Đại dịch COVID-19 ảnh hưởng tới hoạt động giao thông vận tải thế nào?
Tuy nhiên, đại dịch không chỉ đe dọa tới tính mạng của con người, mà còn để lại một số tác động gián tiếp đến sức khỏe - cụ thể là gây ra các vấn đề sức khỏe tâm thần, gia tăng rối loạn lạm dụng chất kích thích và cản trở việc tiếp cận với chăm sóc y tế ban đầu.
Điều này đã thúc giục các cơ quan quốc tế, liên bang và địa phương nâng cao khả năng sẵn sàng và ứng phó với đại dịch.
Các cơ quan giao thông vận tải cũng không ngoại lệ và nên xác định các tác động y tế của COVID-19 thông qua những thay đổi trong hệ thống giao thông vận tải để hỗ trợ lập kế hoạch, ra quyết định và đổi mới khi thế giới chuyển từ giai đoạn khủng hoảng sang phục hồi.
Có 6 lĩnh vực được kết nối với nhau mà qua đó giao thông vận tải có thể bị ảnh hưởng vì dịch COVID-19 gồm: nhu cầu di chuyển, thay đổi phương thức đi lại, công bằng vận tải, sử dụng đất, an toàn giao thông và các công việc vận tải.
Những tác động này có thể được liên kết sâu hơn với các hậu quả y tế cộng đồng thông qua 10 yếu tố gồm an toàn giao thông, không hoạt động thể chất, va chạm trên đường, căng thẳng, độc lập về di chuyển, khí gây hiệu ứng nhà kính, ô nhiễm không khí, nhiệt, ô nhiễm và tiếng ồn.
Nhu cầu di chuyển
COVID-19 đã thay đổi cách chúng ta sống. Một cuộc khảo sát cho thấy tỷ lệ làm việc tại nhà của những người trưởng thành có việc làm tăng 50% sau khi dịch COVID-19 bùng phát. Trong số những người được hỏi, 53% sẵn sàng tiếp tục làm việc tại nhà sau khi đại dịch kết thúc.
Dữ liệu cho thấy thị phần hàng quý của doanh số thương mại điện tử trong tổng doanh số bán lẻ của Mỹ đã tăng 4% sau đại dịch COVID-19. Việc các chuyến đi làm và đi mua sắm sụt giảm có thể dẫn đến việc ít phương tiện cơ giới hơn lưu thông trên đường.
Điều này góp phần vào việc giảm các chất gây ô nhiễm không khí, tiếng ồn, nền nhiệt và các vụ va chạm xe cơ giới.
Thay đổi phương thức đi lại
Nhiều hành khách đã ngừng đi hệ thống tàu điện ngầm của Thành phố New York (Mỹ) trong những ngày đầu dịch bệnh bùng phát. Mặc dù hầu hết hành khách đã lựa chọn di chuyển bằng phương tiện này trở lại sau một vài tháng, phân tích về xu hướng hành khách của Hiệp hội Giao thông công cộng Mỹ cho thấy sự phục hồi chậm chạp trong việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng.
Việc chuyển đổi phương thức từ phương tiện giao thông công cộng sang ô tô cá nhân sẽ dẫn đến gia tăng sự lưu thông xe cộ trên đường, kéo theo lượng khí thải, tiếng ồn tăng lên.
Công bằng vận tải
Đại dịch toàn cầu bộc lộ sự bất bình đẳng dai dẳng trong các cộng đồng. Các hộ gia đình có thu nhập thấp thường dựa vào các phương tiện giao thông công cộng để thực hiện các hoạt động thiết yếu, cũng như tiếp cận thực phẩm lành mạnh và chăm sóc sức khỏe.
Thiệt hại nguồn thu bán vé do sụt giảm tổng thể về lượng hành khách di chuyển bằng phương tiện công cộng và các quy định vệ sinh phòng dịch dẫn đến những thách thức về tài chính đối với các cơ quan vận chuyển. Để duy trì khả năng tài chính của hệ thống, nhiều đại lý vận chuyển đã cắt giảm dịch vụ, thường là dưới hình thức giảm lịch trình.
