Chứng khoán Tân Việt (TVSI) ‘bốc hơi’ hơn 60% lãi sau kiểm toán, chưa thanh toán được 14.800 tỷ đồng trái phiếu đến hạn

Lợi nhuận điều chỉnh giảm sau kiểm toán

Tại BCTC kiểm toán năm 2022 vừa công bố, doanh thu vẫn giữ nguyên 2.552 tỷ đồng như báo cáo tự lập. Tuy nhiên, chi phí hoạt động điều chỉnh tăng 12% lên 2.302 tỷ đồng. Theo đó, lãi trước thuế và lãi sau thuế điều chỉnh giảm lần lượt 49% và 62%, còn 250 tỷ và 148 tỷ đồng.

Chênh lệch đáng kể này do công ty đã hạch toán bổ sung các khoản chi phí đánh giá lại tài sản tài chính thông qua lãi/lỗ (FVTPL), dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng chi phí phải trả khác với tổng số tiền 244 tỷ đồng.

Không thanh toán được phần lớn lượng trái phiếu đến hạn mua

Đáng chú ý, báo cáo kiểm toán chỉ ra việc TVSI thực hiện mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ các tổ chức phát hành và bán lại cho các nhà đầu tư. Sau đó, công ty chứng khoán ký hợp đồng mua lại toàn bộ số trái phiếu đó với nhà đầu tư theo một mức giá xác định vào một thời điểm cụ thể trong tương lai. Khi bán và mua lại trái phiếu với nhà đầu tư, TVSI đang ghi nhận như hoạt động tự doanh.

Tại ngày 31/12/2022, tổng mệnh giá các trái phiếu chưa thực hiện mua lại và đã quá hạn theo hợp đồng mua lại trái phiếu là 20.700 tỷ đồng (trong đó giá trị đã quá hạn mua lại là hơn 4.870 tỷ đồng). Đến thời điểm lập báo cáo kiểm toán (công bố ngày 18/8/2023), con số này đạt khoảng 18.000 tỷ đồng, trong đó 14.800 tỷ đồng đã đến hạn thanh toán mà chưa thanh toán được.

Hiện nay, TVSI không thực hiện được việc thanh toán cho bên chuyển nhượng và gửi thông báo đến các bên chuyển nhượng là sẽ không thực hiện giao dịch này, đồng thời đang thực hiện đàm phán lại với các bên chuyển nhượng về việc hủy hợp đồng mua lại hoặc gia hạn thời gian mua lại trái phiếu tương ứng với thời gian đáo hạn trái phiếu của tổ chức phát hành. Tuy nhiên, việc đàm phán này chưa có kết quả cụ thể. Công ty không ghi nhận các khoản trái phiếu nêu trên vào BCTC kiểm toán 2022. Do đó, các nhà đầu tư vẫn đang thực hiện các quyền sở hữu và định đoạt của trái chủ đối với số trái phiếu này.

Tại cuối năm 2022, TVSI đã thực hiện trích lập dự phòng cho việc vi phạm hợp đồng mua lại trái phiếu đến hạn nhưng không thực hiện được ở mức 50% (tương đương khoảng 195 tỷ đồng) giá trị tối đa nghĩa vụ hợp đồng vi phạm theo tổng giá trị các hợp đồng mua lại là hơn 4.870 tỷ. Nguyên nhân công ty đưa ra là do bất khả kháng đã được quy định trong hợp đồng, nên trong quá trình giải quyết tranh chấp TVSI có thể thương lượng để không bị vi phạm ở mức tối đa và công ty chỉ bồi thường khi có phán quyết của cơ quan có thẩm quyền.

Đến thời điểm phát hành báo cáo kiểm toán 2022 (18/8/2023), kiểm toán viên không đánh giá được mức phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại tiềm tàng thực tế (nếu có) của TVSI cũng như những ảnh hưởng đế BCTC năm 2022.

Trước vấn đề này, phía TVSI cho biết đến hiện tại, công ty chưa phải chi trả chi phí nào liên quan đến việc các hợp đồng mua lại trái phiếu, cho thấy việc việc trích lập dự phòng nói trên là phù hợp và đảm bảo nguyên tắc thận trọng của kế toán.

Kiểm toán cũng cho biết trong năm vừa qua, TVSI đã chi 74,6 tỷ đồng tiền lương được trích lập dự phòng theo quy định từ 2021, làm cho lãi trước thuế năm 2022 tăng lên tương ứng. Đồng thời cuối năm 2022, công ty đã trích dự phòng tiền lượng phải trả theo quy định là 34,1 tỷ đồng, số tiền này sẽ được chi trả trong 2023, làm cho lãi trước thuế 2022 bị giảm đi tương ứng.

Giải trình ý kiến ngoại trừ này, TVSI chỉ ra quy định cho phép doanh nghiệp trích quỹ dự phòng tiền lượng tối đa bằng 17% quỹ tiền lương thực hiện (nếu sau khi trích lập doanh nghiệp không bị lỗ) để đảm bảo nguồn chi lương cho năm sau. Do đó năm 2022, công ty đã trích quỹ dự phòng tiền lương 34,1 tỷ đồng, được sử dụng trong năm 2023. Cùng với đó, năm 2022 công ty đã chi 74,6 tỷ đồng trích từ quỹ dự phòng năm 2023.

Hơn 1.600 tỷ đồng tiền gửi tại SCB vẫn chưa giao dịch được

Mặt khác, kiểm toán lưu ý từ ngày 2/11/2022, số dư tiền gửi của TVSI tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) khoảng 1.609 tỷ đồng bao gồm tiền gửi nhà đầu tư phục vụ nhu cầu thanh toán giao dịch chứng khoán khoảng 879 tỷ đồng, tiền gửi của TVSI phục vụ nghĩa vụ thanh toán khác cho khách hàng khoảng 730 tỷ đồng không giao dịch được. Công ty chứng khoán đã gửi nhiều công văn gửi các cơ quan chức năng liên quan phê duyệt các lệnh chuyển tiền từ các tài khoản của TVSI tại SCB sang các tài khoản khác để giao dịch chứng khoán, nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi từ phía cơ quan chức năng.

TVSI hiện vẫn đang ở tình trạng kiểm soát đặc biệt (từ 18/5 đến 17/9/2023) theo quyết định của Ủy ban chứng khoán Nhà nước. Cùng với đó, công ty bị đình chỉ hoạt động mua bán chứng khoán trên thị trường chứng khoán niêm yết và đăng ký giao dịch từ 27/6/2023 cho đến khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đưa ra khỏi tình trạng kiểm soát đặc biệt.