Hoá giải nút thắt làm chậm quá trình cổ phần hoá DNNN
Theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg ngày 15/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ, đến hết năm 2020, theo danh mục sẽ có tổng số 93 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa (hoàn thành công bố giá trị doanh nghiệp), trong đó có một số doanh nghiệp lớn như Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam…
Tuy nhiên, đang có nhiều lo ngại kế hoạch trên sẽ khó có thể hoàn thành khi tốc độ triển khai thực hiện đang rất chậm. Quá trình cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước đang chững lại trong những năm gần đây với rất nhiều doanh nghiệp được chuyển tiếp từ kế hoạch năm này sang năm khác.
Theo báo cáo của Cục Tài chính doanh nghiệp thuộc Bộ Tài chính, đến nay mới có 1 doanh nghiệp là Công ty sách và thiết bị trường học tỉnh Đắk Nông đã được phê duyệt phương án cổ phần hóa, như vậy còn 92 doanh nghiệp sẽ phải tiếp tục tổ chức triển khai thực hiện để hoàn thành công bố giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa trong năm 2020.
Báo cáo của Bộ Tài chính trước đó cũng cho thấy, tính lũy kế giai đoạn 2016 – 2019, cả nước đã có 168 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa, mới đạt 28% kế hoạch.
Theo ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính, nguyên nhân tiến độ cổ phần hóa, không đạt được theo kế hoạch đã đề ra có nguyên nhân rất lớn đến từ những vướng mắc về đất đai.
Trình dự thảo mới quy định cụ thể về nội dung, trình tự, thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa
Để tiến trình cổ phần hóa đúng theo tiến độ, Bộ Tài chính đã nghiên cứu xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 hướng dẫn cổ phần hóa doanh nghiệp để xử lí những vướng mắc về đất đai cho các doanh nghiệp khi thực hiện cổ phần hóa.
Theo quy định của Luật quản lí, sử dụng tài sản công và Nghị định 167/2017/NĐ-CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ quy định việc sắp xếp lại, xử lí tài sản công thì toàn bộ các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước (trong đó gồm cả doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa và doanh nghiệp không thuộc diện cổ phần hóa) đều phải xây dựng và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lí nhà, đất.
Đối với các doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa, Nghị định 126/2017/NĐ-CP đã quy định doanh nghiệp thực hiện rà soát toàn bộ diện tích đất đang quản lí, sử dụng để lập phương án sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai, pháp luật về sắp xếp lại, xử lí nhà đất thuộc sở hữu nhà nước và trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, phê duyệt trước thời điểm quyết định cổ phần hóa nhưng chưa quy định cụ thể về nội dung, trình tự, thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa.
Theo đó, trong quá trình triển khai cổ phần hóa đã cho thấy sự “lúng túng” trong triển khai xây dựng trình duyệt phương án sắp xếp lại, xử lí nhà, đất theo quy định của pháp luật về quản lí, sử dụng tài sản công và việc triển khai xây dựng, phê duyệt phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa.
Hầu hết các doanh nghiệp cổ phần hóa đều đang thực hiện xây dựng và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lí nhà, đất theo quy định của Luật quản lí, sử dụng tài sản công và Nghị định 167/2017/NĐ-CP.
Ông Phạm Văn Đức, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp cho biết, để tách bạch rõ phương án sắp xếp lại, xử lí nhà, đất theo quy định của pháp luật về quản lí, sử dụng tài sản công với phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa của doanh nghiệp cổ phần hóa, theo phân công của Chính phủ, Bộ Tài chính đã rà soát xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 126/2017/NĐ-CP.
Dự thảo này sẽ được Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành trong quý I/2020, tạo điều kiện thuân lợi cho các doanh nghiệp cổ phần hóa và các cơ quan liên quan triển khai trong thời gian tới.
Theo ông Đức, một trong những nội dung sửa đổi là hướng dẫn cụ thể thêm trình tự, thủ tục, nội dung, thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ quy định của Luật quản lí, sử dụng tài sản công.
Đồng thời quy định bổ sung để giúp cho doanh nghiệp cổ phần hóa, cơ quan đại diện chủ sở hữu và địa phương có ý kiến kịp thời, đầy đủ, chính xác và đúng thẩm quyền theo quy định của pháp luật đất đai, pháp luật quản lí tài sản công đối với diện tích đất của doanh nghiệp sử dụng khi cổ phần hóa.
Theo đó, căn cứ phương án sắp xếp lại, xử lí nhà, đất đã được phê duyệt theo quy định của Luật quản lí, sử dụng tài sản công; nhu cầu sử dụng đất của doanh nghiệp theo phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng tại địa phương (nếu có), các địa phương có ý kiến về các diện tích đất trên địa bàn mà doanh nghiệp tiếp tục sử dụng khi cổ phần hóa sau đó chủ sở hữu doanh nghiệp sẽ phê duyệt phương án này.
Các địa phương sẽ có ý kiến thống nhất phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa đối với các diện tích đất không có thay đổi so với phương án sắp xếp lại, xử lí nhà đất đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt và có ý kiến về sự phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, hình thức sử dụng đất, mục đích sử dụng đất đối với các diện tích đất có thay đổi so với phương án sắp xếp lại, quy hoạch xây dựng tại địa phương (nếu có),...
Trường hợp đề xuất phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa chưa phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng tại địa phương (nếu có) hoặc khác với mục đích sử dụng đất theo phương án sắp xếp lại, xử lí nhà, đất đã được phê duyệt thì doanh nghiệp phải điều chỉnh lại phương án sử dụng đất đối các diện tích đất này cho phù hợp.
Trường hợp doanh nghiệp không điều chỉnh lại phương án sử dụng đất đối các diện tích đất này thì phải trả lại cho nhà nước theo quy định của pháp luật về đất đai để sử dụng vào mục đích khác.
Giá trị còn lại của tài sản trên diện tích đất phải trả lại cho Nhà nước (nếu có) doanh nghiệp cổ phần hóa bàn giao cho địa phương tiếp nhận, quản lí; đồng thời hạch toán giảm tài sản, giảm vốn nhà nước theo giá trị còn lại của tài sản trên sổ sách kế toán tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp.
Chủ tịch UBND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm chỉ đạo, khẩn trương có ý kiến về diện tích đất doanh nghiệp sẽ tiếp tục sử dụng khi cổ phần hóa và giá đất cụ thể theo quy định của pháp luật về đất đai để làm cơ sở cho việc xác định giá trị doanh nghiệp theo quy định.
Đồng thời, chịu trách nhiệm chỉ đạo tiến hành kiểm điểm, xử lí trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc chậm có ý kiến chính thức về phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa dẫn tới phải tổ chức xác định lại giá trị doanh nghiệp.
