Muốn thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao, Việt Nam buộc phải theo tiêu chuẩn của OECD

Chia sẻ về một trong những quan ngại của các nhà đầu tư nước ngoài tại Hội thảo Chia sẻ dữ liệu của doanh nghiệp với cơ quan quản lý nhà nước: Vấn đề và kiến nghị diễn ra sáng 27/9, ông Vũ Tú Thành, Phó giám đốc điều hành, Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN nhấn mạnh, để tiến tới tham gia vào cộng đồng các quốc gia văn minh cũng như thu hút đầu tư FDI chất lượng cao, Việt Nam cần tiến bộ và minh bạch hơn trong các quy định pháp lý.

Ông Thành cho hay, hầu như các doanh nghiệp tại các quốc gia phát triển hơn Việt Nam như Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) khi mang tiền đến Việt Nam đầu tư đều gặp những "điểm vênh" khá lớn mà phổ biến nhất là vênh về khuôn khổ pháp lý.

Trong quá trình Việt Nam thực hiện kế hoạch tham gia sâu rộng hơn vào nhóm các quốc gia văn minh trên thế giới thì chúng ta đã tham khảo rất nhiều chuẩn mực của OECD.

Tuy nhiên, Việt Nam còn chưa phù hợp với các chuẩn mực quốc tế, điển hình như việc chia sẻ dữ liệu của doanh nghiệp với cơ quan quản lý nhà nước, ông Thành cho biết, dữ liệu cũng là một loại tài sản của doanh nghiệp, vì vậy nếu cơ quan quản lý tại các quốc gia trong khối OECD muốn doanh nghiệp chia sẻ cho mình thì phải dựa trên 7 nguyên tắc còn ở Việt Nam hiện vẫn chưa có nguyên tắc cụ thể và rõ ràng.

Theo đó, để yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dữ liệu thì cơ quan quản lý phải có cơ sở pháp lý; mục đích chính đáng; phải có các bước phê chuẩn cần thiết, pháp luật quy định rõ trong trường hợp nào doanh nghiệp phải cung cấp dữ liệu hoặc cấp nào phê duyệt; có quy trình xử lý dữ liệu, công khai minh bạch; có cơ chế giám sát; cơ chế để doanh nghiệp, tổ chức kháng nghị nếu thấy bất hợp lý.

"Còn tại Việt Nam có trường hợp cơ quan quản lý bất chợt yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dữ liệu mà không dựa trên nguyên tắc nào cả", ông Thành nói.

Mở rộng hơn với hoạt động đầu tư, Phó Giám đốc điều hành Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN cho biết, trong những năm gần đây, Việt Nam nhận được sự quan tâm của rất nhiều nhà đầu tư tại các thị trường phát triển, các nước tiên tiến như khối OECD.

Việt Nam muốn thu hút đầu tư chất lượng cao mà nhưng không tuân theo theo chuẩn quốc tế thì rất khó hấp dẫn được các tập đoàn lớn bởi hầu hết các doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam là để xuất khẩu chứ không phải phục vụ thị trường nội địa, ông Thành nhấn mạnh.

Khi các nhà đầu tư đến Việt Nam nhưng chúng ta không áp dụng theo các tiêu chuẩn OECD thì hàng hoá của họ cũng không xuất khẩu được sang các thị trường có tiêu chuẩn cao. Vì vậy, họ sẽ không lựa chọn Việt Nam là điểm đầu tư.

Với vấn đề xanh hoá cũng như vậy, dù Việt Nam không tự nguyện nhưng nếu các quốc gia trong OECD đã thông qua thì Việt Nam cũng buộc phải áp dụng các quy chuẩn như vậy để xuất khẩu hàng hoá vào khu vực này.

Cần có khuôn khổ pháp lý đối phó với thuế tối thiểu toàn cầu

Không chỉ phải cải thiện trong các vấn xanh hoá hay bảo vệ dữ liệu của người dân, doanh nghiệp, một vấn đề lớn hơn mà Việt Nam đang gặp phải là việc OECD áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

Theo đó, từ năm 2021, OECD đưa ra tuyên bố Khung giải pháp Hai trụ cột, trong đó Trụ cột thứ hai đặt ra mức thuế tối thiểu toàn cầu 15% đối với các công ty đa quốc gia nhằm ngăn các công ty này chuyển lợi nhuận sang quốc gia có thuế suất thấp để tránh thuế. Đến nay, Khung giải pháp Hai trụ cột đã nhận được sự đồng thuận của 142/142 nước là thành viên IF.

Đối với các nước có vốn đầu tư ra nước ngoài, về cơ bản sẽ áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 để thu thêm phần chênh lệch từ mức thuế thực tế so với thuế tối thiểu toàn cầu (15%). Như vậy, nếu Việt Nam có mức thuế thấp thì các quốc gia có vốn đầu tư vào Việt Nam như Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore,…sẽ thu thêm phần chênh lệch.

Dù đây không phải là điều ước quốc tế hay cam kết quốc tế, song nếu Việt Nam không áp dụng thì vẫn phải chấp nhận việc các quốc gia khác áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu, có quyền thu thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam (nếu thuộc đối tượng áp dụng) đang hưởng mức thuế suất thực tế thấp hơn mức 15%.

Vì vậy, để thể hiện sự tiến bộ và minh bạch trong hệ thống quản lý thuế và môi trường đầu tư kinh doanh tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế và giữ nguyên các chính sách ưu đãi hiện hành áp dụng cho các doanh nghiệp không thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu, Nghị quyết sắp tới dự kiến sẽ quy định hai nhóm nội dung chính. Một là, quy định thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn. Hai là, quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu.

Chính phủ hiện đang xây dựng dự thảo Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn, trình Quốc hội thông qua theo quy trình một kỳ họp Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6, tháng 10/2023.