Chính phủ Mỹ quản lý kiểu gì mà để ông Trump, Biden cất tài liệu mật ở nhà riêng?

Vấn đề quản lý tài liệu mật của Mỹ thời gian gần đây thu hút nhiều sự chú ý của công chúng khi cựu Tổng thống Donald Trump, cựu Phó Tổng thống Mike Pence, cựu Phó Tổng thống (nay là đương kim Tổng thống) Joe Biden đều bị phát hiện mang tài liệu mật về nhà rồi giữ trong nhiều năm sau khi mãn nhiệm.

Tổng thống mang tài liệu mật về nhà, hết nhiệm kỳ không trả lại

Chỉ vài giờ sau khi Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) tiết lộ lý do cơ quan này lục soát nhà của cựu Tổng thống Donald Trump ở Florida vào tháng 8 năm ngoái là để tìm kiếm các tài liệu mật, một phóng viên đã hỏi đương kim Tổng thống Joe Biden rằng ông có mang những tài liệu tuyệt mật về nhà hay không.

Ông Biden đã thừa nhận: “Hôm nay tôi mang về nhà P.D.B. (bản tóm tắt hàng ngày dành riêng cho Tổng thống)”. Bản tóm tắt này được cơ quan tình báo chuẩn bị cho Tổng thống vào mỗi buổi sáng.

Ông Biden giải thích thêm rằng ngôi nhà của ông tại Delaware có “một không gian kín hoàn toàn an toàn”. Và ông lưu ý rằng, sau khi đọc ông đã khóa bản tóm tắt lại và đưa cho nhân viên an ninh đi cùng.

Câu trả lời trên là một dấu hiệu cho thấy tần suất ông Biden xử lý các tài liệu mật tại ngôi nhà ở Delaware, một phần là do ông dành hầu hết các ngày cuối tuần tại đó. Bên cạnh đó, câu trả lời còn tiết lộ một quy trình ít được biết đến về việc thiết lập, xử lý và bảo mật đối với các tài liệu bên trong Nhà Trắng.

Các quan chức hiện tại cũng như cựu quan chức làm việc dưới thời các tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa, đã nói về một hệ thống theo dõi phức tạp của Hội đồng An ninh Quốc gia đối với các tài liệu rất nhạy cảm như P.D.B. Song, những tài liệu mật được các quan chức từ tổng thống đến các trợ lý an ninh sử dụng hàng ngày có sự quản lý lỏng lẻo hơn.

Cách thức ông Biden xử lý các tài liệu mật đang được giám sát chặt chẽ và trở thành chủ đề điều tra của Bộ Tư pháp Mỹ. Các quan chức Nhà Trắng nhấn mạnh rằng các tài liệu được phát hiện tại nhà của ông Biden ở Delaware đã vô tình bị bỏ lại ở đó mà tổng thống không hề hay biết, đồng thời khẳng định họ đã hết sức hợp tác với các đặc vụ.

Tuần trước, cựu Phó Tổng thống Mike Pence cũng thừa nhận rằng các trợ lý đã phát hiện ra một số tài liệu mật tại nhà riêng của ông ở Indiana. Cục Quản lý Hồ sơ và Lưu trữ Quốc gia đã gửi một lá thư tới các tổng thống và phó tổng thống khác yêu cầu họ kiểm tra lại các hồ sơ giấy tờ.

Dù vậy, trong suốt quá trình điều tra, một câu hỏi được đặt ra: Làm thế nào mà các tài liệu mật lại bị thất lạc?

"Công xưởng tình báo"

Những tài liệu mật và nhạy cảm nhất, chẳng hạn như P.D.B., thường được soạn thảo bên ngoài Nhà Trắng và sâu bên trong các cơ quan quốc gia: Cục Tình báo Trung ương (CIA), Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA), Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA).

Trước khi được chuyển đến tổng thống, phó tổng thống hoặc quan chức cấp cao khác tại Nhà Trắng, các tài liệu thường được gửi qua hệ thống email mật của chính phủ đến một văn phòng bên trong Hội đồng An ninh Quốc gia mang tên “intel shop” (công xưởng tình báo)

"Công xưởng" trên nằm trong Tòa nhà Văn phòng Điều hành Eisenhower bên cạnh Nhà Trắng và do một số cựu sĩ quan tình báo và những người có kinh nghiệm bảo vệ bí mật quốc gia điều hành. Sử dụng các máy in đặc biệt kết nối với hệ thống email mật, văn phòng này đã in các tài liệu được gửi đến và tập hợp thành một tập hồ sơ.

Trợ lý Tổng thống và Phó Tổng thống sẽ đến công xưởng tình báo và lấy tập hồ sơ mang đi. Các tài liệu sẽ được phân loại và cho vào một chiếc cặp có khóa và khóa lại.

"Công xưởng tình báo" sẽ ghi lại thông tin về từng tập hồ sơ, người đến lấy, thời gian lấy và tên của người nhận được các tài liệu.

Sau khi cuộc họp kết thúc, người trợ lý có nhiệm vụ đóng gói tập tài liệu trong cặp khóa và mang trở lại "công xưởng tình báo", nơi sẽ ghi chép việc trả lại tài liệu và trong hầu hết các trường hợp, tài liệu sẽ được tiêu hủy.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, trợ lý quyết định giữ tài liệu trong nhiều ngày hoặc thậm chí nhiều tuần. Trong những trường hợp đó, các quan chức của "công xưởng tình báo" phải theo dõi những tài liệu nào còn tồn đọng và liên lạc với người đã giữ tài liệu để thu lại.

Các quan chức tại "công xưởng tình báo" thường nỗ lực đảm bảo việc các tài liệu mật được trả lại. Một số tài liệu thậm chí còn được đánh số để dễ dàng truy tìm thông tin của người giữ.

Theo một cựu quan chức, nếu các tài liệu được tìm thấy trong nhà của ông Biden, ông Trump hoặc ông Pence là một phần của hồ sơ mật, hành vi này đã vi phạm các quy tắc xử lý thông tin mật. Điều đó có nghĩa là các trợ lý đã không thực hiện nhiệm vụ theo dõi tài liệu của mình hoặc ai đó đang cố tình giữ chúng một cách trái phép.

Các quy định quản lý tài liệu mật đã được áp dụng tại Nhà Trắng trong nhiều thập kỷ. Song, việc tuân thủ nghiêm ngặt đến mức nào là tùy thuộc vào mỗi tổng thống và các trợ lý của ông.

Tổng thống Trump được cho là thường lỏng lẻo với thông tin mật hơn so với các đồng nghiệp của mình. Vào năm 2019, ông thậm chí đã đăng một bức ảnh trong tài liệu mật lên Twitter.