Metro số 2 Hà Nội đội vốn 16.000 tỷ đồng và loạt dự án quan trọng chậm tiến độ, gây lãng phí nguồn lực

Theo báo cáo gửi Quốc hội về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2021, Chính phủ cho biết tổng số kinh phí, vốn Nhà nước tiết kiệm được trong năm là hơn 72.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng chỉ rõ những hạn chế, tồn tại. Điển hình là tình trạng vi phạm trong đấu thầu, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công ở một số cơ quan, đơn vị (chẳng hạn như vi phạm tại Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tim Hà Nội; Vụ án xả ra tại CTCP Công nghệ Việt Á và một số cơ quan, địa phương,...).

Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp so với kế hoạch được giao, chưa tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ước hết tháng 1 còn 20 bộ, ngành và 7 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 70%.

Bên cạnh đó, khiếu kiện về đất đai vẫn chiếm tỷ lệ lớn. Vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai còn xảy ra ở nhiều nơi. Qua công tác thanh tra, kiểm tra, nhiều vụ việc vi phạm, gây lãng phí đất đai đã được phát hiện và xử lý.

Qua thẩm tra, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cũng chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế dẫn đến lãng phí nguồn lực nhà nước.

Cụ thể, trong việc lập và triển khai kế hoạch đầu tư công, tiến độ thực hiện, khả năng hoàn thành một số dự án trọng điểm, công trình quan trọng quốc gia còn chậm, gây lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội.

Điển hình là dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 TP HCM, tuyến Bến Thành - Tham Lương được phê duyệt năm 2010, đến tháng 10/2021 lũy kế giải ngân vốn ODA chỉ đạt 2,5%, vốn đối ứng chỉ đạt 2,09%.

Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị TP Hà Nội tuyến 2, đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo được phê duyệt năm 2008, vẫn đang làm thủ tục phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 19.555 tỷ đồng lên 35.679 tỷ đồng, lũy kế giải ngân đến tháng 8/2021 chỉ đạt 974 tỷ đồng.

Như vậy, theo báo cáo thẩm tra, dự án này đội vốn hơn 16.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành không đảm bảo tiến độ mà Quốc hội đề ra. Theo đó, dự án mới giải ngân 63%, trong đó năm 2021 chỉ giải ngân đạt 39,78%.

Còn 304 ha đất thuộc diện tích đất xây dựng cảng hàng không giai đoạn I và trên 340ha đất thuộc diện tích đất dự trữ chưa giải phóng mặt bằng, gây khó khăn trong việc triển khai thi công và không đảm bảo tiến độ.

Theo Ủy ban Tài chính - Ngân sách, Việc tổ chức thực hiện và quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chưa nghiêm; tình trạng quy hoạch treo, dự án treo nhiều năm ở các địa phương làm ảnh hưởng đến đời sống nhân dân, gây lãng phí nguồn lực đất đai.

Tình trạng buông lỏng quản lý ở một số địa phương, để xảy ra vi phạm pháp luật về đất đai như lấn chiếm, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng công trình trái phép… chưa được kiểm tra, ngăn chặn, xử lý kịp thời.

Vì vậy, cơ quan này kiến nghị xử lý nghiêm hành vi gây thất thoát, lãng phí trong quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên; kiên quyết thu hồi đất của dự án chậm đưa vào sử dụng, đất để hoang hóa, đất sử dụng không đúng mục đích.

Một bất cập khác được cơ quan thẩm tra chỉ ra là quy trình, thủ tục đấu thầu trong mua sắm tập trung còn phức tạp, gây lãng phí về thời gian, làm chậm tiến độ triển khai các dự án đầu tư, mua sắm. Tình trạng ách tắc trong việc mua sắm trang thiết bị y tế chưa được tháo gỡ kịp thời, làm ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch.

Ngoài ra, cơ quan thẩm tra còn chỉ rõ có vi phạm pháp luật trong việc quản lý, nghiên cứu, ứng dụng khoa học; đấu thầu, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công như vụ án "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; đưa hối lộ; nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” tại CTCP Công nghệ Việt Á và một số cơ quan, địa phương trong thời gian vừa qua gây thất thoát, lãng phí kinh phí, tài sản công, gây bức xúc trong nhân dân.