Khủng hoảng tại Sri Lanka có giúp ngành tiêu Việt Nam mở rộng thị phần tại Ấn Độ?

Ngành tiêu sẽ không được hưởng lợi quá nhiều

Tình hình bất ổn tại Sri Lanka ngày một leo thang khi mới đây tổng thống và thủ tướng nước này buộc phải từ chức. Trước thông tin này, một số ý kiến cho rằng ngành hồ tiêu Việt Nam sẽ được hưởng lợi tại  Ấn Độ bởi thời gian qua, Sri Lanka liên tục tăng cường xuất khẩu tiêu sang thị trường này. Trong khi đó, Việt Nam cũng đang dần mở rộng thị phần tại Ấn Độ. 

Tuy nhiên, trao đổi với người viết bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA) cho rằng các doanh nghiệp sẽ không được hưởng lợi quá nhiều. Theo đó, Sri Lanka không phải là đối thủ trực tiếp đối với hồ tiêu Việt Nam vì phân khúc sản phẩm khác nhau.

“Do đặc tính thổ nhưỡng, kỹ thuật và giống khác với Việt Nam nên giá tiêu của Sri Lanka khi xuất khẩu sang Ấn Độ cao hơn và mục đích sử dụng cũng khác nhau. Vì vậy, họ không phải là đối thủ trực tiếp với Việt Nam”, bà Liên nhận định.

Thế nhưng, bà Liên lưu ý rằng tình hình bất ổn tại Sri Lanka cũng ít nhiều giúp doanh nghiệp tăng xuất khẩu tiêu sang thị trường Ấn Độ. 

“Tình hình lạm phát tăng cao, bất ổn chính trị, thiếu xăng dầu sẽ ảnh hưởng lớn đến người trồng tiêu tại Sri Lanka. Điều này ít nhiều cũng giúp các doanh nghiệp Việt Nam tăng xuất khẩu tiêu sang Ấn Độ”, bà Liên cho biết. 

Số liệu cho thấy lượng tốc độ tăng trưởng xuất khẩu tiêu sang thị trường Ấn Độ của Việt Nam trong năm 2022 bắt đầu tăng mạnh. Trong khi đó, Sri Lanka đã có dấu hiệu hụt hơi sau một năm bứt tốc mạnh mẽ.

Theo số liệu của Bộ Thương mại Ấn Độ, trong năm 2021, lượng nhập khẩu tiêu từ Sri Lanka đạt khoảng 14.400 tấn, tăng hơn gấp đôi so với năm 2020. Cùng thời điểm, lượng tiêu nhập khẩu từ Việt Nam 11.417 tấn, chỉ tăng khoảng 10%. 

Lúc đó, Sri Lanka dẫn đầu thị phần tiêu tại Ấn Độ với 39% và theo sau là Việt Nam với 31%.

Theo, The Hindu Business Line, việc lượng nhập khẩu tiêu từ Sri Lanka tăng đột biến gây sức ép lên giá tiêu nội địa Ấn Độ. Hiệp hộ Các nhà Kinh doanh và Người trồng tiêu Ấn Độ cho biết giá tiêu đầu tháng 12/2021 từng chạm mốc kỷ lục khoảng 532 rupee/kg nhưng khi lượng tiêu từ Sri Lanka ồ ạt đổ bộ vào thị trường nước này giá tiêu nhanh chóng giảm còn hơn 500 rupee/kg vào giữa tháng. 

Thế nhưng, bước sang năm 2022, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của Sri Lanka sang Ấn Độ bắt đầu chững lại. Cụ thể, trong 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tiêu của Sri Lanka chỉ tăng 7,2% so với cùng kỳ năm ngoái lên 5.390 tấn. Trong khi đó, Việt Nam tăng tốc 36,6% lên 4.688 tấn.

Xu hướng này tiếp tục kéo dài đến tháng 6, khi luỹ kế nửa đầu năm nay, lượng tiêu của Việt Nam xuất khẩu sang Ấn Độ tăng 17,3% lên 9.522 tấn (theo số liệu của VPA). 

Miếng bánh thị phần bị san sẻ dần cho các đối thủ khác

Mặc dù Việt Nam và Sri Lanka vẫn dẫn đầu thị phần nhưng “miếng bánh” san sẻ cho các đối thủ như Brazil và các tiểu vương quốc Arab (UAE) khi tốc độ tăng trưởng xuất khẩu tiêu sang Ấn Độ của 2 quốc gia này lên tới 78% và 724%. So với năm 2021, thị phần của Brazil trong 4 tháng đầu năm nay tăng tới 10 điểm phần trăm. 

Còn thị phần của Việt Nam và Sri Lanka giảm lần 4 - 8 điểm phần trăm xuống lần lượt 27% và 31%.

Theo Hiệp hội Gia vị Sri Lanka, năm 2021, sản lượng tiêu của nước này đạt khoảng 25.000 tấn. Do vậy, khi nhìn vào con số xuất khẩu có thể thấy Ấn Độ đóng vai trò quan trọng bởi thị trường này tiêu thụ gần 60% lượng tiêu mà Sri Lanka sản xuất. Còn với Việt Nam, Ấn Độ chiếm tỷ trọng chỉ 5%. Tuy nhiên, tỷ trọng này tăng lên gần 8% trong 6 tháng đầu năm nay. 

Trong năm 2022, sản lượng hồ tiêu của Sri Lanka có thể giảm mạnh 20% so với năm 2021 còn 20.000 tấn. 

Còn tại Việt Nam, VPA ước tính sản lượng tiêu Việt Nam trong năm 2022 có thể giảm 10% còn 175.000 tấn. Hiện Việt Nam đang chiếm tới hơn 50% thị phần tiêu trên toàn thế giới.

"Ấn Độ có cơ chế bảo hộ ngành tiêu trong nước. Do đó, người tiêu dùng Ấn Độ chủ yếu dùng tiêu mà họ trồng còn với tiêu nhập khẩu chủ yếu phục vụ mục đích chế biến và tái xuất khẩu", bà Liên nói thêm. 

Chính phủ Ấn Độ đã áp thuế nhập khẩu 52% đối với hạt tiêu có nguồn gốc từ các quốc gia ASEAN như Việt Nam và Campuchia, và 70% đối với hồ tiêu từ quốc gia như Brazil và Trung Quốc. 

Tuy nhiên, theo Thỏa thuận Thương mại Tự do Nam Á (SAFTA), hạt tiêu Sri Lanka chỉ chịu thuế 8% tại Ấn Độ. Và xuất khẩu dưới 2.500 tấn không chịu bất kì mức thuế nào. Đây được xem là điểm bất lợi của tiêu Việt Nam so với Sri Lanka.