Nhà đầu tư cần biết: 'Tiết lộ' qui trình chọn cổ phiếu của Charlie Munger và Warren Buffett

Charlie Munger là người cộng sự, người bạn và đồng hương với nhà đầu tư nổi tiếng Warren Buffett tại Omaha, Mỹ. Nhà đầu tư 95 tuổi hiện giữ chức Phó Chủ tịch của Berkshire Hathaway, Tập đoàn đầu tư do Warren Buffett làm Chủ tịch.

Munger là người có tác động lớn trong việc chuyển từ đầu tư giá trị cổ điển của Graham sang đầu tư giá trị hiện đại. Ông chính là người có công lớn hoàn thiện phương pháp đầu tư giá trị của Berkshire Hathaway, chứ không phải Warren.

Bằng cách thực hiện cách tiếp cận đầu tư của Munger, Warren Buffett đã hoàn thiện phương pháp đầu tư giá trị và xây dựng nên "đế chế" Berkshire Hathaway lớn mạnh như ngày nay.

Trong giai đoạn trị vì của Warran Buffett và người cộng sự Charlie Munger, Berkshire Hathaway đã tạo ra lợi nhuận gộp hàng năm 19,8%, so với tỉ lệ tăng chỉ 5% hàng năm của chỉ số Dow Jones. Theo đó, công ty đã mang lại lợi suất gấp hơn 20.000 lần so với giá trị ban đầu.

Tăng trưởng của cổ phiếu Berkshire Hathaway loại A (đường màu cam) kể từ năm 1964. Nguồn: Tradingview.

Vậy điều gì đã khiến Berkshire Hathaway trở nên lớn mạnh như vậy?

Dưới đây là những tìm hiểu của người viết về qui trình chọn công ty tiềm năng của Charlie Munger và Warren Buffett, người viết cũng đưa ra một số ví dụ minh họa trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bước đầu tiên: Hiểu doanh nghiệp

Theo Munger, điều đầu tiên cần làm trước khi bỏ tiền vào bất kì doanh nghiệp nào là phải hiểu những gì doanh nghiệp thực sự làm. 

Hiểu doanh nghiệp giúp nhà đầu tư phát hiện ra những lợi thế riêng của từng doanh nghiệp, tránh được phần lớn những doanh nghiệp tồi, bên cạnh đó cũng giúp nhà đầu tư vững vàng tâm lí hơn trước những biến động của cổ phiếu trên thị trường.

Tuy nhiên, trên thực tế rất nhiều người không thực sự dành thời gian để nghiên cứu xem doanh nghiệp đang sản xuất hoặc bán sản phẩm gì mà chỉ quan tâm đến diễn biến cổ phiếu trên thị trường, từ đó bị cuốn vào các vòng xoáy tâm lí và bỏ qua nhiều cơ hội hấp dẫn.

Người viết sẽ đưa ra một dẫn chứng cụ thể về Cao su Phước Hoà (Mã: PHR), một doanh nghiệp ngành cao su thiên nhiên, hoạt động chính là khai thác và chế biến mủ cao su.

Vài năm trở lại đây, giá cao su liên tục lao dốc khiến hoạt động kinh doanh của ngành cao su gặp nhiều khó khăn. Do đó, nhà đầu tư thường đánh giá thấp triển vọng của ngành cao su và bỏ qua những doanh nghiệp này, trong đó có Phước Hoà.

Tuy nhiên, ngoài khai thác mủ cao su, Phước Hoà còn có nguồn thu từ gỗ cao su và chuyển đổi vườn cây sang phát triển khu công nghiệp, chính điều này đã giúp Phước Hoà vượt khó và ghi nhân lợi nhuận khủng khi gỗ cao su tăng giá và nhu cầu thuê đất khu công nghiệp nhờ hưởng lợi từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung.

Kết quả, cổ phiếu PHR đã tăng giá gấp gần 7 lần chỉ trong vòng ba năm, cao hơn nhiều so với tăng trưởng 50% của VN-Index, đem lại sự tiếc nuối cho những nhà đầu tư không hiểu doanh nghiệp và bỏ qua cơ hội đầu tư hấp dẫn này

Cổ phiếu PHR tăng giá gấp gần 7 lần chỉ trong vòng ba năm. Nguồn: VNDirect

Trường hợp của Cao su Phước Hòa cho thấy, việc hiểu doanh nghiệp là rất quan trọng khi lựa chọn cổ phiếu. Đây cũng là bước đầu tiên trong quá trình chọn cổ phiếu của Charlie Munger và Warren Buffett, họ muốn hiểu rõ những gì họ sẽ đầu tư vào.

Charlie Munger khuyên rằng: "Nếu bạn không hiểu về hoạt động của một công ty, đừng đầu tư vào công ty đó. Hiểu về doanh nghiệp và bạn sẽ thấy nó có phải là một công ty tốt hay không".

Xác định lợi thế cạnh tranh bền vững

Theo Munger, sau khi đã tìm hiểu về hoạt động của mỗi công ty, nhà đầu tư cần phải đánh giá xem công ty đó có lợi thế cạnh tranh bền vững hay không, thông qua hai yếu tố là rào cản gia nhập và thị phần trong ngành kinh doanh của doanh nghiệp đó.

