Cơ cấu thu nhập ngân hàng đang dần chuyển mình khỏi mô hình truyền thống

Hoạt động dịch vụ ngân hàng hái tiền ra sao trong suốt ba năm qua?

Tỷ trọng thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng tăng trưởng qua từng năm

Trước xu thế thương mại điện tử, sự cạnh tranh từ các công ty fintech, cùng với sự phát triển của ngành bảo hiểm đã đẩy các dịch vụ thanh toán, dịch vụ phân phối bảo hiểm qua ngân hàng (bancasuarance) ngày càng mạnh mẽ hơn.

Nhắc đến hoạt động của một ngân hàng hiện đại, bài toán huy động - cho vay không còn là vấn đề duy nhất và trọng tâm mà người ta bàn đến. Thoát khỏi mô hình truyền thống, ngân hàng đang ngày càng đa dạng hoá hình ảnh của một tổ chức kinh doanh tiền.

Dựa trên số liệu tài chính năm 2017 của 23 ngân hàng công bố, thu nhập ngoài lãi đang ngày càng chứng tỏ vị thế đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Tổng hợp từ số liệu của 23 ngân hàng công bố báo cáo tài chính. (Tổng hợp: Tuệ An). (Số liệu năm 2017 của ABBank là báo cáo riêng lẻ. Số liệu của Techcombank, VIB. MBBank, VPBank và ACB là báo cáo hợp nhất đã kiểm toán. Còn lại là báo cáo hợp nhất chưa kiểm toán)

Tỷ trọng nguồn thu ngoài lãi trên tổng thu nhập của các ngân hàng có xu hướng tăng trưởng qua các năm: từ 18% vào năm 2015; 20% vào năm 2016 và 23% vào năm 2017.

Khi soi vào hoạt động của từng ngân hàng trong giai đoạn 2015 - 2017, chỉ có 5 ngân hàng có tỷ trọng thu nhập ngoài lãi trên thu nhập kinh doanh chiếm bình quân hơn 25% là Maritimebank, Techcombank, Sacombank, VietBank và Vietcombank.

Số liệu của ABBank năm 2017 là của báo cáo tài chính riêng lẻ. (Tổng hợp: Tuệ An)

Nếu tính riêng năm 2017, nhóm ngân hàng có tỷ trọng thu nhập ngoài lãi chiếm trên 25% tổng thu nhập kinh doanh nâng lên gồm 8 nhà băng là Maritimebank, Techcombank, Sacombank, Eximbank, ACB, Vietcombank, Nam A Bank và SHB.

Tỷ trọng thu nhập lãi thuần và thu nhập ngoài lãi trên tổng thu nhập năm 2017. (Tổng hợp: Tuệ An)

Maritime Bank là ngân hàng dẫn đầu về tỷ trọng của thu nhập ngoài lãi trong những năm vừa qua. Với hơn 1.900 tỷ đồng, tỷ trọng của thu nhập ngoài lãi chiếm quá nửa thu nhập của ngân hàng trong năm 2017. Trong đó phần lớn đến từ hoạt động mua bán chứng khoán đầu tư lãi tới 1.029 tỷ đồng.

	Maritime Bank xuất hiện trong nhóm cổ đông đề cử người vào HĐQT PVcomBank nhiệm kỳ mới
	Giảm trên 40% dự phòng, lợi nhuận Maritime Bank vẫn giảm hơn 10%

Tiếp theo là Techcombank, với tỷ trọng thu nhập ngoài lãi tăng trưởng ấn tượng qua các năm. Năm 2017, với quy mô tài sản chưa đến 1/3 của Vietcombank, nhưng thu nhập ngoài lãi của ngân hàng này là hơn 7.400 tỷ đồng, hoàn toàn ngang sức với thu nhập ngoài lãi của ông lớn Vietcombank.

Đối với Techcombank, hoạt động dịch vụ là mũi nhọn của ngân hàng, mang đến một nửa thu nhập ngoài lãi. Đóng góp quan trọng còn lại là lãi từ mua bán chứng khoán và lãi từ hoạt động khác. Năm 2017, số lượng giao dịch thẻ tín dụng của Techcombank đứng đầu các ngân hàng trong nước năm, với hơn 200.000 tài khoản thẻ tín dụng. Ngân hàng cũng đang lấn sân vào mảng dịch vụ bancasuarance thông qua hợp tác 15 năm với hãng bảo hiểm Manulife.

