Cho vay nhà ở xã hội - chương trình dài hơi, nguồn vốn không hạn định

Ông Nguyễn Văn Lý

Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành quyết định về mức lãi suất cho vay nhà ở xã hội (NƠXH) năm 2019 là 4,8%. Theo ông, dựa trên cơ sở nào để đưa ra mức lãi suất này?

Từ ngày 1/4/2019 mức lãi suất cho vay ưu đãi của NHCSXH áp dụng đối với các khoản vay dư nợ trong năm 2019 để mua, thuê mua NƠXH; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý NƠXH là 4,8%/năm.

Thực tế thì bao giờ người vay cũng muốn vay với lãi suất thấp. Với các chương trình cho vay ưu đãi của NHCSXH nói chung và chương trình cho vay NƠXH nói riêng, khi lãi suất cho vay thấp quá thì ngân sách Nhà nước phải bù lỗ nhiều. Như vậy cũng gây áp lực ngược lại cho ngân sách và nguồn vốn bố trí cho vay có thể sẽ thấp đi và ít người được vay. Theo tính toán của NHCSXH, cho vay NƠXH là chương trình cho vay dài hạn, Chính phủ cũng đã đặt ra nguyên tắc khung là lãi suất cho vay NƠXH tối đa bằng hoặc không vượt quá 50% lãi suất của các TCTD cho vay cùng loại với kỳ hạn trung và dài hạn.

Trên cơ sở đó, với lãi suất hiện nay của các TCTD có tham gia cho vay NƠXH là 5%/năm nên NHCSXH tính toán, đề xuất các bộ, ngành trình Chính phủ mức lãi suất cho vay năm 2019 là 4,8%/năm. Lãi suất cho vay NƠXH được Chính phủ ban hành theo từng năm. Nhìn tổng thể, NHCSXH cho rằng lãi suất cho vay trong năm nay ở mức như vậy là hợp lý.

So với các chương trình tín dụng cho vay nhà ở mà ngân hàng từng triển khai, thì chương trình cho vay NƠXH lần này có những điểm gì khác biệt, thưa ông?

NHCSXH đã từng triển khai cho vay các chương trình tín dụng liên quan đến nhà ở như chương trình cho vay nhà ở cho hộ nghèo theo Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg; cho vay nhà ở vùng ĐBSCL; cho vay hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão, lụt khu vực miền Trung; và cho vay nhà ở với đối tượng chính sách và có công với cách mạng. Điểm khác cơ bản là cho vay NƠXH theo Nghị định 100 không phải gói tín dụng, mà là một chương trình dài hơi, nguồn vốn không hạn định, hàng năm Chính phủ ưu tiên cân đối ngân sách để bố trí vốn sang NHCSXH thực hiện. Chương trình cho vay này còn thể hiện quyết tâm của Đảng, Nhà nước để đảm bảo các tiêu chí về nhà ở trong công tác an sinh xã hội. Chúng tôi tin tưởng rằng, trong thời gian tới, chương trình cho vay NƠXH sẽ trở thành một trong những trụ cột của các chính sách an sinh xã hội.

Vậy thưa ông, người nghèo, người thu nhập thấp có nhu cầu mua, thuê mua, xây dựng, sửa chữa nhà ở thì nhận được ưu đãi nào khi vay vốn NHCSXH?

Thứ nhất, thời gian vay tối thiểu là 16 năm và tối đa khoảng 25 năm, như vậy người dân có điều kiện tiết kiệm trong chi tiêu để trả nợ. Ví dụ, nếu không có chương trình cho vay này, họ phải đi thuê nhà. Nhưng khi vay vốn chương trình này thì họ mua nhà và có thể dùng tiền thuê hàng hàng tháng để trả lãi ngân hàng và sau 16-25 năm, căn nhà đó là của họ.

Thứ hai, lãi suất cho vay của chương trình này thấp hơn so với lãi suất cho vay NƠXH của các NHTM.

Thứ ba, cách thức phục vụ của NHCSXH luôn công khai, được sự hướng dẫn, giám sát của hội, đoàn thể, chính quyền địa phương và người vay không mất chi phí khi đi xác nhận tại địa phương và nếu gặp rủi ro sẽ được xử lý như chương trình cho vay người nghèo.