Munger đánh giá cao những ngành có rào cản gia nhập lớn, trong những ngành này doanh nghiệp có nhiều lợi thế để duy trì tăng trưởng trong dài hạn do ít gặp phải cạnh tranh từ đối thủ, đơn cử như các ngành điện nước được độc quyền hay những ngành đỏi hỏi mức đầu tư lớn ban đầu như thép, hàng không, cảng biển.

Đối với những ngành khác, Munger chú trọng những doanh nghiệp đang chiếm thị phần lớn trong ngành. Những doanh nghiệp thường có nhiều lợi thế cạnh tranh, khiến cho các đối thủ mới gia nhập vào ngành cũng khó có thể làm giảm doanh thu của họ.

Trong đó, một trong những yếu tố quan trọng nhất chính là thương hiệu. Một công ty có thương hiệu càng dễ nhận biết sẽ càng dễ dàng chiếm lĩnh thị trường và duy trì được thị phần lớn trong một ngành nhất định.

CTCP Sữa Việt Nam (Vinamilk, Mã: VNM) là một ví dụ về doanh nghiệp thành công với thương hiệu "Vinamilk" trong ngành sữa, "ông lớn" này luôn duy trì thị phần ở mức khoảng một nửa toàn ngành sữa trong nước. 

Nhờ lợi thế cạnh tranh của sản phẩm và thương hiệu dễ nhận biết, doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp này cũng duy trì tăng trưởng ở mức hai con số trong nhiều năm. Theo đó, giá cổ phiếu cũng liên tục tăng trưởng và mang lại lợi suất đều đặn cho nhà đầu tư.

Cổ phiếu VNM đánh bại thị trường nhờ mức tăng trưởng đều đặn hai con số. Nguồn: VNDirect

Lãnh đạo doanh nghiệp phải có "tâm" và có "tầm"

Tiêu chí thứ ba này rất quan trọng đối với Charlie Munger và Warren Buffett. Do đầu tư cùng lúc vào hàng trăm công ty, họ không thể can thiệp sâu và tình hình hoạt động của từng công ty, do đó họ đặt sự tin tưởng vào người lãnh đạo của chính những công ty đó.

Đối với hầu hết các khoản đầu tư, dù mua một cổ phiếu hoặc toàn bộ công ty, họ đều giữ tất cả vị trí quản lí công ty, thay vì cố gắng giành lấy quyền kiểm soát nó. Do đó, Munger và Buffett luôn cố gắng tìm kiếm những công ty có người quản lí liêm chính và tài năng.

"Một chiếc máy bay đẹp, được trang bị tốt đến mấy cũng vô dụng nếu người phi công không biết anh ta đang làm gì. Nó cũng giống như một công ty", Munger minh họa.

Ông cũng cho biết, Warren Buffett có thể nhận được một vài cuộc gọi điện thoại mỗi năm từ các CEO khác nhau của nhiều công ty thành viên và chúng chỉ là những trường hợp khẩn cấp. Trong trường hợp có thể tự xử lý, họ sẽ không làm phiền Buffett.

Xác định một mức giá hợp lí

Bước cuối cùng, sau khi đã tìm thấy một công ty tuyệt vời và đáp ứng đủ các tiêu chí ở trên, nhà đầu tư cần xác định một mức giá hợp lí để đầu tư vào nó.

Trên thị trường hiện có nhiều phương pháp để xác định giá trị hợp lí một doanh nghiệp như P/E, P/B, chiết khấu dòng tiền, định giá tài sản, ... Tuy nhiên, để đơn giản hóa việc định giá, phương pháp được nhiều nhà đầu tư thường dùng là tỉ lệ giá trên thu nhập (P/E) để xác định bội số mà cổ phiếu đang giao dịch so với thu nhập của nó.

Theo Munger, nhà đầu tiên nên bỏ vốn vào cổ phiếu của các công ty đang có giá thị trường ở dưới mức giá trị hợp lí để có một biên độ an toàn kha khá trong trường hợp chọn sai. Cả hai mức giá càng xa nhau, biên độ an toàn sẽ càng lớn.

Tuy nhiên, điều này chỉ được áp dụng sau khi đã chọn được các doanh nghiệp tốt dựa trên những tiêu chí đã đưa ra, không phải cho tất cả.

Đối với những doanh nghiệp tồi, thị giá thấp của cổ phiếu là do chúng không hấp dẫn và xứng đáng với mức giá như vậy, nhà đầu tư cần phân biệt với những doanh nghiệp tốt bị định giá rẻ để tránh đưa ra những quyết định sai lầm.

Munger lưu ý rắng, không có cách nào chính xác để xác định giá trị hợp lí của một thứ gì đó bởi chúng phụ thuộc vào tỉ lệ hoàn vốn yêu cầu của mỗi nhà đầu tư, chi phí cơ hội tiềm năng mà nhà đầu tư có thể có và mức độ rủi ro mà họ có thể chịu đựng.

Do đó, cách tốt nhất để khắc phục là đừng bao giờ bán đi một doanh nghiệp tuyệt vời khi nó còn duy trì được lợi thế cạnh tranh bền vững và còn tăng trưởng, lí do đơn giản là giữ nó càng lâu càng tốt.