'Lãi suất thấp và đại dịch kéo người Việt vào thị trường chứng khoán'

Thị trường chứng khoán Việt Nam lao dốc mạnh trong tháng 3/2020 cùng với lúc hàng loạt sàn chứng khoán trên thế giới đỏ lửa vì COVID-19. Nhưng thay vì hoảng loạn khi nhìn thấy giá cổ phiếu sụt giảm mỗi ngày, anh Đinh Thành Công quyết định mở tài khoản giao dịch.

Được bạn bè mách rằng giá cổ phiếu rẻ là cơ hội để mua, anh Công đã trở thành một trong gần 400.000 nhà đầu tư chứng khoán mới tại Việt Nam trong năm ngoái. Sự gia tăng kỷ lục các nhà đầu tư nghiệp dư đánh dấu bước ngoặt đối với thị trường Việt Nam, nơi người dân thường đổ tiền mặt vào bất động sản và tài khoản tiết kiệm.

Một số người mong muốn có được lợi nhuận cao hơn, số khác đầu tư bằng tiền của bố mẹ hoặc tập tành chơi chứng khoán trong thời gian giãn cách xã hội, các nhà phân tích cho biết.

Tại Mỹ, số người sử dụng app giao dịch Robinhood tăng phi mã trong giai đoạn phong tỏa. Tương tự, nhà đầu tư Việt Nam cũng dùng ứng dụng smartphone để giao dịch từ xa.

Anh Công, một kỹ sư chia sẻ với Nikkei Asia: "Trong giai đoạn COVID-19 có lúc tôi được làm việc ở nhà, do đó tôi có thời gian làm những việc khác". Anh tải ứng dụng giao dịch của SSI để theo dõi danh mục và kiểm tra 4 lần một ngày. 

Các nhà đầu tư chuyên nghiệp cho biết có ba lý do khiến làn sóng nhà đầu tư nhỏ lẻ mới đổ dồn vào thị trường chứng khoán Việt Nam: Lãi suất giảm thúc đẩy người gửi tiết kiệm đi tìm nơi có lợi nhuận cao hơn, người Việt Nam có thêm tiền mặt để đầu tư, từ những chủ doanh nghiệp phải đóng cửa trong đại dịch cho đến thế hệ trẻ được thừa kế tài sản gia đình, giai đoạn giãn cách xã hội khiến mọi người luôn ở trong nhà và dùng smartphone.

Những lý do trên đã tạo cơ hội để những người nhiều tiền mặt ở Việt Nam tìm hiểu thị trường chứng khoán.

Năm 2020, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam thống kê có 2,7 triệu tài khoản cá nhân trong nước, tăng kỷ lục 16,8% so với năm 2019. Xu thế này vẫn tiếp diễn trong năm 2021, với hơn 110.000 tài khoản chứng khoán mở mới trong tháng 3, phá vỡ kỷ lục trong tháng 1.

Ông Lim Shiu Beng, Phó Tổng giám đốc công ty môi giới SBBS nói với Nikkei Asia: "Chúng tôi chưa từng chứng kiến nhiều người đổ xô mở tài khoản chứng khoán và chuyển tiền khỏi ngân hàng như hiện nay"

Dù có ý kiến cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đang hình thành bong bóng, ông Lim cho biết nhà đầu tư nhỏ lẻ ngày càng nắm rõ tình hình hơn. Ông dự đoán sự thay đổi của thị trường sẽ khiến khối lượng giao dịch tăng gấp đôi gấp ba trong vài năm tới.

Chính phủ đặt mục tiêu đưa Việt Nam nâng hạng từ vị thế thị trường cận biên lên thị trường mới nổi trong các chỉ số chứng khoán MSCI và FTSE. Điều này đòi hỏi nới lỏng một số quy định, chẳng hạn như cho phép nâng tỷ lệ sở hữu và mức giao dịch hàng ngày của nhà đầu tư nước ngoài.

