Đề xuất 6 tỉnh thành được tiếp tục áp dụng cơ chế đặc thù sau sáp nhập

Sáng 19/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính.

Trình bày Tờ trình của Chính phủ tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Nghị quyết số 60 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII đã quyết nghị tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, gồm: cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố).

Theo Nghị quyết 60, đơn vị hành chính cấp huyện sẽ kết thúc hoạt động. Sau sáp nhập, cả nước còn 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Tính đến nay, cả nước có 10 địa phương đang được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo các Luật, Nghị quyết riêng của Quốc hội, bao gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hoá, Nghệ An, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hoà, TP HCM, Cần Thơ và TP Buôn Ma Thuột (thuộc tỉnh Đắk Lắk).

Trong số đó, có 6 địa phương sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, bao gồm: Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hoà, Đắk Lắk (liên quan đến TP Buôn Ma Thuột), TP HCM và Cần Thơ.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện dẫn đến thay đổi về ranh giới địa lý, phạm vi quản lý, địa vị pháp lý, quy mô dân số, tình hình phát triển kinh tế - xã hội... của các địa phương. 

Do đó, phải có quy định chuyển tiếp về việc tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đang được thực hiện tại các địa phương thuộc diện sắp xếp nhằm đảm bảo tính liên tục, ổn định của quy định pháp luật trong quản lý, điều hành và phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương này.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, việc ban hành quy định chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế đặc thù tại các địa phương thuộc diễn sắp xếp sẽ bảo đảm tính liên tục, không ảnh hưởng tới môi trường đầu tư kinh doanh, giúp các địa phương tiếp tục phát huy kết quả đã đạt được.

Bên cạnh đó, ban hành quy định chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế đặc thù tại địa phương sẽ giúp việc sắp xếp đơn vị hành chính hai cấp không làm mất đi vai trò và đặc điểm riêng biệt của địa phương. Cùng với đó, tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý các vấn đề chuyển tiếp, tránh tạo ra khoảng trống pháp lý và tạo cơ sở thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật.

Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép các địa phương sau sáp nhập gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hoà, TP HCM và Cần Thơ, được tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện trước khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Đối với các xã, phường mới tương ứng tại địa bàn TP Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) sau sắp xếp cấp xã, Chính phủ đề nghị cho phép tiếp tục được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện.

Sau khi hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính hai cấp, Chính phủ sẽ tổng kết, đánh giá các cơ chế đặc thù này để điều chỉnh, bổ sung phù hợp với tình hình mới hoặc luật hoá những vấn đề đã rõ, được thực tiễn kiểm nghiệm để áp dụng trong toàn quốc.

Trình bày báo cáo thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết cơ quan thẩm tra tán thành với chủ trương được Chính phủ đề xuất.

Theo Uỷ ban Kinh tế và Tài chính, thực tế, việc cho phép chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù tại các địa phương sau khi sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ đơn thuần là việc mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại một số địa phương, mà theo đó sẽ có liên quan đến nhiều mặt về kinh tế, ngân sách.

Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ chỉ đạo chú trọng việc đánh giá tác động của chính sách bảo đảm giữ vũng nguyên tắc cân đối thu chi theo đúng Luật Ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng cần đánh giá, tổng kết để luật hoá, áp dụng cho tất cả các địa phương. Đối với các thành phố áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù sáp nhập vào các tỉnh, cần xác định lại tỷ lệ điều tiết để hạch toán, phân chia ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương.