Động lực nào để xuất khẩu gạo sôi động hơn từ quý IV?

Nghị định 107 quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo, sẽ có hiệu lực từ tháng 10, thay thế cho Nghị định 109 sẽ làm thay đổi đáng kể điều kiện xuất khẩu gạo.

Theo nhận định mới đây của CTCP Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), ngoài việc nới lỏng điều kiện xuất khẩu gạo, Nghị định 107 cũng giảm tỷ lệ dữ trữ lưu thông tối thiểu từ mức 10% xuống mức 5% số lượng gạo mà thương nhân xuất khẩu trong sáu tháng trước đó.

Việc dự trữ lưu thông này nhằm mục đích bổ sung nguồn cung trong nước khi giá gạo nội địa tăng bất thường, bình ổn thị trường và bảo đảm an ninh lương thực.

Dù vậy, cơ chế thực hiện hợp đồng xuất khẩu tập trung chưa được linh động. VDSC cho rằng, hợp đồng xuất khẩu tập trung tuy chiếm tỷ trọng thấp hơn hợp đồng xuất khẩu thương mại nhưng lại có khả năng định hướng giá lúa gạo trên thị trường.

Hiện hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung được thực hiện thông qua sự chỉ định của Bộ Công Thương (thương nhân đầu mối trực tiếp xuất khẩu 20% lượng gạo trong hợp đồng) và phân bổ của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (các thương nhân ủy thác, xuất khẩu 80% số lượng gạo còn lại). Việc chỉ định, phân bổ này có thể dẫn đến rủi ro ở khía cạnh tổ chức quản trị thị trường.

Mặt khác, thương nhân chỉ xuất khẩu những loại gạo kể trên được hưởng một số ưu đãi như không cần đáp ứng các điều kiện về kho và nhà máy xay xát, không cần Giấy chứng nhận thương nhân đủ điều kiện xuất khẩu gạo và không cần dự trữ cho lưu thông.

VDSC cho rằng, quy định không nêu rõ yêu cầu “thương nhân chỉ xuất khẩu gạo hữu cơ, gạo đồ, gạo tăng cường vi chất dinh dưỡng" là chỉ một hợp đồng riêng lẻ hay toàn bộ hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp.

Tác động của chính sách này sẽ không được sâu rộng nếu yêu cầu thương nhân chỉ xuất khẩu các loại gạo chất lượng cao trong bối cảnh chúng chỉ chiếm trên 45% lúa được canh tác trong vụ hè thu năm 2018 ở đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài ra, cơ quan chịu trách nhiệm xác định và tiêu chuẩn các loại gạo kể trên cũng chưa được quy định rõ ràng.

Theo VDSC, những thay đổi về mặt chính sách này được kỳ vọng sẽ làm cho hoạt động xuất khẩu gạo trở nên sôi động hơn kể từ quý IV. Số lượng thương nhân xuất khẩu gạo, khối lượng, chủng loại và giá trị gạo xuất khẩu được kỳ vọng sẽ tăng.

Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo lớn vốn dĩ đã đáp ứng các điều kiện xuất khẩu gạo được quy định trong Nghị định 109 trước đây sẽ không bị ảnh hưởng đáng kể.

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ hưởng lợi từ quy định mới do rào cản gia nhập giảm, có thể dẫn đến tăng cạnh tranh trong thị trường xuất khẩu gạo. Nguồn thu ngân sách Nhà nước được kỳ vọng sẽ tăng thông qua các hoạt động sản xuất, xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Xem thêm Giá gạo xuất khẩu Việt Nam giảm trong tuần này vì sự cạnh tranh từ Thái Lan Giá gạo xuất khẩu Việt Nam giảm trong tuần này vì sự cạnh tranh từ Thái Lan Khối lượng và giá trị xuất khẩu gạo cùng giảm hơn 12% trong nửa đầu tháng 9 Khối lượng và giá trị xuất khẩu gạo cùng giảm hơn 12% trong nửa đầu tháng 9 Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tăng tuần thứ hai liên tiếp vì nguồn cung thắt chặt Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tăng tuần thứ hai liên tiếp vì nguồn cung thắt chặt Thị trường gạo: Thiếu cơ quan điều tiết độc lập Thị trường gạo: Thiếu cơ quan điều tiết độc lập