Giống các chương trình tín dụng khác, lo ngại về rủi ro là khó tránh. NHCSXH có lường trước và có giải pháp gì?

Hoạt động tín dụng luôn có kèm rủi ro, chúng tôi cũng đã lường trước và trích lập dự phòng rủi ro trong hoạt động hàng kỳ nhằm bảo toàn nguồn vốn của Chính phủ. Hiện nay, nợ quá hạn thực hiện các chương trình cho vay của toàn hệ thống NHCSXH chỉ chiếm 0,42% tổng dư nợ.

Riêng hoạt động cho vay NƠXH, chúng tôi có xác định sẽ có rủi ro nên đã trích lập dự phòng. Nếu người vay gặp rủi ro, chúng tôi sẽ căn cứ mức độ rủi ro để xử lý công khai theo đúng quy định của Ngành.

Ông có thể nói thêm về sự chuẩn bị về nguồn vốn và triển khai giải ngân cho vay NƠXH đến nay đã được NHCSXH triển khai thực hiện thế nào?

Trong quá trình triển khai cho vay, NHCSXH cũng không gặp nhiều khó khăn và nếu có thì tự khắc phục và vượt qua. Vấn đề lớn nhất hiện nay mà chúng tôi tổng hợp theo các kiến nghị của địa phương, các đoàn giám sát là cần phải tăng thêm nguồn vốn. Theo tính toán của Bộ Xây dựng, từ năm 2000-2020, tổng nhu cầu nguồn vốn này khoảng trên dưới 18.000 tỷ đồng, nhưng hiện nay, ngân sách mới bố trí được hơn 2.000 tỷ đồng. Năm 2018, NHCSXH giải ngân gần 1.000 tỷ đồng. Dự kiến năm 2019, Chính phủ bố trí nguồn vốn 663 tỷ đồng, chúng tôi huy động đối ứng thêm một nửa nữa là có tổng nguồn vốn 1.326 tỷ đồng, nhưng hiện Bộ Tài chính vẫn chưa bố trí được nguồn vốn.

Với khả năng của NHCSXH, nếu có vốn, chúng tôi có thể giải ngân mỗi tháng 20-30 nghìn tỷ đồng mà không khó khăn gì. Nhưng do nguồn vốn chưa bố trí được nên việc giải ngân cho vay cũng ít.

Quy trình kiểm soát cho vay NƠXH được thực hiện như thế nào để nguồn vốn đến đúng đối tượng thụ hưởng, thưa ông?

Hiện nay, NHCSXH có quy trình, thủ tục cho vay rõ ràng, bình xét cho vay từ dưới cơ sở, đảm bảo dân chủ, công khai.

Qua đó, các hội đoàn thể có thể giám sát và phản biện cho chính quyền địa phương, công khai đối tượng được vay trên bảng treo tại điểm giao dịch xã, phường. Với trường hợp vay vốn nhiều lần như sửa chữa nhà, chúng tôi phát vốn và nghiệm thu theo từng công đoạn. Với cho vay thuê mua NƠXH, chúng tôi ký tiếp hợp đồng 3 bên với chủ đầu tư theo quy định của Bộ Xây dựng và Nghị định Chính phủ. Trong 5 năm, căn hộ đó không được bán, sang nhượng. Như vậy, đảm bảo vốn vay đến đúng đối tượng và đối tượng sử dụng đúng mục đích. Chúng tôi thường xuyên kiểm tra trên thực địa và khắc phục ngay một số lỗi cơ bản liên quan đến giấy tờ, chữ ký và cũng không đặt quá nhiều thủ tục cho người vay, đảm bảo hỗ trợ tốt nhất cho người vay vốn.

Xin cảm ơn ông!

Lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội năm 2019 tại Ngân hàng Chính sách là 4,8%/năm

Dư nợ cho vay nhà ở xã hội tại Ngân hàng Chính sách đạt 905 tỉ đồng trong năm 2018

Ngân hàng Chính sách Xã hội đề xuất giữ nguyên lãi suất cho vay nhà ở xã hội