh vực xanh, chuyển đổi năng lượng.
Rủi ro địa chính trị bao gồm xung đột Israel-Hamas đang diễn ra ở Gaza và căng thẳng tại Ukraine, đã cản trở thương mại toàn cầu. Ngoài ra, xung đột ở Biển Đỏ cũng đang làm gián đoạn ngành vận tải biển.
Một lý do khác là biến đổi khí hậu làm gián đoạn chuỗi cung ứng cũng như nguồn cung hàng hóa, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.
Ông nói thêm: “Tình trạng ’siêu thắt chặt’ có thể nghiêm trọng hơn hoặc kéo dài hơn nếu sự gián đoạn nguồn cung liên quan đến địa chính trị, biến đổi khí hậu hoặc chuyển đổi năng lượng lớn hơn dự kiến”.
Thiếu đầu tư trong việc khai thác mới
Ông Bloxham chỉ ra rằng việc thế giới theo đuổi một tương lai Net Zero đang thúc đẩy nhu cầu về các kim loại chuyển đổi năng lượng như đồng và niken.
Tuy nhiên, ông cho biết, việc đầu tư cho khai thác các khoán sản này không đủ, dẫn đến nguồn cung cung bị thắt chặt hơn, đặc biệt là đồng, nhôm và niken.
Ủy ban Chuyển đổi Năng lượng cho biết khi quá trình chuyển đổi năng lượng tăng tốc, các thị trường có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt một loạt kim loại như than chì, coban, đồng, niken và lithium trong thập kỷ tới .
Tại hội nghị về biến đổi khí hậu COP28 gần đây, hơn 60 quốc gia đã ủng hộ kế hoạch tăng gấp ba lần công suất năng lượng tái tạo toàn cầu vào năm 2030 , điều được coi là một bước tiến cho quá trình chuyển đổi năng lượng và tăng thêm nhu cầu về kim loại cần thiết cho quá trình chuyển đổi đó.
Báo cáo cho biết: “Các dự án khai thác quy mô lớn có thể mất 15-20 năm. Tuy nhiên, trong vòng 10 năm qua, hoạt động thăm dò và khai thác vật liệu chuyển đổi năng lượng đang thiếu sự đầu tư”.
Theo báo cáo của ETC, đầu tư vốn hàng năm vào các kim loại này đạt trung bình 45 tỷ USD trong hai thập kỷ qua và phải tăng lên khoảng 70 tỷ USD mỗi năm cho đến năm 2030 để đảm bảo nguồn cung dồi dào.
Ông Bloxham cho biết nếu không đầu tư thêm, nguồn cung sẽ bị hạn chế, đồng thời “với bất kỳ đợt tăng nhu cầu nào”, giá các loại hàng hóa này sẽ vẫn cao hơn so với trước đây.
“Điều đó dường như đang diễn ra trên nhiều mặt hàng vào thời điểm hiện tại.”
Ông không cho biết thị trường hàng hóa toàn cầu sẽ mất bao lâu để thoát khỏi tình trạng bị siết chặt, nhưng có một cách để thoát khỏi tình trạng này - điều cũng sẽ đẩy giá hàng hóa xuống thấp - là một “sự suy thoái kinh tế lan rộng hơn và sâu hơn”.
Ông Brian Luke, giám đốc cấp cao kiêm người đứng đầu bộ phận hàng hóa tại S&P Dow Jones Indices, cho biết: “Hàng hóa nổi tiếng là loại tài sản dễ biến động, có lịch sử lâu dài, dễ bị siết chặt trong thời gian ngắn và bối cảnh hiện tại cho thấy nhiều điều tương tự”. Ông nhấn mạnh rằng các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và địa chính trị cũng đã tác động đến giỏ hàng hóa nông nghiệp và năng lượng.
Kim loại bị ảnh hưởng nhiều nhất
Các nhà phân tích cho rằng kim loại có thể sẽ có mức tăng giá cao nhất.
Bloxham lưu ý rằng ngoài kim loại năng lượng sạch, quặng sắt cũng trong tình trạng tồn kho giảm và thiếu đầu tư vào mở rộng công suất.
Theo dữ liệu từ FactSet, giá quặng sắt đã tăng hơn 24% trong năm ngoái. Quặng sắt loại 62%Fe được giao dịch lần cuối ở mức 135,48 USD/tấn.
Bà Matty Zhao, người đứng đầu bộ phận vật liệu cơ bản châu Á - Thái Bình Dương của Bank of America Securities cho biết: “Lý do khiến giá quặng sắt đột ngột tăng là do lượng hàng tồn kho rất thấp”.
Bà lưu ý rằng bất chấp cuộc khủng hoảng tài sản ở Trung Quốc, việc sản xuất thép vẫn tiếp tục, thúc đẩy nhu cầu về quặng sắt và than luyện cốc, những nguyên liệu không thể thiếu trong sản xuất thép.
Trong khi rủi ro vẫn còn, một nhà phân tích cho rằng phần lớn thị trường hàng hóa vẫn “được cung cấp đầy đủ”.
“Thị trường hàng hóa hiện đang tập trung vào nhu cầu sụt giảm do nền kinh tế toàn cầu trì trệ. Do đó, không có quá nhiều lo ngại về nguồn cung”, ông Arlan Suderman, chuyên gia kinh tế hàng hóa trưởng tại công ty dịch vụ tài chính StoneX, cho biết.
Ví dụ, dầu đã chứng kiến sự gia tăng tồn kho dầu toàn cầu vào năm 2023 .
Một số người vẫn hy vọng rằng sự phục hồi nhu cầu của Trung Quốc sẽ giúp ích.
Ông Luke cho biết: “Sự trỗi dậy từ châu Á sẽ còn phải mất một chặng đường dài mới xác định được liệu hàng hóa sẽ có một năm đột phá hay không”. Đồng thời, ông cho biết thêm rằng năm 2023 chứng kiến một năm nhu cầu chưa được đáp ứng từ Trung Quốc, điều này đè nặng lên thị trường hàng hóa.
