Cơn sốt giá than đang tăng trở lại ở Châu Âu
Theo trang Business Insider, Châu Âu đang vướng vào cuộc khủng hoảng năng lượng ngày càng trầm trọng khi Nga sử dụng năng lượng để trả đũa các lệnh trừng phạt. Vì vậy, các quốc gia như Đức đang dần chuyển sang sử dụng than để đảm bảo nguồn cung năng lượng, nhất là khi mùa đông đang đến gần.
Dữ liệu của Rystad Energy cho thấy kể từ năm ngoái, sản lượng nhiệt điện than đã tăng 20% ở các nước Pháp, Đức, Italy, Hà Lan, Tây Ban Nha và Anh. Các nước Châu Âu đã tăng tiêu thụ than trong năm nay.
Ông Ole Hvalbye, chuyên gia phân tích tại ngân hàng Thụy Điển SEB nhận định “Than chắc chắn đang được săn đón trở lại trong bối cảnh giá khí đốt tự nhiên tăng vọt. Điều quan trọng nhất bây giờ là làm sao để sóng sót qua mùa đông.
Các nhà phân tích đã đưa ra các yếu tố dẫn tới khả năng thị trường than sẽ được quan tâm trở lại và liệu chúng có nghĩa là giá nhiên liệu hóa thạch tăng cao sẽ tiếp tục leo thang hay không.
Giá khí đốt tự nhiên tăng vọt
Giá khí đốt tại Châu Âu tăng 300% trong năm nay và đạt kỷ lục hồi tháng 8 do căng thẳng với Nga. Điều này khiến các công ty năng lượng tại Australia, Hà Lan và Ý tính đến việc sử dụng than trở lại. Tập đoàn Tập đoàn tiện ích khổng lồ Uniper của Đức đã tái khởi động một nhà máy nhiệt điện than và dự kiến sẽ hoạt động đến tháng 4/2023.
Nhà phân tích Fabian Rønningen của Rystad Energy nhận định “Than là lựa chọn rẻ hơn để sản xuất điện trong năm 2022 và cũng được thúc đẩy bởi tình hình nguồn cung khí đốt ở Châu Âu bị thắt chặt”.
Với mức giá hiện tại, than đá dự kiến sẽ là lựa chọn cạnh tranh hơn trong hai năm rưỡi tới, ông nói thêm.
Giá than toàn cầu đạt mức cao nhất kể từ năm 2008 khi cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ hơn vào tuần trước, và riêng giá than châu Âu đã tăng khoảng 150% kể từ đầu năm.
Hvalbye cho biết việc châu Âu mất khối lượng lớn khí đốt tự nhiên của Nga đang ảnh hưởng đến thị trường năng lượng toàn cầu.
Ông nói: “Các nhiên liệu hóa thạch khác như dầu và than đang chảy từ thị trường toàn cầu sang Châu Âu do giá cả ở đó cao ngất ngưởng. Kết quả là, giá than của châu Âu và Australia hiện cao hơn khoảng 5 lần so với mức bình thường”.
Mùa đông đang tới
Áp lực ngày càng lớn đang đè lên chính phủ các nước EU trong việc đảm bảo cung cấp năng lượng cho mùa đông - thời điểm các hộ gia đình và doanh nghiệp sử dụng nhiều năng lượng nhất trong năm.
"Chúng tôi dự cảm một mùa đông rất khó khăn đang ở phía trước. Đặc biệt quý IV/2022 và quý I/2023 sẽ khó khăn, và Châu Âu có thể sẽ cần tất cả giải pháp thay thế khác mà họ có thể làm để vượt qua cơn khủng hoảng năng lượng”, ông Hvalbye nói.
Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn khi lệnh cấm nhập khẩu than của Nga của EU, có hiệu lực vào tháng 8. Theo Commerzbank, EU (phần lớn là Đức và Hà Lan) nhập khẩu gần một nửa than từ Nga.
Những quốc gia này sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc chuyển sang nhập khẩu từ các nước như Mỹ, Australia và Nam Phi.
Nhưng việc tìm kiếm người bán ở nơi khác để lấp đầy khoảng trống có thể rất khó khăn. Theo Rønningen, thị trường than toàn cầu hiện đang rất eo hẹp.
Ông nói: “Chúng tôi biết việc tăng cường sản xuất khá chậm chạp, đặc biệt là ở các nước như Australia hoặc Indonesia”.
Thuỷ điện đang khủng hoảng
Những đợt nắng nóng khắc nghiệt vào mùa hè ở châu Âu đã làm giảm mực nước trong các hồ chứa nước, gây ra sự thiếu hụt thủy điện, làm tăng sức hấp dẫn của than đá.
Na Uy, nhà cung cấp điện hàng đầu cho châu Âu, có kế hoạch cắt giảm lượng điện xuất khẩu đó để cho phép các hồ thủy điện của nước này tích nước. 7 quốc gia châu Âu đã cắt giảm tổng sản lượng thủy điện hơn 18% trong năm nay, theo dữ liệu của Rystad.
“Trong tương lai, với giá khí đốt tự nhiên tăng cao và sản lượng điện từ thủy điện thắt chặt, nhu cầu than sẽ ngày càng tăng”, ông Hvalbye nói.
Tuy nhiên, hạn hán cũng khiến nước ở sông Rhine thấp tới mức khủng hoảng, ảnh hướng đến tuyến đường vận chuyển than qua Châu Âu. Chính phủ Đức lo ngại điều này có thể gây ra tình trạng thiếu than trong mùa đông năm nay.
Đà tăng giá than sẽ kéo dài trong bao lâu?
Hvalbye cho biết Ngân hàng SEB nhận thấy nhiều khả năng giá than sẽ tiếp tục tăng, vì sức ép nguồn cung khí đốt của Nga vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt.
Nhưng nhà phân tích Fabian Rønningen tin rằng EU sẽ tăng tốc phát triển năng lượng tái tạo và điều đó sẽ dẫn đến việc giảm lượng tiêu thụ than, chậm nhất là vào năm 2024.
Ông nói: “Trong ngắn hạn, chúng ta đang chứng kiến sự trở lại của than. Về lâu dài, mặt hàng này sẽ không được ưa chuộng quá nhiều”.
