GDP tăng nhanh nhưng người dân liệu có lạc quan?

Theo dự kiến, năm nay kinh tế vĩ mô của cả nước tăng trưởng tốt với nhiều điểm sáng: GDP ước tăng hơn 8%; kim ngạch xuất nhập khẩu khoảng 911 tỷ USD, xuất siêu khoảng 25 tỷ USD; thu ngân sách nhà nước đạt kết quả tích cực, nợ công khoảng 35%; CPI dự báo khoảng 3,6%...

Tuy nhiên, từ tiểu thương, người tiêu dùng đến những người lao động bình dân hay nhân viên văn phòng đều không quá hào hứng với mùa mua sắm cuối năm khi Tết Nguyên đán - dịp lễ lớn nhất trong năm đang đến gần.

Dữ liệu khảo sát của Numerator Việt Nam thực hiện tháng 9/2025 cho thấy 83% người được hỏi tin rằng kinh tế sẽ khả quan trong 12 tháng tới, phản ánh niềm tin vào tăng trưởng kinh tế vĩ mô.

"Tuy nhiên, từ cuối quý III/2025, hàng loạt yếu tố bất lợi xuất hiện: thiên tai liên tiếp, áp lực giá cả, thay đổi chính sách thuế và chi phí gia tăng trên các nền tảng thương mại điện tử. Điều này khiến tâm lý người tiêu dùng chuyển từ lạc quan sang thận trọng, đặc biệt khi bước vào giai đoạn chuẩn bị cho Tết 2026", bà Nguyễn Phương Nga, Giám đốc Khối kinh doanh, Numerator Việt Nam cho biết tại một sự kiện gần đây.

Thực tế cho thấy, dù số liệu vĩ mô rất tích cực nhưng tiêu dùng lại đang thể hiện dự dè dặt của người dân. 

Chia sẻ với chúng tôi, chị Minh Hoa - một chủ shop mẹ và bé cho biết, năm nay các shop không dám nhập nhiều hàng thời trang vì sợ ế. Nhu cầu của người dân vẫn còn thấp, tâm lý dè dặt bao trùm.

"Họ chỉ mua những món đồ cần thiết chứ không mua sắm mạnh như trước đây. Bên cạnh đó, người tiêu dùng tập trung với những mặt hàng giảm giá chứ không mua sắm tràn lan", chị Hoa cho biết.  

Người tiêu dùng thì tiết kiệm, tiểu thương cũng không lạc quan bởi sắp có những thay đổi về chính sách thuế từ 1/1/2026. Không ai biết nền kinh tế sẽ tốt lên như những số liệu tăng trưởng hay người dân còn thắt chặt chi tiêu hơn nữa nên chính những người buôn bán nhỏ lẻ cũng phải chi tiêu dè dặt hơn.

Bất chấp nỗ lực kích cầu của doanh nghiệp, một nhóm khách hàng vẫn thờ ơ. Khảo sát hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) của Numerator chỉ ra 30% người tiêu dùng tranh thủ sắm các mặt hàng giảm giá, trong khi 21% chọn loại rẻ hơn với số lượng ít. Vậy điều gì trong nền kinh tế khiến người dân còn quan ngại?

Doanh nghiệp nội địa ảnh hưởng nặng nề

Kể từ khi Mỹ công bố thuế đối ứng áp với gần 190 quốc gia, trong đó có Việt Nam, xuất khẩu của khu vực nội địa liên tục giảm sút. Mặc dù, xuất khẩu chung vẫn tăng trưởng tới 16,9% (tính đến ngày 15/12) nhưng thực tế chỉ tập trung vào nhóm doanh nghiệp FDI còn doanh nghiệp nội địa đã lao dốc ngay từ tháng 5.

Tính đến tháng 10/2025, kim ngạch xuất khẩu khu vực này giảm tới gần 20% trong khi FDI tăng trên 30%. Điều này khiến cho những người lao động thuộc khu vực nội địa bị ảnh hưởng bởi từ trước đến nay, xuất khẩu là một nguồn doanh thu quan trọng của các doanh nghiệp Việt.

Tháng 11, xuất khẩu của khối nội địa đã giảm tới 17%, tốc độ sụt giảm lớn nhất trong chuỗi sụt giảm ghi nhận từ tháng 5 đến nay. Điều này khiến tỷ trọng của khối doanh nghiệp nội địa trong cơ cấu xuất khẩu vốn đã ít ỏi lại ngày càng thu hẹp lại.

"Hơn một nửa kim ngạch hàng dệt may là xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Nên khi chịu chính sách thuế quan đối ứng, để có đơn hàng các doanh nghiệp bắt buộc phải hạ giá để chia sẻ chi phí tăng thêm với các nhà nhập khẩu", ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank VCBF phân tích về sự sụt giảm kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp nội địa, trên chương trình Data Talk ngày 10/12. 

