Sau 18 năm nghiên cứu về tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam, Bộ GTVT cho rằng thời điểm này là thích hợp, cần thiết để xây dựng dự án nhằm tái cơ cấu lại thị phần vận tải.

Chính phủ đề xuất 19 chính sách đặc thù như ưu tiên nhà thầu chuyển giao công nghệ, khai thác quỹ đất, giảm thủ tục khai thác mỏ để đẩy nhanh tiến độ dự án.

Đặt nhà ga ở Nam Định, tuyến đường sắt tốc độ cao không được thẳng, nhưng sẽ phục vụ 4 triệu dân các tỉnh Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên, tăng hiệu quả vận tải.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy, việc dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam đã được thống nhất nhu cầu sử dụng khoảng 10.827 ha đất là một trong những lý do cần điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Một trong những vấn đề được dư luận quan tâm là việc tuyến đường sắt tốc độ cao dự kiến sẽ đi qua tỉnh Nam Định. Nhiều ý kiến cho rằng, hướng tuyến như vậy là đi "vòng", ảnh hưởng đến chi phí đầu tư cũng như chi phí vận hành khai thác. Đồng thời, không đáp ứng được chỉ đạo của Chính phủ là "bảo đảm hướng tuyến thẳng nhất có thể".

Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép huy động nguồn vốn trong nước để đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc Nam trong 12 năm, trung bình 5,6 tỷ USD mỗi năm.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết Chính phủ sẽ xây dựng chính sách thúc đẩy công nghiệp, dịch vụ phụ trợ để tham gia sâu vào quá trình xây dựng, vận hành tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.

Ngày 15/10, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chủ tịch Hội đồng thẩm định nhà nước đề nghị Bộ Giao thông Vận tải làm rõ phương án đầu tư và hiệu quả của Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Thường trực Chính phủ yêu cầu rà soát kỹ lưỡng suất đầu tư phù hợp để tính toán sơ bộ tổng vốn đầu tư chính xác nhất có thể, hạn chế việc vượt tổng mức đầu tư khi phê duyệt và tránh tình trạng đội vốn khi triển khai đầu tư, thi công.

Hiện Bộ Giao thông Vận tải đã giao các đơn vị lập đề án riêng về đào tạo nguồn nhân lực kèm theo đề án của dự án.

Không phải mất thời gian di chuyển đến sân bay, chờ cất hạ cánh mà chỉ vẫn làm việc bình thường trên tàu điện nhờ có kết nối internet là lợi ích vượt trội đường sắt cao tốc. Vì vậy, giá vé đường sắt cao tốc dù cao vẫn có thể cạnh tranh được với hàng không.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dự kiến các nguồn thu từ khai thác quỹ đất tại các khu vực TOD và các hoạt động thương mại dự kiến sẽ mang về khoảng 22 tỷ USD. Bên cạnh đó, dự án này cũng sẽ tạo ra thị trường xây dựng 33,5 tỷ USD.

Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) Nguyễn Văn Thân kiến nghị Chính phủ và Thủ tướng xem xét về "Thu hút nguồn vốn trong nhân dân" để phục vụ hai siêu dự án Đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông và Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Theo dự kiến, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam sẽ đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố, với 23 ga hành khách và 5 ga hàng hoá trong đó có ga Ngọc Hồi, Hà Nội vừa là ga hành khách vừa là ga hàng hoá.

Bộ Giao thông vận tải cho biết, Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam dự kiến khởi công xây dựng vào cuối năm 2027 và phấn đấu cơ bản hoàn thành toàn tuyến vào năm 2035.