Nguy cơ phá sản vì không bán được điện, 36 doanh nghiệp điện gió, mặt trời cầu cứu Thủ tướng

36 nhà đầu tư điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp vừa có văn bản kiến nghị Thủ tướng về những bất cập trong cơ chế giá phát điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp.

Cụ thể, nhóm nhà đầu tư này cho biết do ảnh hưởng của dịch COVID-19, 84 dự án năng lượng tái tạo với tổng công suất 4.676 MW đã bị chậm tiến độ vận hành thương mại. Điều này khiến cho các dự án không kịp hưởng giá điện cố định (FIT).

Trong đó, đặc biệt là nhóm 34 dự án chuyển tiếp với tổng công suất 2.090 MW đã hoàn tất thi công và hoàn thiện công tác thử nghiệm đảm bảo đủ điều kiện huy động.

Các nhà đầu tư phải chờ một thời gian dài để Chính phủ ban hành cơ chế giá phát điện mới, làm tiền đề cho việc thỏa thuận giá bán điện với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

"Tuy nhiên, các quy định tại Quyết định 21 và Thông tư 01 của Bộ Công Thương sau đó đã khiến nhà đầu tư rất lo lắng và quan ngại sâu sắc do các điểm bất cập về pháp lý cũng như về hiệu quả tài chính, có thể lâm vào tình trạng thua lỗ và phá sản", văn bản nêu.

Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng lo ngại cơ chế giá phát điện thiếu hợp lý sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường đầu tư, giảm khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài do sự thiếu ổn định chính sách phát triển năng lượng sạch; cũng như ảnh hưởng tới hệ thống tài chính - ngân hàng.

"Nếu cơ chế mới được áp dụng, chỉ tính riêng 34 dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng, ước tính tổng vốn đã đầu tư gần 85.000 tỷ đồng, trong đó khoảng trên 58.000 tỷ đồng được tài trợ từ nguồn vốn ngân hàng, sẽ có nguy cơ vỡ phương án tài chính, nợ xấu, doanh nghiệp và ngân hàng khó thu hồi vốn", doanh nghiệp tính toán. 

Về lâu dài, 36 doanh nghiệp này cho rằng nếu cơ chế giá bán điện gió, mặt trời không đạt hiệu quả sẽ dẫn đến việc dừng hoặc chậm đầu tư các dự án điện, khó thực hiện được các cam kết về chuyển đổi năng lượng, giảm phát thải carbon và lộ trình cắt giảm khí thải của Chính phủ.

Do đó, để gỡ vướng cho 34 nhà máy điện gió, điện mặt trời, các nhà đầu tư kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương nghiên cứu và ban hành mức khung giá phát điện mới; ban hành các thông tư mới về các hợp đồng mua bán điện mẫu áp dụng cho các dự án điện gió chuyển tiếp và các dự án điện mặt trời chuyển tiếp.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cần thuê đơn vị tư vấn độc lập tính khung giá phát điện và tuân thủ các yêu cầu tham vấn từ hội đồng tư vấn, Bộ Tài chính nhằm bảo đảm tính khách quan; tính toán khung giá điện dựa theo tỷ suất lợi nhuận sau thuế cho nhà đầu tư là 12%. 

Đối với hợp đồng mua bán điện, các nhà đầu tư cũng kiến nghị cần giữ lại chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo như thời hạn áp dụng giá mua điện cho dự án chuyển tiếp là 20 năm; cho phép chuyển đổi giá sang tiền USD và được điều chỉnh theo biến động tỉ giá VND/USD, hoặc có quy định về tý lệ trượt giá trong phát điện; và quy định trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng điện tái tạo. 

Trước đó, hồi đầu năm 2023, Bộ Công Thương đã ban hành khung giá phát điện mới cho các dự án chuyển tiếp này. Theo đó, giá trần dự án điện mặt trời chuyển tiếp là 1.185-1.508 đồng/kWh và điện gió 1.587-1.816 đồng/kWh, tuỳ loại hình.