Việc Techombank thông qua việc chào bán công ty tài chính tiêu dùng Techcom Finance, miếng bánh thị phần nhiều ngân hàng nhòm ngó, là một lời khẳng định: lấy dịch vụ là hoạt động cốt lõi của ngân hàng.

Nhắc đến Sacombank, việc sát nhập với Ngân hàng TMCP Phương Nam vào năm 2015 dẫn đến những khoản nợ tồn đọng hàng chục nghìn tỷ đồng. Trong suốt ba năm qua, Sacombank cho thấy sự tăng trưởng thu nhập ngoài lãi khá ổn định. Tỷ lệ nợ xấu cuối năm 2017 là 4,28%, giảm so với con số 6,9% vào cuối năm 2016.

Bên cạnh đó, Eximbank, ACB, SHB, Nam A Bank cũng là những ngân hàng cho thấy nỗ lực từ tăng trưởng thu nhập ngoài lãi, vượt 25% tổng thu nhập vào năm 2017.

Còn đối với Vietcombank, con số tuyệt đối của thu nhập ngoài lãi tăng trưởng qua từng năm. Nhưng xét về tỷ trọng, dường như ông lớn này vẫn kiên định với định hướng tỷ trọng thu nhập ngoài lãi dao động ở mức 25% tổng thu nhập. Trong đó, lãi từ hoạt động phi tín dụng của ông lớn này được phân bổ đều cho hoạt động dịch vụ, kinh doanh ngoại hối và lãi thu từ hoạt động khác.

Với hoạt động phi tín dụng, đa phần các ngân hàng đều ghi nhận sự tăng trưởng của thu nhập ngoài lãi trong những năm qua. Tuy nhiên, đối với LienVietPostBank và VietABank, thu nhập từ hoạt động ngoài lãi có vẻ như không mấy khả quan. Trong nhiều năm liền, LienVietPostBank chịu lỗ từ hoạt động dịch vụ hay lỗ từ các hoạt động khác.

Hoạt động dịch vụ và lãi hoạt động khác đóng góp trọng yếu cho thu nhập ngoài lãi

Thu nhập ngoài lãi tổng hợp từ 23 ngân hàng năm 2017. (Tổng hợp: Tuệ An).

21 ngân hàng có thu nhập ngoài lãi năm 2017. (Tổng hợp: Tuệ An)

Nhìn vào các khoản lãi đến từ hoạt động phi tín dụng của 20 ngân hàng, lãi từ hoạt động khác chiếm một phần không hề nhỏ. Xét cơ cấu thu nhập ngoài lãi, một số ngân hàng có mức đóng góp lớn từ lãi từ hoạt động khác như VietBank, VPBank, MBBank, BIDV, Eximbank, VietinBank, Nam A Bank...

Và đa phần các khoản lãi hoạt động khác đến từ việc ngân hàng thu hồi nợ xấu, nợ khó đòi mà ngân hàng đã trích lập dự phòng.

Tuy nhiên, hoạt động tạo ra giá trị và đóng góp lớn cho thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng là hoạt động dịch vụ. Điều này có thể thấy rõ ở một số ngân hàng như SHB, Sacombank, Kienlongbank, VIB, OCB, Techcombank...

Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt được đẩy mạnh, hệ sinh thái thanh toán trực tuyến ngày càng mở rộng. Với chiếc điện thoại thông minh, dường như chiếc ví sẽ giảm phần nào vai trò đựng tiền mặt. Ngân hàng không thể đứng ngoài cuộc chơi khi ngày càng nhiều công ty tài chính công nghệ (fintech) nổi lên và cung ứng dịch vụ thanh toán trực tuyến. Vì vậy, các khoản thu từ dịch vụ thanh toán sẽ càng chiếm vị thế lớn trong mô hình hoạt động của một ngân hàng hiện đại.

Bên cạnh đó, bancasuarance cũng là một yếu tố đóng góp nhiều hơn nữa cho hệ thống các nhà băng khi nhu cầu bảo hiểm để phòng tránh rủi ro của người dân ngày một tăng và đa dạng. Thanh toán và bancasuarance - đây chính là cặp bài mà mô hình ngân hàng hiện đại ở Việt Nam đang hướng tới.

Hoạt động dịch vụ ngân hàng hái tiền ra sao trong suốt ba năm qua?

Xem thêm:

	Các ngân hàng châu Á tụt hậu so với phương Tây trong quá trình chuyển đổi kỹ thuật số
	5 xu hướng công nghệ đang thay đổi ngành ngân hàng châu Á