Ngành công nghiệp ô tô điện non trẻ của Việt Nam
Theo thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam, số lượng xe điện hóa (hybrid, plug-in hybrid và xe thuần điện) ở Việt Nam hiện còn rất ít, năm 2019 là 140 xe điện, năm 2020 tăng lên 900 xe và hết Quý I/2021 là 600 xe, tất cả đều là xe nhập khẩu và gần như toàn bộ là xe hybrid, xe plug-in hybrid và xe điện chạy pin chiếm tỷ lệ rất nhỏ.
Trong khi đó, tại Việt Nam hiện nay chỉ có mỗi công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh VinFast đang tiến hành hoạt động sản xuất, lắp ráp xe điện. Có thể nói, xe điện vẫn chưa được phổ biến tại Việt Nam.
Với mong muốn thúc đẩy phát triển sản xuất và sử dụng xe ô tô điện tại Việt Nam, Bộ Công Thương đang phối hợp với Bộ Tài Chính trong việc nghiên cứu, đề xuất và sửa đổi các quy định của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt trong hướng ưu đã thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng trong thời hạn nhất định là 5 năm. Động thái này nhằm khuyến khích sự phát triển của xe điện tại Việt Nam.
Trong khu vực ASEAN, đã có một số quốc gia chạy đua sản xuất, thay đổi cơ chế, chính sách để phát triển xe điện. Ví dụ như Thái Lan, Indonesia...
Thử nghiệm xe điện VinFast. (Ảnh: VIC).
Hiện tại, ngay trong khu vực ASEAN, một số quốc gia như Thái Lan, Indonesia đang chạy đua sản xuất, từng bước thay đổi cơ chế, chính sách phù hợp để phát triển xe điện.
Năm 2016, Chính phủ Thái Lan công bố lộ trình phát triển xe điện hóa và áp dụng chính sách thuế ưu đãi cho sản xuất xe điện hóa. Theo đó, Thái Lan đặt mục tiêu đến năm 2036 sẽ tăng được lượng xe điện lên 1,2 triệu chiếc và có 690 trạm sạc điện trên toàn quốc.
Theo kế hoạch này, các dự án đầu tư sản xuất xe BEV được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5-8 năm. Đối với các nhà sản xuất, nếu sản xuất được nhiều hơn một linh kiện chính của xe điện thì sẽ được miễn thuế thêm một năm cho mỗi linh kiện nhưng không quá 10 năm.
Ngoài ra, các nhà sản xuất PHEV được ưu đãi ít hơn: ba năm miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và được miễn thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị. Các linh kiện chính cũng sẽ được hưởng thêm một năm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho mỗi linh kiện, tối đã không quá 6 năm.
Các dự án đầu tư sản xuất xe HEV được miễn thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị có liên quan. Các ưu đãi cho sản xuất linh kiện chính cho xe HEV và thời hạn áp dụng tối đa giống như đối với xe PHEV. Các dự án xe bus điện được miễn thuế nhập khẩu cho máy móc, thiết bị và được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho ba năm.
Nhằm khuyến khích phát triển xe điên, Chính phủ Thái cũng đã thay đổi chính sách thuế. Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe BEV giảm từ 10% xuống còn 2%. Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe HEV và xe PHEV cũng được giảm, phụ thuộc vào mức độ phát thải.
Trong khi đó, đối với ô tô chở người phát thải CO2 dưới 100g/km, thuế suất giảm từ 10% xuống 5%; đối với xe phát thải CO2 dưới 150g/km, thuế suất giảm từ 20% xuống 10%. Mức thuế suất cao nhất đối với xe điện là 12.5% dành cho những xe phát thải dưới 200g/km (giảm từ 25% xuống).
Để thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành sản xuất, lắp ráp ô tô điện, Chính phủ Thái Lan đã quy định 10 linh kiện được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp trong 8 năm, bao gồm: pin, hệ thống sạc thông minh, bộ chuyển đổi DC/DC, động cơ điện, phần mềm quản lý pin, bộ biến tần, bộ sạc điện di động và bộ ngắt mạch điện.
Từ năm 2019, Tổng thống Indonesia đã ban hành Sắc lệnh số 55 về Chương trình tăng tốc phát triển xe điện cho giao thông đường bộ (“PR 55/2019”). Sắc lệnh này cũng nhằm mục đích mang lại khuôn khổ pháp lý dài hạn và sự chắc chắn về mặt pháp lý cho ngành công nghiệp xe điện ở Indonesia.
Theo đó, Indonesia đang nỗ lực tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng và tiết kiệm năng lượng trong lĩnh vực giao thông vận tải nhằm cải thiện chất lượng không khí và giảm phát thải khí nhà kính ở nước này.
Với các tổ chức/cá nhân đủ điều kiện hưởng chính sách, Indonesia cũng có những ưu đãi về tín dụng bao gồm: Miễn thuế nhập khẩu đối với xe điện ở dạng rời rạc hoàn toàn (CKD) hoặc rời rạc không hoàn toàn (IKD) và đối với các cụm linh kiện chính của xe điện với số lượng nhất định trong một khoảng thời gian nhất định.
Đồng thời giảm hoặc miễn thuế bán hàng đối với hàng xa xỉ, giảm hoặc miễn thuế do chính quyền vùng hoặc chính quyền trung ương ban hành, bao gồm việc giảm hoặc miễn thuế xe cơ giới và chuyển quyền sở hữu xe cơ giới.
Miễn thuế nhập khẩu máy móc, vật tư và thiết bị sử dụng để sản xuất xe điện, ưu đãi cho sản xuất thiết bị trạm sạc xe điện và ưu đãi về phí đỗ xe do chính quyền khu vực ban hành.
