Câu hỏi khó của nông dân nuôi heo Trung Quốc

Một trang trại heo ở thành phố Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, đang được tẩy trùng. Ảnh: Reuters.

Fang có một trang trại heo ở thành phố Trú Mã Điếm thuộc tỉnh Hà Nam, miền trung Trung Quốc, nhưng hiện tại, ông không thể gia tăng quy mô chuồng trại vì lo ngại dịch tả heo châu Phi, loại virus nguy hiểm có khả năng giết chết tới một nửa tổng đàn heo của Trung Quốc và làm giá thịt heo tăng vọt, theo South China Morning Post.

Ông thậm chí không để người ngoài tới gần trang trại heo, kể cả bạn bè hay người thân, vì sợ rằng thứ virus ghê gớm đã góp phần khiến Trung Quốc mất hơn 100 triệu con heo hồi năm ngoái có thể lan tới cơ sở của mình.

“Tôi và gia đình chưa dùng bữa ở bất kỳ tiệm ăn nào suốt nhiều tháng qua bởi thực phẩm bên ngoài có thể nhiễm virus. Tôi phải cân thận hết sức”, Fang nói.

Trong bối cảnh Trung Quốc quay cuồng vì cuộc khủng hoảng lớn nhất từ trước tới nay đối với ngày công nghiệp chăn nuôi heo đã khiến nguồn cung sụt giảm và giá cả tăng vọt, Bắc Kinh đang khuyến khích người dân tiếp tục chăn nuôi.

Nhưng với những nông dân đã sống sót qua cơn bão, họ hiện cảm thấy ngần ngại bởi các giới hạn trong chính sách môi trường mà chính phủ ban hành và bản thân sự nguy hiểm của dịch tả heo châu Phi.

Liang Liyong, chủ một trang trại có khoảng vài nghìn con heo ở thành phố Cát An, tỉnh Giang Tây, phía nam Trung Quốc, thấy bất lực vì những mối đe dọa từ dịch tả heo châu Phi.

“Chúng tôi phải tự quyết định liệu có nên nuôi thêm heo hay không bởi chính chúng tôi là những người phải đối mặt với rủi ro”, Liang nói.

Chen Yun, một chủ trang trại heo khác ở Cát An, khẳng định ông đã thiệt hại 5 triệu nhân dân tệ (700.000 USD) sau khi cơ sở với 10.000 con của ông bị nhiễm dịch tả heo châu Phi hồi tháng 6.

“Vấn đề lớn nhất nằm ở việc chúng ta không có biện pháp phòng chống dịch thực sự hiệu quả. Các công ty bảo hiểm và chính quyền địa phương không bồi thường chúng tôi về những thiệt hại gây ra bởi dịch tả heo châu Phi”, Cheng cho hay. 

“Chúng tôi chôn những con heo chết chỉ trong vòng từ một đến hai ngày rồi sau đó phải bán 10.000 con còn sống với giá rẻ mạt, bao gồm cả heo giống, heo nái và heo con. Giá heo giống bình thường hồi tháng 6 là 16 tệ (2,2 USD)/kg nhưng tôi chỉ bán được 3,6 tệ”.

“Tôi bán heo con với giá 100 hoặc 200 nhân dân tệ (14 hoặc 28 USD) không lâu sau khi dịch bùng phát tại trang trại mà giá heo con trên thị trường lên tới 1.500 nhân dân tệ (211 USD) mỗi con. Trái tim tôi tan nát”, Chen chia sẻ.

Vấn đề càng trở nên trầm trọng khi Chen không nhận được bồi thường từ công ty bảo hiểm hay chính quyền địa phương vì dịch bệnh được coi là một sự việc bất khả kháng do yếu tố tự nhiên, không thể tránh khỏi hay lường trước.