Điều này khiến những cộng đồng có thu nhập thấp gặp khó khăn trong việc tiếp cận phương tiện công cộng đáng tin cậy và nếu được tiếp cận, họ sẽ đối mặt với nguy cơ mắc COVID-19 cao hơn.
Người cao tuổi và người khuyết tật là những nhóm đối tượng khác gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nhu cầu, chủ yếu là do hạn chế về phương tiện công cộng và vận chuyển người khuyết tật trong thời kỳ đại dịch cùng những nguy cơ nhiễm bệnh.
Sử dụng đất đai
Những thay đổi về nhu cầu vận tải và sự thay đổi phương tiện di chuyển có thể khuyến khích sự phát triển của đô thị. Có bằng chứng cho thấy sự mở rộng tràn lan đô thị làm tăng tổng số km mà các phương tiện đi được (VMT) và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tiếp cận trong khu vực đô thị.
An toàn giao thông
Sự thay đổi của nhu cầu đi lại và VMT trong thời kỳ đại dịch đã ảnh hưởng đến an toàn giao thông. Theo Cục An toàn Giao thông đường cao tốc quốc gia Mỹ (NHTSA), mặc dù tỷ lệ tai nạn do xe cơ giới giảm trong thời kỳ đại dịch, nhưng mức độ nghiêm trọng của các vụ tai nạn vẫn tăng lên.
Một cuộc điều tra sâu hơn của NHTSA cho thấy tỷ lệ tử vong trên đường trong thời kỳ đại dịch tăng 7,2%, chủ yếu do các hành vi lái xe nguy hiểm hơn bao gồm chạy quá tốc độ, không thắt dây an toàn và lái xe sau khi dùng chất kích thích hoặc rượu.
Công việc trong ngành giao thông vận tải
Chuyển từ phương tiện công cộng và dịch vụ đi xe sang sử dụng ô tô cá nhân sẽ dẫn đến tình trạng mất việc làm trong ngành dịch vụ này.
Ngành giao thông vận tải có tỷ lệ thất nghiệp cao nhất là 15,7% vào tháng 7/2020, cao hơn 5,2% so với tỷ lệ thất nghiệp chung của Mỹ vào thời điểm đó. Mất việc có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe cộng đồng như căng thẳng và các vấn đề sức khỏe tâm thần.
Phản ứng với sự thay đổi
Phản ứng phù hợp với các tác động của COVID-19 và lập kế hoạch hiệu quả để ứng phó với các hậu quả lâu dài của đại dịch này phụ thuộc vào việc nhận thức và đánh giá chính xác các hậu quả sức khỏe mà đại dịch gây ra.
Ngành giao thông vận tải chịu trách nhiệm đánh giá và hỗ trợ nghiên cứu để giúp xác định rõ hơn các tác động đến sức khỏe của đại dịch toàn cầu thông qua những thay đổi trong giao thông vận tải và ước lượng mức độ tác động.
Để giảm bớt các tác động xấu đến sức khỏe do dịch COVID-19 thông qua những thay đổi trong giao thông vận tải và củng cố các ảnh hưởng tích cực, các cơ quan giao thông vận tải công cộng và tư nhân cần phải có hành động can thiệp.
Bất chấp những hạn chế trong các nguồn tài trợ của ngành giao thông vận tải do giảm "phí sử dụng" như thu thuế nhiên liệu, phí đăng ký xe, các cơ quan liên bang cần hỗ trợ phương tiện công cộng để duy trì dịch vụ cho các cộng đồng có thu nhập thấp.
Các cải tiến và công nghệ tiên tiến, ví dụ ô tô tự lái và phương tiện di chuyển chung, có thể giúp vượt qua các rào cản về khả năng di chuyển ở những người khuyết tật.
Giao thông vận tải đóng một vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng thương mại điện tử. Việc sử dụng các công nghệ giao thông vận tải mới nổi như phương tiện giao hàng tự lái, giao hàng bằng máy bay không người lái và tạo điều kiện cho các cơ quan công quyền sử dụng các công nghệ mới này sẽ góp phần thúc đẩy thương mại điện tử hoạt động hiệu quả.
