'Muốn xây những nhà máy hiện đại cần thu hút đội ngũ quản lý người Việt đang làm việc tại các tập đoàn tầm cỡ quốc tế'

"Chúng ta đang sở hữu một tài sản vô giá là đội ngũ những nhà quản lý hiện đang làm việc cho các tập đoàn lớn nhất thế giới. Đây là điều kiện tiên quyết để bắt đầu xây dựng những nhà máy sản xuất hiện đại, quy mô tầm cỡ thế giới", ông Đặng Đình Chính, Chủ tịch HĐQT Công ty CP SMP Holdings phát biểu tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chiều 28/2.

Thu hút đội ngũ người Việt đang làm việc tại các tập đoàn hàng đầu thế giới về công nghệ cũng là một trong những giải pháp được các chuyên gia, bộ ngành đưa ra khi bàn về giải pháp thu hút đầu tư vào lĩnh vực bán dẫn.

Trong chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn, Việt Nam hiện đang tham gia vào các công đoạn: Thiết kế, kiểm thử, đóng gói vi mạch, sản xuất thiết bị và nguyên liệu liên quan đến bán dẫn nhưng chưa có nhà máy sản xuất chip.

Hiện nay, Việt Nam có hơn 50 doanh nghiệp thiết kế vi mạch với đội ngũ nhân lực ước tính hơn 6.000 kỹ sư, công đoạn đóng gói kiểm thử có 7 nhà máy, với khoảng 6.000 kỹ sư và hơn 10.000 kỹ thuật viên; các doanh nghiệp về sản xuất thiết bị và nguyên liệu cho ngành công nghiệp bán dẫn cũng đã bắt đầu đi vào hoạt động. 

Khẳng định doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được các tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của các tập đoàn công nghệ hàng đầu của thế giới, ông Chính cho biết hiện tại SMP Holdings đang cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho hơn 70 doanh nghiệp FDI trong ngành điện tử tại Việt Nam trong đó có cả Samsung.

"Đây là minh chứng cho việc các doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia vào thị trường tỷ USD, thậm chí, có thể làm nhanh hơn, rẻ hơn và tốt hơn", đại diện SMP Holdings nói.

Đàm phán để FDI sử dụng nhà cung cấp nội địa

Tuy nhiên, để hiện thực hoá điều này, các doanh nghiệp cũng đề xuất Chính phủ cần có sự hỗ trợ hơn. Thứ nhất là đàm phán với các tập đoàn FDI tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam trở thành nhà cung cấp sản xuất lắp ráp linh kiện, giao cho các hiệp hội lựa chọn các đơn vị đáp ứng đủ tiêu chuẩn để được nhận "đề bài" trực tiếp từ các tập đoàn FDI.

Thứ hai là có các chính sác ưu đãi lãi suất cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc thậm chí góp vốn cùng trong giai đoạn đầu và thoái vốn theo tiến độ để có thể đáp ứng được yêu cầu về năng lực sản xuất cho các doanh nghiệp FDI.

Đây cũng là ý kiến của ông Phan Đăng Tuất, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Theo ông, để công nghiệp hỗ trợ chế tạo phát triển cần kết nối thật tốt với các doanh nghiệp nước ngoài.

Trong đó, muốn doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển thành doanh nghệp lớn, trở thành đối tác của các doanh nghiệp FDI cần xây dựng các trung tâm kiến tạo hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ thuê, thử nghiệm máy móc, thiết bị sản xuất trước khi quyết định đầu tư; thành lập các trung tâm kiểm định sản phẩm công nghiệp hỗ trợ đạt chất lượng quốc tế; ban hành luật riêng về công nghiệp hỗ trợ.

Thu hút nguồn lực từ nước ngoài

Để phát triển nền công nghiệp hiện đại không thể thiếu quá trình nghiên cứu, TS. Cao Anh Tuấn - nhà sáng lập công nghệ giải mã gene Genetica cho rằng, rất khó để một doanh nghiệp Việt Nam mở rộng ra nước ngoài khi nguồn nhân lực chưa đạt được tiêu chuẩn quốc tế.

Chúng ta chưa đào tạo được đội ngũ các nhà khoa học, kỹ sư với tiêu chuẩn quốc tế vì vậy, cần cải thiện vấn đề này và làm sao để mời gọi các nhà khoa học tầm cỡ quốc tế đến Việt Nam sống và hợp tác để phát triển nghiên cứu khoa học công nghệ ở Việt Nam, nhất là những nhà nghiên cứu gốc Việt.

Ông đề xuất, Chính phủ có cơ chế để tạo được các thương hiệu quốc gia về phát triển khoa học và đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, cần khuyến khích các trường đại học lớn, các nhà nghiên cứu của các công ty lớn trên thế giới đến Việt Nam để phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam.

Cũng như, phải có cơ chế để các Tập đoàn lớn như Google, Facebook, Microsoft... mở các Trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) ở Việt Nam.

Trước những kiến nghị của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định cho biết, ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

"Doanh nghiệp muốn phát triển thì phải luôn luôn cải thiện năng suất lao động. Muốn đột phá được thì phải có đổi mới sáng tạo", Thứ trưởng nhấn mạnh và cho biết trong thời gian vừa qua, Chính phủ đã chỉ đạo các đơn vị khẩn trương phối hợp, tháo gỡ những rào cản.

Từ trước đến nay, cơ chế hỗ trợ phát triển khoa học công nghệ cho doanh nghiệp chủ yếu thực hiện qua việc thành lập một quỹ phát triển khoa học công nghệ doanh nghiệp. Tuy nhiên, quỹ này chỉ phù hợp với các doanh nghiệp lớn, có doanh thu lớn, doanh số lớn mới trích đủ % để thành lập. 

 Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, Nghị quyết số 193 của Quốc hội đã quy định điều chỉnh lại thuế cho doanh nghiệp và cá nhân hoạt động khoa học công nghệ, các khoản tài trợ của doanh nghiệp cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, khoản chi cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo được tính vào các khoản chi được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế cho doanh nghiệp.

Theo Thứ trưởng, các doanh nghiệp nhỏ và vừa không đủ sức để thành lập quỹ phát triển khoa học công nghệ của mình nhưng nay đã có thể trích kinh phí để phối hợp với các viện nghiên cứu, trường đại học và các doanh nghiệp khác nhằm tiến hành nghiên cứu, cải thiện và đổi mới công nghệ, đổi mới quy trình, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của chính doanh nghiệp. Khoản chi phí này sẽ được tính vào chi phí xử lý, chi phí chịu thuế và sẽ lan tỏa cho tất cả các doanh nghiệp.

Ngoài ra, các chương trình khoa học công nghệ quốc gia, Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển và công nghệ quốc gia cũng sẽ phối hợp với doanh nghiệp và hiệp hội để xác định đúng đối tượng nào được nhận ưu đãi trong các việc liên quan đến phát triển công nghệ.

Thứ trưởng cũng nhấn mạnh, trong thời gian sắp tới, tinh thần của Nghị quyết 57 sẽ được lan tỏa, cụ thể hóa, thể chế hóa qua các Luật, đặc biệt là trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.