Các startup công nghệ vũ trụ châu Á mơ về thiên đường bởi thành công của SpaceX

Hôm 31/5, công ty SpaceX của tỉ phú Elon Musk phóng phi thuyền Crew Dragon từ Cape Canaveral (Florida, Mỹ) đến Trạm Không gian Quốc tế (ISS). VỤ phóng là sự kiện lịch sử trong ngành hàng không vũ trụ.

Suốt 19 tiếng trong ngày hôm ấy, doanh nhân Nobu Okada, giám đốc công ty Astroscale (Nhật Bản), hầu như không rời màn hình máy vi tính để theo dõi vụ phóng, theo Nikkei Asian Review.

SpaceX trở thành doanh nghiệp tư nhân đầu tiên phóng tàu vũ trụ đưa người vào không gian. Với Okada và rất nhiều doanh nhân khác trong ngành dịch vụ hàng không vũ trụ châu Á, thành công của SpaceX vừa là niềm cảm hứng, vừa là thách thức lớn.

"Công ty của tôi sẽ còn tiến xa hơn thế", vị giám đốc 47 tuổi tuyên bố với Nikkei Asian Review. Dù vậy, những công ty Astrocale có thể đuổi kịp và cạnh tranh với SpaceX hay không luôn là ẩn số.

Ngành có tiềm năng nhưng khắc nghiệt

Hãng tư vấn Bryce Space and Technology ước tính các startup dịch vụ không gian toàn cầu huy động thành công tổng vốn đầu tư hơn 5,7 tỷ USD trong năm 2019, tăng 61% so với năm 2018 và 500% so với năm 2014. Năm nay, dòng vốn đầu tư đang cạn dần do tác động kinh tế khủng khiếp của dịch Covid-19.

Giới startup dịch vụ không gian ở Trung Quốc còn đối mặt với những khó khăn lớn hơn khi căng thẳng thương mại - chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang.

"Ngành dịch vụ không gian luôn cực kỳ khắc nghiệt. Nhiều công ty cố gắng noi gương SpaceX nhưng không thể, dù là nghiên cứu phát triển hay thương mại hóa", ông Simon Gwozdz - người sáng lập tên lửa Equatorial Space Systems (Singapore) - phát biểu.

Công ty của Simon có kế hoạch phóng tên lửa nghiên cứu thương mại đầu tiên tại Đông Nam Á vào đầu năm 2021. 

"Với thời kì đầy thử thách hiện nay, công nghệ tốt hơn, cách tiếp cận thị trường thực tế hơn và quyết tâm tồn tại mạnh hơn là điều kiện cần thiết để doanh nghiệp trụ lại thị trường", Gwozdz quả quyết.

Okada nhận định đây là giai đoạn sống còn đối với ngành dịch vụ không gian. "Các doanh nghiệp không nên quá thận trọng trong thời điểm này mà nên nhìn nhận nó như một cơ hội", nhà sáng lập Astroscale quả quyết.

Astroscale mua lại một công ty khởi nghiệp ở Israel hôm 3/6 để biến nó thành điểm tựa cho nỗ lực xâm nhập thị trường dịch vụ bảo dưỡng vệ tinh trên quỹ đạo. Đây là lĩnh vực còn rất mới và có thể thu hút nhiều nhân tài có kinh nghiệm. Astroscale xác nhận họ đã có nhiều đơn xin việc từ các ứng viên chất lượng.

Theo ông Okada, thành công của SpaceX là dấu hiệu cho thấy thị trường dịch vụ không gian đang mở rộng, và rất nhiều cơ hội đang chờ những công ty như Astroscale.

"Dọn dẹp các mảnh vỡ và đảm bảo an toàn cho tàu vũ trụ là dịch vụ rất quan trọng", ông Okada thổ lộ.

Huy động vốn là việc khó

Các doanh nghiệp ấp ủ tham vọng rất lớn, nhưng dịch vụ không gian không phải là ngành có thể huy động vốn đầu tư dễ dàng. 

Các startup Nhật Bản thu hút hơn 560 triệu USD trong 5 năm qua. Tuy nhiên, hàng loạt nhà đầu tư truyền thống như hãng hàng không và công ty du lịch đang kiệt quệ vì dịch Covid-19, do đó không thể tiếp vốn cho những dự án không gian.

Những rào cản kỹ thuật cũng khá lớn. Công ty Interstellar Technologies - đặt trụ sở tại Hokkaido, do doanh nhân Takafumi Horie thành lập - thất bại trong nỗ lực phóng tên lửa lên quỹ đạo hôm 14/6. Đúng 5 ngày sau, công ty thông báo họ sẽ thực hiện một đợt phóng mới trong mùa hè.

Interstellar từng phóng thành công một tên lửa nghiên cứu dài 10 m vào không gian hồi tháng 5/2019, nhưng chưa thể lặp lại chiến tích đó. Bất chấp hàng loạt thất bại, Takahiro Inagawa, chủ tịch hội đồng quản trị của công ty, vẫn khẳng định SpaceX và người đồng sáng lập của hãng là Tom Mueller truyền cảm hứng cho ông.

"Ông ấy từng chỉ là một nhà sáng chế tên lửa nghiệp dư, cố gắng tạo ra một quả tên lửa nhỏ. Chỉ 20 năm sau, ông ấy thực hiện thành công một đợt phóng tên lửa lịch sử. Điều đó thật ấn tượng. Chúng tôi cũng có thể làm như vậy", ông Inagawa bình luận.

Đối đầu Trung - Mỹ tạo ra thách thức với các công ty dịch vụ không gian Trung Quốc. Với phần lớn startup dịch vụ không gian, nguồn thu lớn nhất đến từ hợp đồng phóng tên lửa. Từ năm 1999, chính phủ Mỹ cấm các tổ chức Trung Quốc phóng vệ tinh có yếu tố Mỹ. Washington cáo buộc Bắc Kinh lấy cắp công nghệ tên lửa và không gian.

"Các công ty dịch vụ không gian Trung Quốc, dù là tư nhân hay nhà nước, đều khó tiếp cận thị trường quốc tế.Rất ít quốc gia hay tổ chức muốn mạo hiểm đối đầu Mỹ để ký hợp đồng phóng vệ tinh với một công ty Trung Quốc", nhà phân tích Li Chao ở Thượng Hải lập luận. 

Thị trường dịch vụ không gian tại Trung Quốc chịu sự chi phối của những tập đoàn nhà nước lớn như China Long March Rocket. Do đó, các startup tư nhân hầu như không có nguồn thu. "Ngành công nghiệp không gian Trung Quốc vật lộn để tồn tại ngay từ đầu", Li Chao nhấn mạnh.