Trong quá khứ, Việt Nam gọi các nhà đầu tư tân binh là "gà", với ý nghĩa là dễ bị các tay chơi lão luyện "làm thịt". Gần đây, cách gọi F0 trở nên phổ biến hơn, lấy cảm hứng từ cuộc chiến chống COVID-19.

Chuẩn mực mới

Ông Huỳnh Minh Tuấn, Giám đốc môi giới tại Mirae Asset Securities cho biết làn sóng nhà đầu tư mới cho thấy việc sở hữu chứng khoán đang trở thành chuẩn mực.

Ông Tuấn nhận định trong một cuộc phỏng vấn: "Tư duy của người Việt đã thay đổi. Trước đây, họ có cái nhìn rất sơ sài về tài sản. Hiện nay suy nghĩ của mọi người là "Tôi phải có nhiều loại tài sản"".

Năm 2019, lãi suất tiền gửi ngân hàng vượt 8%. Nhưng để đối phó với đại dịch, năm ngoái, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ba lần cắt giảm lãi suất. Các ngân hàng thương mại làm theo, việc này thúc đẩy mọi người đổ tiền vào chứng khoán.  

Một số yếu tố khác cũng thúc đẩy người Việt Nam vào cổ phiếu, ví dụ như việc nguồn cung bất động sản thu hẹp. Theo công ty tư vấn bất động sản Cushman & Wakefield, doanh số bán căn hộ tại trong quý IV/2020 tại TP Hồ Chí Minh giảm 20% so với cùng kỳ, trong khi doanh số ở Hà Nội lao dốc 52%.

Ông Tuấn cho biết một lý do khác khiến dòng tiền đổ vào cổ phiếu là sự trỗi dậy của thế hệ được hưởng thừa kế. Con cháu của những người giàu lên khi Việt Nam mở cửa kinh tế đi du học, tiếp quản công ty gia đình, đầu tư tiền kiếm được vào cổ phiếu hoặc tài sản khác.

Sự kết hợp của các hành vi này khiến các nhà đầu tư ngày càng hiểu biết hơn, ông Tuấn nói, bao gồm thế hệ doanh nhân mới và những công dân giàu có hơn. Theo công ty tư vấn McKinsey, thu nhập khả dụng trên đầu người tại Việt Nam đang tăng hơn 9% mỗi năm và dự báo sẽ đạt 3.062 USD vào năm 2023.

"Những người mới tham gia thị trường chứng khoán có lẽ hiểu biết hơn, tự nghiên cứu nhiều hơn thế hệ trước. Thị trường sẽ được thay máu".

"Có người chắc chắn sẽ mất tiền"

Ông Ngô Văn Khải, chuyên gia phân bổ tại sản tại quỹ đầu tư Timensit thấy rằng thị trường chứng khoán Việt nam đang có bong bóng. Ông cho rằng quá nhiều nhà đầu tư nghiệp dư đang đầu cơ trên thị trường.

Ông Khải nói với Nikkei Asia: "Những nhà đầu tư non nớt này không quan tâm về rủi ro, chỉ mơ tưởng đến lợi nhuận. Một số người chắc chắn sẽ mất tiền".

Các nhà đầu tư F0 bao gồm công nhân cho đến nhân viên văn phòng và sinh viên. Ông Khải nói rằng đại dịch COVID-19 không chỉ mang đến cho họ thời gian để theo dõi thị trường mà còn cả động lực. 

Một số nhà phân tích cho biết người Việt Nam chuyển sang cổ phiếu để kiếm tiền, một số vì mất việc, số khác do không thể đầu tư vào doanh nghiệp của chính mình. Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam, năm ngoái có 101.700 công ty đóng cửa hoặc ngừng hoạt động, tăng 13,9% so với 2019.

Số người đổ vào thị trường lớn đến mức từ tháng 12/2020 trở lại đây, Sàn Giao dịch Chứng khoán TP HCM (HOSE) liên tục gặp phải tình trạng đơ, nghẽn lệnh.