Khủng hoảng thanh khoản manh nha xuất hiện ở nhiều địa phương tại Trung Quốc

Căng thẳng tài chính công

Tình trạng thâm hụt ngân sách của chính quyền nhiều địa phương tại Trung Quốc đang ngày càng trầm trọng do chi tiêu ngân sách đi lên, nhưng nguồn thu từ thuế và hoạt động bán đất lại đi xuống.

Theo SCMP, thực trạng này một phần bắt nguồn từ chính sách Zero COVID hà khắc của Bắc Kinh và những nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp đang gặp khó khăn của chính quyền các địa phương.

Chính quyền nhiều khu vực cũng đẩy mạnh việc mua đất thông qua các phương tiện tài trợ vốn địa phương (LGFV). Điều đó làm dấy lên lo ngại rằng một số tỉnh thành đang sử dụng nợ vay để tăng nguồn thu cho chính mình.

LGFV được tạo ra để hỗ trợ tài chính ngoài ngân sách cho các địa phương, đặc biệt là để chi tiêu cho các dự án cơ sở hạ tầng. Song, yêu cầu công bố thông tin ở Trung Quốc không thực sự chặt chẽ, do đó các nhà phân tích đang e ngại về rủi ro nợ ẩn (hidden debt).

Bất chấp tình hình tài chính công tại nhiều địa phương, số giao dịch mua đất của các LGFV trong danh sách 100 đơn vị mua đất hàng đầu Trung Quốc đã tăng mạnh trong 9 tháng đầu năm nay lên hơn 200 tỷ nhân dân tệ (khoảng 28 tỷ USD), theo hãng phân tích bất động sản CRIC.

Nhà phân tích tín dụng Lauri Li của S&P Global Ratings cho hay: “Chúng tôi tin rằng việc mua đất của các LGFV là nhằm mục đích khống chế đà giảm của doanh thu bán đất, ít nhất là trên giấy tờ”.

“Doanh thu liên quan đến bất động sản là nguồn thu nhập chính của chính quyền địa phương, chiếm khoảng 30% nguồn thu ngân sách của họ trước năm 2021”, bà Li nhấn mạnh với SCMP.

Vị chuyên gia cảnh báo: “Những thứ không bền vững thì khó kéo dài. Theo S&P, việc mua đất của các LGFV có thể làm căng thẳng dòng tiền và tăng tỷ lệ đòn bẩy của chính quyền các địa phương, đặc biệt là nếu đất nằm im và không có khả năng sinh lời.

Nhiều hoạt động mua bán đất đang diễn ra ở các thành phố cấp thấp hơn hoặc ở các khu vực có thị trường bất động sản yếu hơn, càng làm gia tăng rủi ro”.

Theo tính toán của S&P, tại thành phố Vô Tích (tỉnh Giang Tô), các LGFV chiếm khoảng 65% các giao dịch mua đất trong 9 tháng đầu năm. Tổng doanh thu từ việc bán đất của Vô Tích là 44 tỷ nhân dân tệ, trong đó các LGFV đóng góp 29,7 tỷ nhân dân tệ.

Một LGFV ở thành phố này đã chi tương đương 39% tổng tài sản của họ để mua đất, S&P cho hay.

Các nhà phân tích tin rằng việc mua đất gần đây của một số chính quyền địa phương đã buộc Bộ Tài chính Trung Quốc phải công bố chỉ thị vào tháng trước, yêu cầu các địa phương chấm dứt hành vi “thổi phồng doanh thu từ chuyển nhượng đất đai”.

Đồng thời, Bộ Tài chính còn nhắc lại rằng các LGFV không nên sử dụng nợ để tài trợ cho hoạt động mua bán đất.

Tuần trước, Fitch Ratings cho biết: “Chúng tôi tin rằng doanh thu từ hoạt động chuyển nhượng đất sụt giảm nhanh chóng có thể đã khuyến khích hành vi này, qua đó làm căng thẳng đáng kể tình hình tài chính của nhiều chính quyền địa phương và làm gia tăng tình trạng thâm hụt vốn”.

Bộ Tài chính cũng yêu cầu các công ty nhà nước và LGFV không được mua đất nếu không có ý định phát triển đất trong tương lai gần. Song, những đơn vị có “nhu cầu hợp pháp” có thể tiếp tục tham gia đấu giá.

Tuy nhiên, người đọc có thể diễn giải theo nhiều cách khác nhau vì các nhà chức trách vẫn chưa cung cấp một định nghĩa công khai về “nhu cầu hợp pháp”, Fitch Ratings nói thêm.

Vẫn tiếp tục xấu đi

Theo hai báo cáo tháng này của Viện Tài chính và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NFID), một viện chính sách tại Bắc Kinh, triển vọng tài chính của chính quyền các địa phương có khả năng sẽ tiếp tục xấu đi.

Doanh thu từ việc bán đất đã giảm mạnh trong quý III năm nay và trong số 31 khu vực pháp lý cấp tỉnh của Trung Quốc, chỉ có tỉnh Cam Túc ghi nhận mức tăng trưởng dương, theo số liệu của NFID.

Ngay cả doanh thu của các khu vực giàu có như Quảng Đông và Thượng Hải cũng đang chịu áp lực. Ngân sách của Thượng Hải đã chuyển từ thặng dư sang thâm hụt vào tháng 9, NFID cho biết thêm.

NFID nhấn mạnh rằng Bộ Tài chính đã tăng cường giám sát vấn đề nợ nần kể từ đầu năm nay. Nhưng do cần phải tăng chi tiêu để ổn định thị trường việc làm và kiểm soát dịch bệnh, chính quyền các địa phương đã rơi vào tình cảnh chật vật về tài chính.

Trong 9 tháng đầu năm, doanh thu toàn quốc từ việc bán đất đạt 3,85 nghìn tỷ nhân dân tệ. Song, dựa theo ước tính doanh thu bán đất năm 2021 là 8,7 nghìn tỷ nhân dân tệ, ngân sách năm nay của chính quyền các tỉnh chỉ đạt khoảng 45%.

NFID cho biết thêm: “Các đợt bùng phát COVID đã tác động tiêu cực đến cả thu và chi tiêu tài chính. Các chính quyền địa phương đang chịu áp lực ngày càng lớn trong việc duy trì mức chi tiêu cần thiết”.

Theo viện chính sách này, chênh lệch giữa thu và chi của chính quyền địa phương ngày càng nới rộng có thể làm gia tăng rủi ro thanh toán nợ trong những tháng tới.

“Ước tính, khối nợ ẩn của chính quyền các địa phương hiện vào khoảng 30 đến 50 nghìn tỷ nhân dân tệ - giảm đáng kể kể từ khi Bắc Kinh triển khai các biện pháp kiểm soát đòn bẩy vào năm 2017.

Tuy nhiên, do chính phủ đã yêu cầu cấp địa phương hạn chế tạo ra các khoản nợ ẩn mới, nguồn tài trợ ngân sách cho chính quyền các tỉnh, thành này cũng trở nên hạn chế hơn”, NFID nhấn mạnh.

Công ty tư vấn Sinolink Securities nhận định: “Một số khu vực có áp lực thanh toán nợ cao, phụ thuộc nhiều vào nguồn thu từ đất và có dòng tiền suy giảm có thể chịu rủi ro cao hơn.

Hoạt động mua bán đất ngày càng xấu đi sẽ càng làm gia tăng áp lực nợ nần, đặc biệt là ở những tỉnh, thành phố phụ thuộc nặng nề vào đất đai”.