'Mỗi phép thử trên thị trường bán lẻ Việt có thể đánh đổi bằng cái giá rất lớn'

Nhận định về ngành bán lẻ Việt Nam, bà Trang Đỗ - Trưởng phòng Dịch vụ Bán lẻ, Colliers (Việt Nam), ví von đây là một chiếc bánh hấp dẫn mà không ai muốn đứng ngoài cuộc. 

Điều này có được nhờ mức tiêu dùng nội địa tăng từ thu nhập cải thiện, thể hiện qua tổng mức bán lẻ 11 tháng đầu năm nay tăng 20,5% so với cùng kỳ năm trước và tốc độ tăng trung bình của GDP bình quân đầu người trong 15 năm trở lại đây (2006–2021) đạt 24,7%. 

“Tuy nhiên, tiềm năng không đồng nghĩa với thành công cho tất cả. Đối với các nhà bán lẻ, gia nhập cuộc chơi và lớn mạnh trên thị trường Việt Nam không hề dễ dàng, đòi hỏi họ không ngừng học hỏi để tồn tại dù đôi khi mỗi phép thử có thể đánh đổi bằng cái giá rất lớn”, bà Trang nói.

Sôi động doanh nghiệp nội

Theo bà Trang, thị trường bán lẻ Việt Nam có tính cạnh tranh cao và biến động. Điều này có thể thấy khi các thương hiệu luôn luôn so kè với nhau về giá, phương thức tiếp thị và bán hàng nhằm thu hút khách hàng mới và giữ chân khách hàng hiện hữu. Thị trường cũng phụ thuộc nhiều yếu tố từ ngắn hạn như chi phí tăng, nhu cầu tiêu dùng thay đổi, đến dài hạn như uy tín và độ phủ của nhà bán lẻ, cũng như khẩu vị mua sắm giữa các thế hệ.

Báo cáo từ Colliers chỉ ra rằng trong thời gian qua, mô hình nhượng quyền (franchise) được xem là cách ưu việt và được các thương hiệu cửa hàng tiện lợi như GS25 và WinMart áp dụng để nhân rộng số lượng cửa hàng. Lợi thế của chiến lược này là chi phí đầu tư vừa sức và tính linh hoạt cao. Trong năm 2022, GS25 là cái tên đáng chú ý khi vừa cán mốc 200 cửa hàng vào đầu tháng 11. 

Đa dạng hóa danh mục sản phẩm và tối ưu hệ sinh thái bán lẻ sẵn có cũng là cách các doanh nghiệp bắt tay với nhau để tăng độ phủ thương hiệu, như thương vụ Nova Consumer mua lại Sunrise Foods vào tháng 6 để liên kết tới 450.000 điểm bán lẻ và phát triển mảng trang trại. Để rồi sau đó, doanh nghiệp này bán lại 10,66% trị giá 24,5 triệu USD cho VinaCapital. 

Một dẫn chứng nổi bật khác là thương vụ The Sherpa (Masan Group) mua lại 85% Phúc Long Heritage trị giá 280 triệu USD. Trước đó, nhà đàm phán lão luyện này từng được biết đến với nhiều giao dịch M&A khác như Cholimex, Vinacafe Biên Hòa, Vĩnh Hảo.

Tuy nhiên, theo Colliers, phép thử không là phép mầu, như sự tan rã gần đây của liên doanh 400 tỷ đồng giữa Vinamilk và Kido cho thấy sự khắc nghiệt của ngành hàng đồ uống.  

Nhập cuộc trở lại của khối ngoại

Khối nội sôi động, các ông lớn nước ngoài cũng tham vọng không kém. Dù dưới vai trò khách thuê – nhà phát triển/chủ đất hay bên bán – bên mua, việc tìm được đối tác có thế mạnh phù hợp là một chiến lược mở rộng khôn ngoan và có tầm nhìn dài hạn.

Emart – nhà bán lẻ Hàn Quốc – là ví dụ tiêu biểu khi nhượng quyền độc quyền cho Thiso Retail (thuộc THACO Group) để phát triển hệ thống siêu thị với mục tiêu 20 siêu thị trong 5 năm, doanh thu đạt 1 tỷ USD năm 2026. 

Ngày 3/11, Emart thứ hai khánh thành bên trong tổ hợp thương mại dịch vụ Thiso Mall – KĐT Sala, TP Thủ Đức. Sau đó không lâu, liên doanh giữa Lotte và IPPG ra mắt cửa hàng miễn thuế (Downtown Duty free) đầu tiên tại Đà Nẵng nhằm đón đầu làn sóng khách du lịch. 

Hay mới đây nhất, trung tâm thương mại SORA Gardens SC tại Thành phố mới Bình Dương vừa cất nóc với chủ đầu tư là Becamex Tokyu và khách thuê chủ lực là Aeon. Dự án này dự kiến đi vào hoạt động vào hè năm sau, cung cấp thêm 120.000m2 cho thị trường.

Cơ hội mới

Đại diện Colliers nói rằng có thể ví von hai năm đại dịch như giai đoạn R&D (nghiên cứu thị trường) và 2022 chính là thời điểm chín muồi để tung ra các kế hoạch mở rộng và bứt phá trong cuộc đua ngành bán lẻ. 

Đơn cử như Central Retail, thương hiệu này đã mở thêm các trung tâm thương mại Go! mới ở Lào Cai, Quy Nhơn, Thái Bình trong năm nay và nhắm đến Đồng Tháp, Bạc Liêu vào năm sau. 

Với mục tiêu tăng gấp đôi số lượng siêu thị lên hơn 70 trong vòng 5 năm, ông lớn này công bố sẽ chi 30 tỷ baht (790 triệu USD) để mở rộng hoạt động tại Việt Nam, đưa doanh số đến năm 2026 đạt 100 tỉ baht (hơn 2.8 tỷ USD). 

Trong khi đó, nhờ lợi thế có sẵn lượng dân nội khu, Vincom Retail năm nay cũng đã khánh thành 3 trung tâm thương mại Vincom ở Tiền Giang, Bạc Liêu và quận Nam Từ Liêm – Hà Nội (theo mô hình mới Life – Design Mall, tên gọi Vincom Mega Mall Smart City). 

CTCP chứng khoán Bản Việt dự báo Vincom sẽ mở thêm 6 trung tâm thương mại mới vào năm 2023, nâng tổng diện tích sàn cho thuê bán lẻ của Vincom Retail lên mức 1,94 triệu m2 vào cuối năm sau, khi lợi nhuận mảng cho thuê bán lẻ của doanh nghiệp này ngày càng tích cực.

Miếng bánh thị phần ngày càng hấp dẫn hơn khi một số thương hiệu bán lẻ đến từ Nga, Mỹ, châu Âu cũng nôn nóng có mặt trên thị trường bán lẻ Việt Nam, với tiềm lực tài chính không kém cạnh gì các tay chơi đang hiện diện. 

“Chúng tôi đã có dịp trao đổi với đại diện các thương hiệu này và họ rất quan tâm đến thị trường bán lẻ Việt Nam sau dịch COVID-19. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất đối với các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bán lẻ là tìm kiếm mặt bằng có vị trí, diện tích phù hợp và theo đuổi các thủ tục đầu tư và xin giấy phép”,  bà Trang chia sẻ.

Ngoài ra, trong bối cảnh còn nhiều bất ổn vĩ mô, các nhà đầu tư cần thêm thời gian để theo dõi những tác động từ hiệu ứng domino tới nền kinh tế Việt Nam như thế nào trong 2-3 năm tới.