Nỗi lo sợ trước dịch tả heo châu Phi, căn bệnh hiện chưa có vaccine, cùng với chính sách phân biệt đối xử với các trang trại nhỏ trong những năm qua có thể khiến gây khó khăn cho Trung Quốc, quốc gia tiêu thụ một nửa sản lượng thịt heo của thế giới, trong việc gia tăng nhanh chóng nguồn cung bất  chấp lới hừa trợ cấp và giúp đỡ từ chính quyền.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Trung Quốc Yu Kangzhen cho biết Bắc Kinh không thể đặt hy vọng vào nhập khẩu thịt heo để đáp ứng nhu cầu trong nước bởi tổng lượng tiêu thụ là quá lớn. Năm 2018, Trung Quố sản xuất 54 triệu tấn thịt heo nhưng tiêu thụ tới 56 triệu tấn.

Theo Wang Zuli, nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc, dịch tả heo châu Phi sẽ làm giảm mạnh nguồn cung nội địa và Trung Quốc sẽ thiếu hụt ít nhất 10 triệu tấn thịt heo trong năm nay. Đây là một con số đáng quan ngại bởi tổng lượng thịt heo có sẵn phục vụ cho xuất khẩu trên toàn cầu chỉ đạt 8 triệu tấn.

Giá thịt heo tháng 8 tại Trung Quốc đã tăng 46,7% so với cùng kỳ năm ngoái, song tại một số khu vực, giá thịt heo thậm chí còn tăng hơn 50%. Wang cho hay lợi nhuận gộp của một con heo sống đã tăng lên 1.500 tệ (211 USD), gấp 7 lần mức trung bình lịch sử là 200 tệ (28 USD).

Một chủ cửa hàng bán thịt heo ở Hà Khẩu, Vân Nam, Trung Quốc, hồi tháng 5. Ảnh: Reuters.

Chen có kế hoạch bắt đầu nuôi heo trở lại vào cuối năm nay với khoảng 20 đến 30 con heo nái trong trang trại cũ của mình bởi ông không đủ khả năng xây trang trại mới. “Nếu vẫn còn virus ở đó, heo sẽ chết sớm thôi. Nếu lũ heo sống được, tôi sẽ thử vận may tăng số lượng nuôi lên vài trăm vào đầu năm sau”, ông nói. “Chỉ nông dân mới hiểu dịch tả heo châu Phi khủng khiếp tới mức nào”.

Chính phủ Trung Quốc đang tăng cường hỗ trợ nông dân nuôi heo và người chăn nuôi trong một nỗ lực nhằm kiềm chế giá thịt heo tăng và tình trạng thiếu hụt nguồn cung. Động thái này đi đôi với nỗ lực lớn hơn nhằm ổn định tâm lý thị trường và giúp đỡ người tiêu dùng, những người dễ bị tổn thương hơn cả trước các biến động về giá và thu nhập trong bối cảnh thương chiến với Mỹ chưa hạ nhiệt hẳn.

Khoảng 29 tỉnh đã áp dụng nhiều biện pháp kiềm chế khác nhau và đã chi hơn hai tỷ nhân dân tệ (281 triệu USD) tiền hỗ trợ giá cho người tiêu dùng kể từ tháng 4 tới nay, khi giá bắt đầu tăng nhanh do dịch bệnh lan rộng. Tuy nhiên, chính sách hỗ trợ này không được thực hiện trên cả nước và tại một số khu vực, mức hỗ trợ còn khá thấp.

Tình trạng giá thịt heo tiếp tục gia tăng, đạt các ngưỡng cao mới trong những tuần gần đây, khiến Quốc vụ Viện Trung Quốc cũng phải hành động.

Hôm 20/9, giá bán buôn thịt heo đã tăng 26% so với tháng trước đó, lên tới 30,79 nhân dân tệ/kg, theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Trung Quốc. Để đối phó, Quốc vụ Viện quyết định áp dụng cơ chế liên kết trợ giá thịt heo, cho phép chính quyền địa phương tăng mức trợ giá phù hợp với mức lạm phát giá tiêu dùng đang tăng.

Chính quyền trung ương cho hay họ sẽ làm nhiều hơn để gia tăng nguồn cung thịt heo thông qua việc thực hiện những biện pháp ngăn chặn dịch và bãi bỏ một số giới hạn đối với các trang trại heo địa phương và cả việc vận chuyển thịt heo.