Chất lượng không khí những ngày giãn cách xã hội thay đổi thế nào?

Tông cục Môi trường cho biết từ 20/3 đến nay, nhất là thời gian bắt đầu thực hiện cách ly xã hội, chất lượng không khí tại các đô thị tốt hơn so 2 tháng đầu năm. Tuy nhiên, từ ngày 8-9/4, giá trị PM2.5 đã bắt đầu có xu hướng tăng lên, do số lượng phương tiện giao thông đường bộ trong nội đô tăng hơn những ngày trước đó.

Chất lượng không khí được cải thiện

Đánh giá lại tình hình chất lượng không khí từ đầu năm 2020 đến nay, Tổng cục Môi trường cho biết chất lượng không khí luôn có sự biến động khi chịu ảnh hưởng bởi các nguồn phát thải, hay các yếu tố như thời tiết, khí hậu, địa hình…

Theo đó, những tháng đầu năm, chất lượng không khí tại các đô thị ở miền Bắc có khá nhiều biến động do chịu ảnh hưởng của yếu tố thời tiết. Cùng với đó, những ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 khiến rất nhiều các hoạt động kinh tế-xã hội phải tạm dừng (giảm hoạt động sản xuất, xây dựng, giao thông…) cũng có những tác động đáng kể đến diễn biến chất lượng không khí.

So sánh diễn biến chất lượng không khí từ ngày 1/1 đến 10/4 với cùng kỳ của những năm trước đó cho thấy chất lượng không khí có xu hướng được cải thiện hơn. Tuy nhiên, trong thời gian từ tháng Một đến nửa đầu tháng Ba, giá trị thông số bụi mịn PM2.5 có thấp hơn những năm trước đó nhưng không rõ rệt.

Trong khi đó, từ thời gian nửa cuối tháng Ba cho đến nay, nhất là thời gian thực hiện cách ly xã hội, chất lượng không khí tại các đô thị tốt hơn so tháng Một và tháng Hai.

Giá trị thông số bụi mịn PM2.5 cũng thấp hơn hẳn thời gian cùng kỳ những năm trước đó. Minh chứng này cho thấy ảnh hưởng của các nguồn phát thải như giao thông và hoạt động sản xuất có tác động đáng kể đến chất lượng không khí đô thị.

Điều này thể hiện khá rõ tại Thành phố Hồ Chí Minh, nơi ít chịu ảnh hưởng bởi sự biến động của yếu tố thời tiết. Theo đó, giá trị trung bình 24 giờ thông số bụi mịn PM2.5 trong trong 2 tuần gần đây thấp hơn hẳn những ngày trước đó.

Tại thủ đô Hà Nội, chất lượng không khí trong khoảng thời gian nêu trên cũng có xu hướng tốt hơn thời gian trước, song do chịu cả tác động bởi thời tiết nên trong một số ngày vẫn có những sự biến động.

Đáng chú ý, trong 2 ngày 8-9/4, qua theo dõi cho thấy số lượng phương tiện giao thông đường bộ trong nội đô tăng hơn những ngày trước đó nên giá trị bụi mịn PM2.5 trong những ngày này cũng bắt đầu có xu hướng tăng lên rõ rệt.

Xem xét tới những thông số khác, trong đó thông số CO (thông số đặc trưng cho nguồn phát thải từ hoạt động giao thông tại các khu vực đô thị), kết quả quan trắc cho thấy giá trị CO trung bình 24 giờ từ nửa cuối tháng Ba và những ngày đầu tháng Tư thấp hơn hẳn khoảng thời gian từ tháng Một đến nửa đầu tháng Ba.

So sánh diễn biến cùng kỳ giữa các năm cũng cho thấy giá trị CO trong nửa cuối tháng Ba và những ngày đầy tháng Tư thấp hơn cùng kỳ năm trước.

