Đợt niêm yết cổ phiếu của Ant Group có thể mở ra kỉ nguyên tươi sáng cho công nghệ tài chính

Vài năm qua, du khách nước ngoài tới Trung Quốc tỏ ra thích thú khi thấy tiền giấy dần được thay thế bằng hình thức thanh toán di động, theo Economist.

Điểm ưu việt ở tiền điện tử của Trung Quốc có thể sẽ càng hiện rõ khi khi Ant Group, công ty công nghệ tài chính lớn nhất Trung Quốc, niêm yết cổ phiếu lần đầu (IPO) tại Hong Kong và Thượng Hải. 

Với mục tiêu thu về 35 tỉ USD của Ant Group, đây có thể là vụ IPO lớn nhất lịch sử, vượt kỉ lục năm ngoái của Saudi Aramco (thu về 29 tỉ USD).

Sau khi lên sàn, Ant - công ty thành lập năm 2004 - có thể có giá trị tương đương JPMorgan Chase - ngân hàng lớn nhất thế giới ra đời năm 1799. 

Sự phát triển của Ant Group khiến chính phủ Mỹ lo ngại, nhưng lại khiến các nhà đầu tư toàn cầu say mê. Thực tế ấy cho thấy chuyển biến lớn hơn về cách thức hoạt động của hệ thống tài chính, không chỉ ở Trung Quốc mà còn trên toàn thế giới.

Jamie Dimon, Tổng giám đốc JPMorgan, và những người khác đã để ý Ant Group trong nhiều năm. Tách ra từ Alibaba, Ant Group có hơn một tỷ người dùng, chủ yếu ở Trung Quốc. 

Mạng lưới thanh toán của Ant Group thực hiện 16.000 tỉ USD giao dịch năm ngoái, kết nối 80 triệu thương nhân. Thanh toán chỉ là một dịch vụ. Người dùng còn có thể vay tiền, lựa chọn đầu tư từ 6.000 sản phẩm, và mua bảo hiểm sức khỏe. Các công ty Trung Quốc khác, như Tencent, cũng vận hành các công nghệ tài chính tiên tiến như vậy.

Dĩ nhiên, Trung Quốc không đơn độc. Đại dịch cũng làm gia tăng hoạt động tương tự ở những nơi khác. Cùng với sự phát triển của thương mại điện tử và làm việc từ xa, thanh toán kỹ thuật số đã bùng nổ. 

Mức tăng trưởng 52% so với năm ngoái của Venmo - một dịch vụ thanh toán di động của Mỹ, và mức tăng 142% của Mercado Pago - một công ty công nghệ tài chính ở Mỹ Latin - là hai ví dụ điển hình.

Chợ nông sản ở Paris, các cửa hàng bánh pizza và người bán hàng rong ở Singapore đã nâng cấp hệ thống để có thể thanh toán ngay lập tức mà không cần tiếp xúc trực tiếp hay tiền mặt. 

Giới đầu tư đang nhận thấy sự chuyển đổi mang tính kiến tạo. Trong khi đó, các ngân hàng truyền thống hiện chỉ còn chiếm 72% vốn hóa của ngành thanh toán và ngân hàng toàn cầu, giảm so với mức 96% năm 2010.

Hàng loạt mô hình kinh doanh dựa trên sự bùng nổ của tài chính số đang xuất hiện với tần suất cao dần. Những đối tượng đáng chú ý ở Mỹ Latin là các ngân hàng kỹ thuật số và các công ty thương mại điện tử tiên phong như Nubank và MercadoLibre (sở hữu Mercado Pago). Ở Đông Nam Á, hai dịch vụ gọi xe Grab và Gojek đang trở thành "siêu ứng dụng" với mảng kinh doanh về tài chính.

Giới fintech hiện cung cấp phần lớn các khoản vay tiêu dùng ở Thụy Điển. Ở Mỹ, các hãng thẻ tín dụng như Visa hay PayPal và các ngân hàng lớn đều vừa hợp tác vừa cạnh tranh. Những tập đoàn công nghệ như Apple và Alphabet cũng đang tham gia, do đánh giá cao tổng lợi nhuận toàn cầu trị giá 1.500 nghìn tỷ USD của ngành tài chính này.

Rất nhiều điều hấp dẫn khác đang xảy ra. Công nghệ tài chính mang lại lợi ích lớn về hiệu suất. Nếu các ngân hàng được niêm yết trên thế giới giảm 1/3 chi phí, số tiền tiết kiệm sẽ lên tới 80 USD một năm cho mỗi người trên Trái Đất. 

Ant Group tính mức phí không đáng kể trong các giao dịch thanh toán và chỉ mất vài phút để cấp một khoản vay. Thời kì những người đổi tiền ở sân bay lừa gạt khách hàng cũng đã qua. Các công ty như TransferWise và Airwallex cung cấp dịch vụ đổi tiền rẻ hơn và nhanh hơn.

Số hóa cũng hứa hẹn mở rộng phạm vi tài chính. Việc tiếp cận khách hàng sẽ dễ dàng hơn và dữ liệu sẽ giúp cho vay chính xác hơn. Các công ty như Square và Stripe giúp các doanh nghiệp nhỏ nối kết với nền kinh tế kỹ thuật số. 

Ở Ấn Độ và châu Phi, tài chính số có thể giúp mọi người tránh khỏi những kẻ cho vay gian xảo và những ngân hàng cũ kỹ. Bằng cách tạo ra tiền điện tử riêng, các chính phủ có thể bỏ qua hệ thống ngân hàng truyền thống và thuế, nhận tiền gửi và thanh toán cho công dân chỉ bằng một nút bấm.

Dù vậy, cuộc chinh phục công nghệ tài chính cũng mang lại hai rủi ro. Thứ nhất, nó có thể gây mất ổn định hệ thống tài chính. Giới doanh nghiệp công nghệ tài chính tập trung vào những phần có lợi nhuận cao nhất trong ngành, để lại những phần ít lợi nhuận hơn và phần lớn rủi ro cho các tổ chức cho vay truyền thống.

Ví dụ, Ant Group chỉ đóng vai trò môi giới. Vì thế, 98% các khoản vay được phát hành thông qua Ant Group ở Trung Quốc đều lưu trong sổ sách của các ngân hàng. Các ngân hàng phải trả cho Ant Group một khoản phí. Ant Group sẽ hưởng một khoản tương đương 1/10 (hoặc nhiều hơn) lợi nhuận chung của ngành ngân hàng Trung Quốc.

Trong khi đó, các tổ chức cho vay lớn ở nước giàu đang chịu tác động bởi lãi suất thấp và chi phí tuân thủ cao. Nếu họ mất ổn định, rắc rối có thể phát sinh. Do các ngân hàng vẫn phải thực hiện các chức năng kinh tế quan trọng, bao gồm giữ tiền gửi của người dân và biến các khoản tiền ngắn hạn này thành các khoản vay dài hạn cho người khác.

Mối nguy hiểm thứ hai là quốc gia và các công ty có nền tảng công nghệ tài chính có thể thu về nhiều quyền lực hơn. Hiệu ứng mạng là yếu tố tất yếu với mô hình công nghệ tài chính, nghĩa là số người sử dụng một nền tảng càng lớn, nó càng trở nên hữu ích và có khả năng thu hút thêm người khác.