Gạo Thái gặp khó vì thuế Mỹ

Theo các chuyên gia, Thái Lan cần phát triển hơn nữa các giống gạo chất lượng cao, tăng sản lượng để đáp ứng nhu cầu thị trường. Đồng thời, quốc gia này duy trì năng lực cạnh tranh trên thị trường gạo toàn cầu trong bối cảnh xuất hiện nhiều thách thức mới, một phần do chính sách thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan (TREA) Charoen Laothamatas nhận định, gạo jasmine Thái có chất lượng cao và danh tiếng trên thị trường quốc tế, nên sẽ không bị ảnh hưởng nhiều khi Mỹ tăng thuế. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng, chính sách thuế mới của Mỹ có thể đẩy tăng giá gạo và làm giảm khả năng cạnh tranh của gạo Thái.

Thái Lan là 1 trong những quốc gia Đông Nam Á bị ảnh hưởng bởi các mức thuế đối ứng từ Mỹ. Nếu không đạt được thỏa thuận trước thời hạn hoãn áp thuế vào tháng 7 tới, hàng hóa của Thái Lan xuất khẩu sang Mỹ sẽ phải chịu thuế suất lên đến 36%.

Theo TREA, năm 2024, Thái Lan xuất khẩu 9,95 triệu tấn gạo, tăng 13% so với năm trước và là mức cao nhất kể từ năm 2018. Trong đó, 848.449 tấn được xuất sang Mỹ, đưa Mỹ này trở thành thị trường lớn thứ 3 của gạo Thái, sau Indonesia và Iraq.

Năm nay, Bộ Thương mại Thái Lan đặt mục tiêu xuất khẩu 7,5 triệu tấn gạo, nhưng số  liệu của TREA cho thấy, kim ngạch xuất khẩu gạo quý đầu năm giảm 30% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo ông Charoen, có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự sụt giảm này, kể cả thuế suất cao từ Mỹ, đồng baht mạnh lên và giá gạo Thái cao hơn so với các đối thủ như Ấn Độ. Cụ thể, giá gạo Ấn Độ hiện thấp hơn gạo Thái khoảng 40 USD mỗi tấn, khiến nhiều quốc gia từng là khách hàng lớn của gạo Thái như Nam Phi, Malaysia và Philippines chuyển sang mua từ Ấn Độ.

Trong cuộc họp báo gần đây, ông Anukool Pruksanusak, người phát ngôn chính phủ, cho biết, nhu cầu gạo đang giảm trong khi sản lượng lại tăng tại cả các quốc gia xuất khẩu lẫn nhập khẩu do tình hình hạn hán được cải thiện. Điều này khiến triển vọng xuất khẩu gạo của Thái Lan trong năm nay khó khăn hơn.

Theo ông Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch danh dự TREA, gạo Việt Nam có giá rẻ hơn nhờ chi phí sản xuất thấp, giống lúa đa dạng và sản xuất được nhiều vụ mỗi năm. Trong khi đó, gạo Thái đắt hơn do chi phí cao và năng suất thấp. Ông đề xuất chính phủ Thái Lan cần tập trung nâng cao năng suất lao động của nông dân, kiểm soát chi phí, tăng đầu tư và phát triển các giống lúa năng suất cao để nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn.

Chủ tịch Hiệp hội Xay xát Gạo Thái Banjong Tangchitwattanakul cảnh báo, những nhượng bộ mà Thái Lan đưa ra trong đàm phán thuế quan với Mỹ, kể cả việc giảm thuế nhập khẩu ngô từ 73% xuống 0%, có thể gây bất lợi cho nông dân. Ông cho rằng lượng ngô giá rẻ nhập khẩu từ Mỹ có thể khiến giá tấm và cám gạo – những phụ phẩm quan trọng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi – tiếp tục giảm mạnh.

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra xác nhận rằng, phía Mỹ đã yêu cầu hoãn đàm phán song phương về thuế quan, với lý do chưa hài lòng với đề xuất ban đầu từ phía Thái. Động thái này diễn ra chỉ một ngày sau khi Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Phumtham Wechayachai hôm 21/4 tuyên bố Thái Lan sẽ không mua lô máy bay chiến đấu F-16 mới của Mỹ.

Bà Kirida Bhaopichitr, Giám đốc bộ phận Dịch vụ Thông tin Kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu Phát triển Thái Lan (TDRI), nhận định, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Thái Lan sang Mỹ như điện tử, thiết bị điện, ô tô và linh kiện, nông sản và thực phẩm chế biến sẽ chịu tác động nặng nề từ chính sách thuế mới.

Thái Lan cần giữ lập trường trung lập, thúc đẩy thương mại và đầu tư với mọi quốc gia, đồng thời nhanh chóng ký kết thêm các hiệp định thương mại tự do (FTA). Doanh nghiệp và chính phủ cần chủ động đa dạng hóa để thích nghi với hệ thống thương mại và đầu tư toàn cầu ngày càng phân hóa sâu sắc, bà Kirida Bhaopichitr khuyến nghị.