Giới siêu giàu Trung Quốc chỉ như 'hổ giấy' khi so với tỷ phú Mỹ

Bảng xếp hạng tỷ phú của Trung Quốc thay đổi nhanh như chong chóng. Năm 2017 ông Hui Ka Yan (Hứa Gia Ấn), nhà sáng lập công ty phát triển bất động sản China Evergrande Group là người giàu nhất Trung Quốc. Chỉ một năm sau, ông phải trao lại ngôi vương cho Jack Ma, ông chủ của Alibaba.

Tới nay, đến lượt ông Zhong Shanshan (Chung Thiểm Thiểm), Chủ tịch công ty nước đóng chai Nongfu Spring nắm giữ ngôi đầu bảng. Xét theo con số bề nổi, ông Zhong còn giàu hơn nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett. Các siêu tỷ phú dường như mọc lên trong mọi lĩnh vực ở Trung Quốc.

Sự biến đổi chóng mặt của thứ hạng một phần phản ánh thay đổi trong chính sách kinh tế Trung Quốc. Các nhà phát triển bất động sản chìm đắm trong ánh hào quang cho đến khi Bắc Kinh khởi động chiến dịch hạ thấp đòn bẩy của doanh nghiệp vào cuối năm 2017.  

Chiến dịch này đã hạn chế khả năng mở rộng tài sản của những tỷ phú bất động sản như ông Hui và mở đường cho sự trỗi dậy của các ông trùm công nghệ. Nhưng trong ba tháng trở lại đây, gió lại đổi chiều. Lần này, Bắc Kinh nhắm đến các công ty công nghệ lớn bằng luật chống độc quyền. Quyết định trì hoãn cuộc IPO của Ant Group làm tiêu tốn của Jack Ma nhiều tỷ USD.

Cơn sốt mới nhất của Trung Quốc là thực phẩm. Từ các nhà sản xuất rượu bạch tửu cho đến những nhà chăn nuôi lợn đều đạt được doanh thu kỷ lục nhờ sức mua khổng lồ của người tiêu dùng. Con đường nổi danh ngoạn mục của tỷ phú nước đóng chai Zhong cũng là một phần của hiện tượng này.

Nhưng sự biến động trong bảng xếp hạng tỷ phú cũng là một dấu hiệu cho thấy sự giàu có ở Trung Quốc có thể tan biến nhanh chóng như thế nào. Dưới đây là một câu hỏi giả định: Ông Zhong sẽ có bao nhiêu tỷ USD nếu quyết định bán tài sản ngay bây giờ? Liệu ông có còn giàu hơn Warren Buffett?

Theo Chỉ số Tỷ phú Bloomberg, ông trùm nước đóng chai Trung Quốc có 91,5 tỷ USD tài sản ròng, cao hơn con số 88,9 tỷ USD của Warren Buffett. Phần lớn tài sản của ông Zhong - khoảng 74 tỷ USD - đến từ 84% cổ phần của ông trong Nongfu Spring. Cổ phiếu Nongfu hiện được định giá gấp 88 lần thu nhập dự phóng.

Liệu ông Zhong sẽ lấy được bao nhiêu nếu muốn chuyển bớt cổ phiếu sang tiền? Cổ phiếu Nongfu hóa ra không phải là tài sản đảm bảo tốt cho các khoản vay ký quỹ. Theo công ty Philip Securities Group, tỷ lệ cho vay trên giá trị của cổ phiếu Nongfu chỉ là 50%.

Để so sánh, trùm bất động sản Hong Kong Lý Gia Thành – người có thứ hạng thấp hơn nhiều so với ông Zhong – có thể nhận được khoản vay ký quỹ 80% cho cổ phiếu của ông trong CK Hutchison Holdings. Của cải của Jack Ma cũng vững vàng hơn nhiều ông Zhong. Cổ phiếu Alibaba có thể được dùng để vay ký quỹ 80%.

Ngân hàng quyết định quy mô của các khoản vay ký quỹ dựa trên tính thanh khoản - tốc độ họ có thể bán đi cổ phiếu. Tỷ lệ cho vay trên giá trị của một cổ phiếu sẽ cao hơn mặt bằng chung nếu nó là thành phần của một chỉ số chứng khoán lớn. Ví dụ, CK Hutchison và Alibaba đều nằm trong của chỉ số Hang Seng.

Mặt khác, các cổ phiếu kém thanh khoản có giá trị thấp hơn đối với các ngân hàng. Lãi trên giấy tờ không đáng tin cậy.

Nhìn vào của cải trên giấy tờ của các tỷ phú Trung Quốc có thể gây hiểu lầm vì phần lớn tài sản của họ đến từ sở hữu cổ phiếu. Một người có thể lập luận rằng định giá của Nongfu cao một cách giả tạo, vì nguồn cung của cổ phiếu này trên thị trường quá ít.

Dữ liệu của Bloomberg cho thấy 2/3 cổ phiếu đang lưu hành của Nongfu không được giao dịch vì chúng được nắm giữ bởi người nội bộ công ty.

Tương tự, tỷ phú Hui – người đứng thứ 13 trong Chỉ số Tỷ phú Bloomberg – cũng không thực sự có 25,9 tỷ USD tài sản ròng. 100 USD cổ phiếu Evergrande sẽ chỉ cho cổ đông 20 USD tiền vay ký quỹ. Trong khi đó, phần lớn tài sản của Hui đến từ 77% cổ phần trong Evergrande.

Các quỹ đầu tư tư nhân và quỹ đầu tư mạo hiểm được đánh giá dựa trên khả năng rút khỏi các danh mục đầu tư đang nắm giữ. Theo Bloomberg, các tỷ phú cũng nên được xếp hạng tương tự. Giới siêu giàu của Trung Quốc không có đủ đường rút lui.

Các tỷ phú Trung Quốc có tỷ lệ sở hữu quá lớn trong công ty họ sáng lập. Trong khi đó, các ưu tiên kinh tế và chính trị liên tục thay đổi của chính phủ Trung Quốc có thể biến người giàu thành kẻ nghèo chỉ sau một đêm. Dù Trung Quốc có muốn khoe khoang nhiều thế nào đi chăng nữa, nước này cũng không có tỷ phú giàu hơn Warren Buffett.