CEO REE: 'Khó khăn nhất là quy trình cấp phép, có dự án điện rác ba năm vẫn chưa được thông qua'

Một trong các vấn đề được doanh nghiệp đặc biệt quan tâm tại cuộc gặp gỡ với thường trực Chính phủ sáng 10/2 là việc phát triển năng lượng tái tạo.

Ban hành giá cho từng loại điện

Phát biểu tại cuộc họp, bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Tổng Giám đốc Công ty Cơ điện lạnh (REE) đề xuất ban hành giá điện cho từng loại hình năng lượng. Nhắc lại mục GDP năm 2025 thấp nhất là 8%, sau đó sẽ phát triển lên hai con số, bà Thanh cho biết cứ 1% tăng trưởng GDP thì cần tăng trưởng công suất điện 1,2 - 1,5%.

Hiện Việt Nam đã có chương trình điện hạt nhân để chạy nền thay cho điện than, điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch nhưng năng lượng tái tạo phải góp phần quan trọng để chúng ta đạt Net Zero vào năm 2050. Vì vậy, CEO REE đề xuất phát triển không hạn chế điện gió gần bờ, điện mặt trời trên hồ trong quy hoạch điều chỉnh điện VIII. Bên cạnh đó cơ chế PPA, đặc biệt DPPA cần phải được hoàn thiện cũng như chính sách giá điện mới.

REE đề nghị ban hành giá điện cho từng loại hình năng lượng và không cần đàm phán mất nhiều thời gian mà chưa chắc đưa ra được quyết định về giá. Bởi trên một địa bàn mỗi doanh nghiệp đầu tư có cách và công nghệ khác nhau và suất đầu tư khác nhau.

Không để trên một địa bàn mà trên suất đầu tư đó lại có giá điện khác nhau. Vì vậy, Tổng Giám đốc REE đề xuất cần ban hành giá điện cho từng loại hình doanh nghiệp, giá điện đó phải thu hút nhà đầu tư và phù hợp với nền kinh tế.

"Ngoài điều kiện về PPA và DPPA, việc khó khăn nhất hiện nay là quy trình cấp phép. Ở địa bàn Trà Vinh và TP HCM, REE có dự án xử lý rác, tận dụng nhiệt để phát điện, nhưng ba năm vẫn chưa thông qua được", bà Thanh cho biết và nhấn mạnh "việc chậm cấp phép cản trở việc phát triển kinh tế rất lớn".

Ông Đỗ Quang Hiển, Nhà sáng lập, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn T&T Group cũng thông tin Tập đoàn T&T đã đầu tư lớn vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, tập đoàn đã đầu tư, hòa vào lưới điện và hiện nay có một số dự án đang đàm phán với Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN.

Các dự án năng lượng tái tạo điện gió, điện mặt trời, tập đoàn đã đầu tư, hoàn thành hơn 1.000 MW. Và hiện nay, chúng tôi đang tiếp tục đầu tư 2 dự án điện khí, công suất là 3.000 MW.  Tập đoàn T&T cũng đã mua một dự án điện gió tại Lào, công suất hơn 300 MW, hiện nay đang thi công ở Lào. Tổng giá trị dự án đầu tư tại Lào là hơn 600 triệu USD.

Bên cạnh đó, T&T cũng đang đầu tư vào các dự án điện sinh khối, xử lý rác thải, điện rác... tại một số tỉnh. Hiện nay chúng tôi cũng đang hợp tác với tập đoàn SK (Hàn Quốc), để đầu tư tổ hợp khí sản xuất hydrogen xanh và thu hồi khí thải carbon, đấy là thế mạnh của SK.

Tư nhân không tham gia kịp sẽ thiếu điện

Khẳng định đầu tư của tư nhân vào năng lượng mang tính sống còn, ông Đặng Hoàng An, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho hay,  các tập đoàn nhà nước chỉ chiếm có 48% công suất điện của cả nước còn lại 52% còn lại là do khối tư nhân.

Muốn chúng ta không đàm phán thì phải sửa đổi toàn diện Luật Giá và tạo khung pháp lý. Bản thân chúng tôi cũng không muốn đàm phán bởi vì nó quá nhiêu khê. Nếu được thì Bộ Công Thương báo cáo Chính phủ ban hành giá cho các loại hình năng lượng.

