Giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài tại các địa phương mới đạt hơn 30%

Bên cạnh đó là việc chậm tiến hành nghiệm thu, thanh toán hoặc do thiếu kế hoạch vốn (cả cấp phát và vay lại) cũng chủ yếu thuộc trách nhiệm của UBND tỉnh và các ban quản lý dự án khi đã lập kế hoạch vốn không sát với tiến độ thực hiện dự án và số vốn cần giải ngân, đặc biệt với các dự án sẽ kết thúc giải ngân trong năm 2024.

Ngoài ra, tình trạng các địa phương tiếp tục chậm giải ngân vốn vay nước ngoài còn do nhiều dự án (22% số dự án đang giải ngân) phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, gia hạn giải ngân, gia hạn thời gian thực hiện, đề nghị sử dụng vốn dư.

Theo nhận định của đại diện Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, với tình hình giải ngân hiện nay, việc đạt được tỷ lệ giải ngân 95% kế hoạch vốn được giao năm 2024 đối với nguồn vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là rất khó khả thi do thời gian từ nay đến hết năm không còn nhiều.

Báo cáo của Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại cho thấy, năm 2024, các địa phương được giao tổng kế hoạch vốn vay nước ngoài là hơn 24.805 tỷ đồng; trong đó vốn đầu tư công (vốn ngân sách nhà nước cấp phát bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương) là hơn 10.094 tỷ đồng.

Số kế hoạch vốn được giao cho các địa phương năm 2024 thấp hơn nhiều so với năm 2023, chỉ bằng 70% kế hoạch vốn năm 2023, tương ứng số lượng dự án được giao kế hoạch vốn 2024 cũng chỉ bằng 58,3% năm 2023.

Theo thống kê, tính đến ngày 30/11 tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công từ nguồn vốn vay nước ngoài đạt 30,3%, Bộ Tài chính đánh giá tỷ lệ này khá thấp, khó đạt được yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ đặt ra, phấn đấu cả năm giải ngân 95% kế hoạch vốn năm 2024.

Bộ Tài chính cũng cho biết, kế hoạch vốn được giao thấp hơn năm 2023 nhưng các địa phương cũng không phân bổ hết kế hoạch vốn cho các dự án, hiện mới phân bổ được 93,7% kế hoạch vốn đầu tư công của ngân sách trung ương và 79,28% kế hoạch vốn địa phương vay lại; chủ yếu do dự án đã kết thúc, không còn nhu cầu giải ngân hoặc dự án chưa hoàn thành các thủ tục điều chỉnh nên chưa có cơ sở phân bổ kế hoạch vốn.

Về giải ngân, có 6/53 địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt trên 60%, nhưng vẫn còn 5/53 địa phương vẫn chưa giải ngân kế hoạch vốn 2024.

Ông Lê Sỹ Tiến, Phó Phòng Kinh tế đối ngoại (Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hà Nội) cho biết, năm 2024, thành phố Hà Nội có 6 dự án ODA với kế hoạch vốn ODA được giao hơn 3.895 tỷ đồng đáp ứng nhu cầu giải ngân cho các dự án. Ước thực hiện đến 31/1/2025, giải ngân vốn ODA kế hoạch năm 2024 khoảng 2.944,8 tỷ đồng, đạt 75,59% kế hoạch; vốn ODA vay lại 1.473,819 tỷ đồng (đạt 95,04% kế hoạch).

Theo ông Lê Sỹ Tiến, ước thực hiện giải ngân kế hoạch năm 2024 nguồn vốn ODA cấp phát thấp là do các vướng mắc của Dự án Tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn Nhổn ga Hà Nội, việc điều chỉnh chủ trương đầu tư, dự án và gia hạn các Hiệp định vay chậm (Hiệp định vay ADB đến tháng 6/2024 mới hoàn thành) so với kế hoạch đặt ra; dự án Tuyến đường sắt đô thị thành phố Hà Nội, đoạn Nam Thăng Long Trần Hưng Đạo thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư kéo dài dẫn tới dự án đến nay vẫn chưa triển khai.

Hay như tại Bình Định, theo thông tin từ Ban Quản lý dự án nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh, năm 2024, Ban triển khai một dự án sử dụng vốn của ADB trị giá 39 triệu USD, vốn vay 29 triệu USD. Đến nay, Ban đã giải ngân xong nguồn vốn được phân bổ của năm 2024.

Kết quả này có được do dự án đang trong giai đoạn thi công xây dựng nên việc giải ngân thuận lợi; giải phóng mặt bằng đã cơ bản xong; các nhà thầu thi công làm đúng khối lượng hợp đồng, khối lượng thi công phù hợp với năng lực của Ban quản lý dự án.

Cùng với đó, ngay từ đầu năm, chủ đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân, kịp thời xử lý vướng mắc phát sinh, tao điều kiện cho nhà thầu triển khai thi công một cách nhanh nhất, rút ngắn tối đa khâu xử lý hồ sơ thủ tục

Đại diện Ban Quản lý dự án nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bình Định chia sẻ, khi thực hiện các dự án ODA có rất nhiều khó khăn; trong đó có thêm cả ràng buộc về phía nhà tài trợ.

Chính vì vậy, để có thể giải ngân nhanh, đúng tiến độ 3 từ sau là rất quan trọng: “Nỗ lực – Chia sẻ - May mắn”. Chỉ khi có sự phối hợp nhịp nhàng của các bên liên quan, nỗ lực thực hiện với quyết tâm cao nhất và các yếu tố may mắn đến từ tinh thần đồng thuận của người dân khi giải phóng mặt bằng thì việc giải ngân vốn đầu tư công có thể thực hiện một cách thuận lợi.

Ông Hoàng Hải cho biết, thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rút ngắn tối đa thời gian xử lý đơn rút vốn, trực tiếp làm việc với các ban quản lý dự án, các địa phương để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong giải ngân; tiếp tục trao đổi với các nhà tài trợ nhằm tháo gỡ các vướng mắc về phía nhà tài trợ như rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thủ tục cho ý kiến không phản đối.

Riêng đối với các địa phương và Ban quản lý dự án, ông Hoàng Hải khuyến nghị, việc lập và phân bổ kế hoạch vốn, các địa phương cần khẩn trương thực hiện việc giao kế hoạch vốn và nhập Hệ thống thông tin quản lý Ngân sách và Kho bạc (dự án Tabmis) ngay sau khi được cấp có thẩm quyền bổ sung kế hoạch vốn.

Các Ban quản lý dự án chuẩn bị sẵn sàng hồ sơ để giải ngân ngay sau khi được giao bổ sung kế hoạch vốn; khẩn trương báo cáo hoàn chứng từ chi tiêu từ tài khoản tạm ứng, đảm bảo thời hạn theo quy định.

Đối với chương trình/dự án cần điều chỉnh chủ trương đầu tư, ngay sau khi có phê duyệt/quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư của cấp có thẩm quyền, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để điều chỉnh thời hạn giải ngân, điều chỉnh phân bổ vốn theo các hiệp định vay đã ký (nếu có).

Đối với các dự án có vướng mắc trong chuẩn bị đầu tư và triển khai dự án, các địa phương, Ban quản lý dự án có trách nhiệm khẩn trương hoàn tất các thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện dự án; hoàn thiện các thiết kế kỹ thuật, giải quyết các khó khăn vướng mắc trong việc đấu thầu hợp đồng; sớm xử lý các vướng mắc phát sinh trong từng khâu thực hiện dự án.