Ngay cả với người lao động làm việc các doanh nghiệp FDI, dù lượng đơn hàng có tăng trưởng song tương lai bất định về thuế quan cũng khiến họ không thể lạc quan. Công ty TNHH Panko Vina, Khu công nghiệp Mỹ Phước, doanh nghiệp may mặc của Hàn Quốc ngừng hoạt động nhà máy ở Bình Dương cũ, 2.640 nhân công mất việc trước Tết.

Theo kế hoạch, người lao động làm việc đến hết ngày 15/1/2026, nhà máy duy trì sản xuất đến hết 31/1/2026 để hoàn tất các đơn hàng dang dở. Từ 1/2/2026, tức 15 tháng Chạp, doanh nghiệp dừng hoạt động.

Đây chỉ là một trong số các công ty dệt may, da giày - nơi tập trung lao động phổ thông với đồng lương ít ỏi thì nay lại là đối tượng đầu tiên chịu ảnh hưởng từ thuế quan.

Áp lực lạm phát gây tâm lý phòng thủ

Trong khi đó, lạm phát đang có xu hướng nhích dần lên. Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), CPI tháng 11 tăng 3,58% so với cùng kỳ, trong đó các nhóm hàng ăn - dịch vụ ăn uống, đồ uống, may mặc, thiết bị - vật dụng gia đình, y tế, giáo dục đều tăng. Bình quân 11 tháng, CPI tăng 3,29% còn lạm phát cơ bản là 3,21%. Trong báo cáo công bố tuần này, Ngân hàng UOB nhận định lạm phát của Việt Nam "chưa có dấu hiệu hạ nhiệt đáng kể".

Trong 10 tháng đầu năm, lạm phát bình quân đạt 3,3%, so với mức trung bình 3,6% của năm 2024 và 3,26% của năm 2023. Các nhóm chi phí tác động chính tiếp tục là nhà ở và vật liệu xây dựng (bình quân tăng 6,2% so với cùng kỳ; chiếm tỷ trọng 18,8%) và y tế (bình quân tăng 17%; chiếm tỷ trọng 5,4%).

Cùng với triển vọng tăng trưởng khả quan trong năm 2026 và áp lực mất giá dai dẳng của VND, các yếu tố này sẽ hạn chế dư địa nới lỏng chính sách của Ngân hàng Nhà nước, UOB nhận định và kỳ vọng Ngân hàng Nhà nước sẽ duy trì ổn định lãi suất tái cấp vốn ở mức 4,5%.

Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 24/12, tín dụng toàn nền kinh tế đã vượt 18,4 triệu tỷ đồng, tăng 17,87% so với cuối năm 2024.

Trên đà tăng trưởng mạnh mẽ trên, Công ty Chứng khoán MBS dự báo, tăng trưởng tín dụng cả năm 2025 sẽ đạt gần 20%, nhờ đẩy mạnh đầu tư công và hoạt động sản xuất - kinh doanh, tiêu dùng vào tháng cuối năm.

Các chuyên gia phân tích MBS cũng nhấn mạnh, từ đầu năm 2025, tín dụng tăng tốc mạnh mẽ đến từ cho vay doanh nghiệp nhờ nền lãi suất thấp.

Tuy nhiên, tăng trưởng tín dụng ở mức cao trên 18% cũng đè nặng áp lực lên lạm phát. Tăng trưởng tín dụng cao, đặc biệt khi đổ mạnh vào các lĩnh vực như bất động sản và tiêu dùng, có thể "thổi bùng" lạm phát do tăng cung tiền và kích cầu quá mức, gây áp lực lên giá cả.

Những tín hiệu tăng của giá thịt heo và các lương thực, thực phẩm thiết yếu trong thời gian gần đây cũng khiến nhiều người tiêu dùng e ngại. Dù giá vàng cao, người dân vẫn đổ xô đi mua cho thấy tâm lý bất an, lo ngại đồng tiền mất giá và lạm phát tăng cao.

Quý cuối năm 2025, kinh tế Việt Nam cũng được cũng dự báo sẽ đối mặt nhiều thách thức trong bối cảnh gia tăng thuế quan và căng thẳng thương mại. Người dân cũng vì thế mà có tâm lý phòng thủ, thắt chặt chi tiêu hơn.

Đặc biệt là mức nền cao của quý IV/ năm 2024, các nhà phân tích từ UOB dự báo tăng trưởng quý IV/2025 sẽ chậm lại còn 7,2%, đưa tăng trưởng cả năm 2025 đạt 7,7%.

Bước sang năm 2026, các chuyên gia từ UOB thậm chí cho rằng, tăng trưởng của Việt Nam có thể giảm nhẹ còn khoảng 7% do cơ sở so sánh cao của năm 2025 và sự suy giảm của hoạt động tranh thủ đẩy nhanh đơn hàng xuất khẩu trước đó.