"Các dự án mới chúng tôi làm rất nhanh và phân cấp rất mạnh, dưới 200 MW thì Tổng giám đốc quyết, trên 200 MW mới lên Chủ tịch HĐTV và chúng tôi tiếp tục phân cấp", ông An nói.

Với các kiến nghị doanh nghiệp về điều khoản PPA theo Tổng Giám đốc EVN việc huy động như thế nào là do đơn vị điều hành hệ thống điện chứ không phải do EVN. 

"Phải định hướng lại việc xây dựng thị trường điện ở nước ta, chúng tôi rất ủng hộ cùng với các doanh nghiệp cùng xây dựng.Tinh thần là EVN ủng hộ tối đa, không có chuyện kéo dài thời gian để làm. Mong rằng tất cả dự án nếu tập đoàn tư nhân tham gia càng sớm càng tốt bởi vì nếu không kịp thì sẽ thiếu điện", người đứng đầu EVN nhấn mạnh. 

Phát triển năng lượng tái tạo phải căn cứ trên nhu cầu

Liên quan đến vấn đề đảm bảo nguồn điện cho phát triển kinh tế, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết tháng 5/2023, Chính phủ đã công bố Quy hoạch điện VIII, và ngay sau đó 8 tháng thì công bố kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII.

Theo đó, đến năm 2030 ngành điện phải phát triển 150.424 MW, tức là gấp hai lần công suất hiện nay theo hướng tăng năng lượng tái tạo, phát triển hợp lý điện khí , phát triển tối đa thủy điện, điện sinh khối trong đó có điện rác để tạo nguồn điện nền cho nguồn cung ứng điện đất nước.

Nhưng tất các quyền này đều bám sát nhu cầu phụ tải của đất nước, phụ tải của từng vùng, chứ không phải phát huy tối đa tiềm năng. "Tiềm năng của chúng ta về năng lượng tái tạo là rất lớn nhưng nếu phát triển một cách tối đa mà không căn cứ vào nhu cầu phụ tải thì hàng loạt các vùng, các địa phương phát triển xong thì đắp chiếu để đấy bởi vì không có nhu cầu", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Theo Bộ trưởng, chủ trương của Chính phủ, đặc biệt là Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu cho phát triển tối đa năng lượng tái tạo, nhưng phải nhằm vào ba mục tiêu.

Mục tiêu thứ nhất bám sát nhu cầu phụ tải của đất nước, của vùng, mục tiêu thứ hai là cho các hợp đồng mua bán điện trực tiếp DPPA và mục tiêu thứ ba là cho các hợp đồng xuất khẩu điện.

Như vậy, phải bám sát mục tiêu này chứ không phải phát triển tối đa. "Phát triển tối đa mà đắp chiếu để đấy là có tội với đất nước, có tội với nhân dân", Bộ trưởng thẳng thắn nói.

Cuối cùng là cơ chế giá theo quy định của Luật Giá và Luật Điện lực. Luật Điện lực quy định Nhà nước ban hành khung giá, việc này Bộ Công Thương đã và đang làm. Không còn loại hình nguồn điện nào là không có giá.

Việc đàm phán là yêu cầu của Luật Giá, thị trường điện là phải có sự cạnh tranh. Trong khung giá ấy giữa bên mua bên bán phải đàm phán với nhau, nhưng tôi cũng đồng tình là rút ngắn thời gian lại. Nếu chỉ căn cứ vào khung giá để ký hợp đồng thì lại giống như giá FIT mà giá FIT có rất nhiều vấn đề mà cần tiếp tục nghiên cứu.

Bộ trưởng nói: "giá FIT trong giai đoạn ngắn với một loại hình nguồn điện là cần thiết nhưng kéo dài nó và áp dụng cho tất cả các loại hình là sai vì nó không còn là thị trường nữa. Chúng ta muốn cạnh tranh lành mạnh mà giờ lại muốn Nhà nước quy định là không đúng".

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng đề nghị các bộ ngành trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao cần trao đổi, bàn bạc với các doanh nghiệp, hai bên có cam kết để triển khai công việc cụ thể, tham gia thực hiện những nhiệm vụ, dự án lớn của đất nước.

Thủ tướng nhấn mạnh điều này phải trên cơ sở lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ giữa Nhà nước và doanh nghiệp, người dân, không có tiêu cực, tham nhũng. Thủ tướng cũng đề nghị các doanh nghiệp, doanh nhân kinh doanh, làm ăn đúng luật, tham gia phòng chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng văn hóa kinh doanh mang bản sắc dân tộc.