Riêng trong khoảng thời gian từ ngày 1-10/4 (thời gian thực hiện lệnh cách ly xã hội), giá trị CO giảm đáng kể vào các khung giờ cao điểm giao thông so với các tháng trước đó.

Hà Nội có 43 ngày PM2.5 vượt giới hạn

So sánh diễn biến chất lượng tại các đô thị ở miền Bắc, Tổng cục Môi trường cho biết theo kết quả quan trắc trong 3 tháng đầu năm, chất lượng không khí tại các đô thị có khá nhiều biến động do chịu tác động mạnh bởi thời tiết.

Thống kê cho thấy trong 3 tháng vừa qua, Hà Nội có 43 ngày (chiếm tỷ lệ 47,3%) có giá trị bụi mịn PM2.5 trung bình 24 giờ vượt giới hạn quy chuẩn cho phép. Thậm chí, có những ngày ô nhiễm ở mức khá cao. Trong đó, các ngày 14/1, 2/2, 20/2 và 16/3, giá trị bụi mịn PM2.5 trung bình 24 giờ vượt từ 2-3,4 lần giới hạn cho phép của Quy chuẩn Việt Nam (QCVN 05:2013/BTNMT).

Tại các đô thị ở khu vực miền Trung và miền Nam, chất lượng không khí duy trì khá ổn định ở mức tốt và trung bình. Riêng thành phố Việt Trì (Phú Thọ) và thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) có 6 ngày (chiếm tỷ lệ 6,6%), giá trị bụi mịn PM2.5 trung bình 24 giờ vượt giới hạn quy chuẩn cho phép.

Kết quả tính toán chỉ số chất lượng không khí (chỉ số AQI) giờ trong ngày tại các trạm của Hà Nội trong thời gian từ 1/1 đến 9/4 cũng cho thấy từ đầu tháng Một đến nửa đầu tháng Ba, có khá nhiều khoảng thời gian trong ngày, chất lượng không khí ở mức kém và xấu, thậm chí có những ngày chất lượng không khí ở mức rất xấu.

Tuy nhiên, từ ngày 22/3 đến 7/4, phần lớn thời gian trong ngày, chất lượng không khí duy trì ở mức tốt và trung bình. Riêng trong hai ngày 8-9/4, chất lượng không khí đã bị suy giảm, đa số các giờ trong ngày chỉ số AQI ở mức kém và xấu.

Trong thời gian 3 tháng qua, tỷ lệ AQI ngày các trạm tại Hà Nội cũng có nhiều biến động. Theo đó, trong tháng Một và tháng Hai, có khoảng 50% số ngày có chất lượng không khí ở mức kém đến rất xấu (AQI>100). Riêng tháng Hai có khoảng 4% số ngày chất lượng không khí ở mức rất xấu (AQI >200).

Tuy nhiên, đến tháng Ba, chất lượng không khí có sự cải thiện hơn, không có ngày nào chất lượng không khí ở mức rất xấu.

Từ những thông số nêu trên, Tổng cục Môi trường nhận định khi các đô thị lớn thực hiện lệnh cách ly xã hội, cùng với các hoạt động sản xuất, giao thông, xây dựng… giảm hoặc dừng hoạt động đã khiến chất lượng không khí được cải thiện.

“Chúng ta cần nhìn nhận, chính sự thay đổi các hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người là nguyên nhân quan trọng làm thay đổi chất lượng không khí. Bên cạnh đó, chất lượng không khí còn chịu ảnh hưởng bởi một số yếu tố khách quan khác như thời tiết, khí hậu,” Tổng cục Môi trường nhấn mạnh.

Tuy vậy, cơ quan quan trắc môi trường cũng lưu ý trong thời gian tiếp theo, vẫn cần tiếp tục theo dõi các số liệu quan trắc chất lượng không khí cùng các yếu tố ảnh hưởng để có được những phân tích, đánh giá cụ thể hơn về các nguyên nhân tác động đến chất lượng không khí ở trên cả nước, nhất là các đô thị lớn.