Làm sao để chống thất thu thuế đối với thương mại điện tử?

Hội thảo do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức ngày 28/4.

Thuế được coi là nguồn thu quan trọng, chủ yếu của ngân sách vì nguồn thu này mang tính chất ổn định, đảm bảo tự chủ và độc lập quốc gia. 

Tuy nhiên, tình trạng trốn và tránh thuế của các doanh nghiệp ở Việt Nam ngày càng diễn biến phức tạp, phạm vi ngày càng rộng, quy mô ngày càng lớn và thủ đoạn ngày càng tinh vi; trong đó, bao gồm các hoạt động kinh doanh thương mại điện tử.

Theo PGS. TS. Phạm Thế Anh, Trưởng nhóm nghiên cứu, Trưởng Bộ môn Kinh tế vĩ mô (Khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân), trong nền kinh tế số, sự tồn tại cùng một lúc các mô hình kinh doanh khác nhau như truyền thống, bán truyền thống và phi truyền thống đang tạo ra một cuộc cạnh tranh bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài ngay tại thị trường Việt Nam. 

Điều này dẫn tới thách thức đối với các chính sách quản lý doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh thương mại điện tử tại Việt Nam trong cuộc chiến chống thất thu thuế.

Nghiên cứu đã đưa ra ví dụ đối với Facebook và Google là hai "gã khổng lồ" trong lĩnh vực internet đến từ Mỹ đã và đang thực hiện hoạt động kinh doanh quảng cáo tại Việt Nam nhưng không thực hiện nghĩa vụ thuế ở Việt Nam.

Theo số liệu dự đoán từ Công ty nghiên cứu thị trường ANTS, chỉ riêng Facebook và Google đã chiếm tới hơn 66% thị phần quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam. Hoạt động kinh doanh không thông qua một đối tác quảng cáo ở Việt Nam và tự thu tiền về tài khoản của mình như vậy là bất hợp pháp.

Hậu quả là không kiểm soát được nội dung quảng cáo, “chảy máu” doanh thu quảng cáo ra nước ngoài, thất thu nguồn thuế cho nhà nước và làm thiệt hại thị phần của các doanh nghiệp nội dung số trong nước.

Hay như liên quan tới việc kiểm soát hoạt động đăng ký kinh doanh để quản lý thuế đối với loại hình kinh doanh này, Bộ Công Thương đã ra Thông tư số 47/2014/TT–BCT ngày 05/12/2014 về quản lý website thương mại điện tử quy định trách nhiệm đăng ký kinh doanh là của doanh nghiệp.

Tuy nhiên thông tư này lại không quy định rõ trách nhiệm kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Vì thế, nhiều doanh nghiệp “né” trách nhiệm đăng ký mà vẫn không bị xử lý. Ngành thuế thất thu vì không có nguồn dữ liệu doanh nghiệp điện tử để tính thuế.

Để giải quyết vấn đề này, Luật Quản lý thuế (sửa đổi) năm 2019 chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2020, đã quy định về quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử.

Cụ thể, khoản 4, Điều 42 nêu rõ: Đối với hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số và các dịch vụ khác được thực hiện bởi nhà cung cấp ở nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam thì nhà cung cấp ở nước ngoài có nghĩa vụ trực tiếp hoặc ủy quyền thực hiện đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Mặc dù, Luật Quản lý thuế (sửa đổi) năm 2019 hiện chưa chính thức có hiệu lực nhưng các chuyên gia về thuế và luật trong nước đánh giá, quy định quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử là một trong những nội dung quan trọng trong công tác quản lý thuế.

Từ đó, đáp ứng yêu cầu quản lý thuế hiện đại, góp phần chống thất thu thuế trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển. Xu thế toàn cầu hóa và hiện đại hóa đang tạo cơ hội cho các doanh nghiệp mở rộng và hội nhập nhanh hơn vào thị trường khu vực và quốc tế, nhất là trong nền tảng số.

TS. Nguyễn Hoàng Oanh, Giảng viên kinh tế vĩ mô và kinh tế học thuế khóa, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, từ quy định của luật, thời gian tới Chính phủ sớm ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể về nội dung quản lý đối với hoạt động thương mại điện tử nhằm hướng tới môi trường kinh doanh bình đẳng và chống thất thu cho ngân sách nhà nước.