'Cơn bão' El Niño bao phủ giá lương thực toàn cầu

Bắt đầu từ tháng 9, El Niño được dự báo sẽ mang đến nhiều tháng nắng nóng cực độ cho các khu vực Nam Á và Trung Mỹ, cũng như lượng mưa lớn trên dãy Andes, theo Financial Times. 

Hiện tượng này thường làm gián đoạn chu kỳ sinh trưởng cây trồng và có khả năng gây thêm căng thẳng cho sản lượng và giá lương thực toàn cầu sau khi lượng mưa lớn buộc Ấn Độ phải cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati.

Những cú sốc này có thể làm gia tăng lạm phát kỳ vọng ở các nước nghèo, nơi mà lương thực, thực phẩm chiếm 30% tổng chi tiêu của các hộ gia đình, cao gấp đôi so với các nước phát triển. 

Áp lực sẽ càng đè lên ngân hàng trung ương các thị trường mới nổi trong việc điều hành lãi suất trong thời gian tới, gây ra biến động trên thị trường vốn và trái phiếu chính phủ. 

Tuy nhiên, bà Zanna Aleksahhina, nhà phân tích ngũ cốc tại tập đoàn nghiên cứu thị trường hàng hóa Mintec cho biết các nhà đầu tư vẫn chưa đánh giá được thời tiết khắc nghiệt sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thị trường hàng hóa và tài chính.

“Chúng tôi xem dự báo thời tiết từ 2 đến 6 tuần tới một cách điên cuống, bởi điều này rất quan trọng. Nhưng thị trường chưa muốn tính đến bất kỳ loại phí bảo hiểm rủi ro nào,” bà nói.

Những động thái của Ấn Độ và Nga đã bắt đầu ảnh hưởng đến giá lương thực toàn cầu. Chỉ số giá thực phẩm của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) đã giảm 26% từ tháng 3/2022 đến tháng 6 nhưng đã tăng 1,3% trong tháng 7 do giá dầu thực vật tăng 12,1%. Giá lúa mì quốc tế tăng 1,6%, tháng tăng đầu tiên kể từ tháng 12, trong khi Chỉ số giá gạo toàn cầu của FAO tăng 2,8% lên mức cao nhất kể từ tháng 9/2011.

Ông Jonathan Haines, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại Gro-Intelligence, cho biết: “El Niño làm tăng rủi ro cho vụ mùa trong năm tới”. Giá cacao chạm mốc cao nhất 11 năm là 3.500 USD/tấn. 

Bà Laura Sanchez, trưởng bộ phận nghiên cứu tài sản bền vững tại ngân hàng Morgan Stanley nhận định “El Niño có thể đạt đỉnh điểm trong khoảng thời gian tháng 11/2023 - tháng 2/2024. Nhưng tác động đối với lạm phát lương thực, ngân sách tài chính, chính sách tiền tệ, GDP và thương mại sẽ kéo dài hơn, đặc biệt là ở các thị trường mới nổi”.

Bà Diana Iovanel, chuyên gia kinh tế tại công ty tư vấn Capital Economics, cho rằng: “Ngân hàng trung ương tại các thị trường mới nổi sẽ cần duy trì lãi suất ở mức cao trong thời gian dài hơn để chống lại tình trạng lạm phát dai dẳng”. Điều này đồng nghĩa chi phí đi vay của chính phủ cũng tăng theo. 

Vào tháng 6, ông Shaktikanta Das, thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ cho biết nhiều người tỏ ra lo ngại về thời tiết cuối năm nay sẽ khô hơn do El Niño gây ra. Hai ngày sau, ủy ban chính sách tiền tệ của Thái Lan cảnh báo giá thực phẩm thô có thể bị ảnh hưởng.

Ông Ehiwario Efeyini, nhà phân tích chiến lược thị trường cấp cao tại ngân hàng Bank of America cho biết, nhu cầu về phân bón, thuốc trừ sâu và hạt giống biến đổi gen sẽ tăng cao.

Tuy nhiên, tác động lên lạm phát toàn cầu từ “một đợt El Niño lớn có thể lan rộng ra ngoài lĩnh vực lương thực”, theo JPMorgan. Phân tích của Ngân hàng Thế giới dựa trên số liệu từ năm 1960 tới nay cho thấy El Niño, sự kiện xảy ra theo chu kỳ 2 lần/10 năm, có tương quan với giá cao su, gỗ và kẽm toàn cầu.

Tại Australia, El Niño gây ra lượng mưa lớn cho vùng Pilbara phía Tây, nơi có trữ lượng quặng sắt khổng lồ. Australia chiếm khoảng 60% thương mại quặng sắt vận chuyển bằng đường biển. Điều này nghĩa là giá sẽ cao hơn trong trường hợp hoạt động khai thác gián đoạn do thời tiết gây ra.

Một phần khu vực Trung Mỹ, nơi El Niño được dự đoán sẽ khiến nhiệt độ cực cao, đang phải đối mặt với hạn hán nghiêm trọng;  đến cơ quan quản lý Kênh đào Panama đã buộc phải cắt giảm lượng cung cấp nước ngọt hàng ngày.

Nhu cầu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) chắc chắn sẽ tăng lên nếu El Niño gây ra mùa đông lạnh hơn ở châu Âu.

Ông Joe DeLaura, chiến lược gia năng lượng cấp cao tại Rabobank, nhận định: “Chúng ta hiện đang ở trong một thế giới đầy rủi ro và giá cả cao hơn”.