Hệ sinh thái khởi nghiệp tại Đông Nam Á đang phát triển rực rỡ song vẫn còn những vấn đề cần giải quyết. Bất bình đẳng giới là một trong số đó. Thống kê của Tech in Asia cho biết chỉ có 7 trong số 80 startup gọi vốn tốt nhất Đông Nam Á có nữ giới trong đội ngũ sáng lập viên.
Mới đây, Tech in Asia đã thực hiện một cuộc khảo sát giữa các nhà sáng lập nữ tại Đông Nam Á để hiểu thêm về câu chuyện của họ.
Các doanh nhân thường mô tả hành trình của mình như một chiếc tàu lượn siêu tốc – theo nghĩa tích cực. Dù có sự khác biệt về ngành, lứa tuổi, giới tính hay quốc tịch, các nhà sáng lập đều đồng ý rằng các giai đoạn thăng cũng nhiều không kém các giai đoạn trầm.
Tech in Asia đã hỏi các nhà sáng lập nữ về những gì họ cho rằng là những điều tuyệt vời nhất và khó khăn nhất trong cuộc sống của nhà sáng lập startup. Về điều tuyệt vời nhất khi là một nhà sáng lập startup, 5 yếu tố chính xuất hiện là sự đổi mới, sự tự do, ảnh hưởng, cảm hứng và đam mê.
Phần lớn người tham gia khảo sát nói rằng họ cảm thấy thoả mãn khi được sáng tạo và đổi mới, trong khi đó một số người thích sự tư do của một doanh nhân. Tạo ra tầm ảnh hưởng, tạo cảm hứng và theo đuổi đam mê thông qua startup của họ là những gì họ thích nhất khi là một nhà sáng lập.
Có nhiều câu trả lời không nằm trong 5 điểm nhấn chính kia, ví dụ như cách khởi nghiệp cho phép học theo đuổi con đường học tập liên tục hoặc tạo ra sự khác biệt giữa đám đông.
Tất nhiên, khởi nghiệp không trải đầy hoa hồng. Khi được hỏi về điều khó khăn nhất trên hành trình khởi nghiệp, hơn một phần tư các nhà sáng lập nữ nói về việc cảm thấy "ngộp thở" với công việc và các tác động tiêu cực của gánh nặng đó. Họ cũng nhắc đến sự cô đơn, tự nghi ngờ bản thân, sự sợ hãi, áp lực và những biến động trên hành trình này.
Một số phản hồi khác liên quan đến sự phức tạp của kinh doanh khi tăng quy mô, các vấn đề về con người và tương tác với các quỹ đầu tư.
Quản trị doanh nghiệp của riêng mình là rất khó. Một số phần trong đó khó hơn những phần còn lại, đặc biệt là đối với các nữ doanh nhân. "Mỗi hành trình kinh doanh đều rất độc đáo, cho dù bạn là nhà sáng lập nam hay nữ. Dù vậy, phụ nữ có thể phải đối mặt với các thách thức theo cách khác nam giới", Susli Lie, đối tác tại Monk's Hill Ventures, chia sẻ.
"Trải nghiệm của nhiều phụ nữ mà tôi có dịp trò chuyện cùng cho thấy những thách thức là rất thực tế và nhiều sắc thái. Một số thách thức là kết quả của suy nghĩ tự giới hạn, dưới sự tác động của xã hội, cả về mặt xã hội và về môi trường làm việc chuyên nghiệp", bà nói thêm.
Nói rộng hơn, những khó khăn thường gặp nhất với những nhà sáng lập nữ được chia sẻ trong cuộc khảo sát này là tìm kiếm nhân tài, khả năng lãnh đạo, sự thiên kiến và nghi ngờ, và vốn.
Nhân tài
Cũng giống như các doanh nhân khác ở mọi lĩnh vực, các nữ sáng lập tham gia khảo sát của Tech in Asia gặp khó khăn để tìm người có cách suy nghĩ và kĩ năng phù hợp trong bối cảnh nguồn lực hạn chế. Hơn 33,3% nhà sáng lập nữ nêu tìm kiếm tài năng là thách thức lớn nhất mà họ gặp phải.
Sự lãnh đạo
Khoảng 17,5% nữ sáng lập viên được khảo sát nói rằng các thách thức liên quan đến lãnh đạo là khó khăn lớn nhất của họ. "Có nhiều thứ xảy ra cùng lúc và cố gắng giữ một cái đầu rõ ràng với mọi thứ thực sự rất khó", Jane von Rabenau, CEO tại startup bán lẻ Indonesia Siklus, chia sẻ.
Sự thiên kiến và nghi ngờ
Khoảng 17,5% nữ sáng lập viên tham gia khảo sát nói rằng bên cạnh sự thiên kiến, họ còn phải đối mặt với hoài nghi đến từ cả trong nội bộ công ty và bên ngoài, ví dụ như các nhà đầu tư, các khách hàng tiềm năng và thậm chí cả bạn bè, người thân.
Gọi vốn
Hơn 14% số người tham gia khảo sát nói về việc khó gọi vốn. Tech in Asia nhận định có nhiều lý do khiến các startup do nữ giới dẫn dắt khó gọi vốn hơn của các nhà sáng lập nam.
Một số người nói rằng các nhà sáng lập nữ thường có xu hướng cẩn trọng với rủi ro và các con số. Mặc dù điều này giúp họ có một startup bền vững hơn, nó có thể là một điểm trừ trong mắt các nhà đầu tư ưu tiên tốc độ tăng trưởng. Bên cạnh đó, các định kiến cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng gọi vốn.
Hơn 77% số người tham gia khảo sát nói rằng việc là một người phụ nữ đã khiến hành trình khởi nghiệp của họ khác đi. Họ coi đây là một điều tích cực, đặc biệt là khi nói đến việc phụ nữ có sự cảm thông để tạo ra các kết quả tốt hơn và đưa công ty đến thành công.
"Nó giúp bạn có thể hiểu được mặt bên kia của vấn đề và đi đến đích, đi đến sự đồng thuận", Wijaya của Xendit nói.
Lãnh đạo với sự cảm thông cũng ảnh hưởng đến cách các nhà sáng lập nữ ở nhiều khía cạnh vận hành startup, ví dụ như tuyển dụng hay quản lý đội nhóm.
"Phụ nữ có thể mang đến các quan điểm mới ở công sở, từ đó mang đến sự đa dạng quan điểm và cách thể hiện", bà Lie của Monk's Hill Ventures nhận định. Một số nhà sáng lập nữ nói đến sự khác biệt tích cực ở kĩ năng cộng đồng mà các nữ giới có cùng các cơ hội đến từ các quỹ hay vườn ươm tập trung vào phụ nữ.
Dù thế, cũng có nhiều điểm tiêu cực khi bạn là một nữ sáng lập viên. Ví dụ, hơn 36% người tham gia khảo sát cho biết họ từng bị đáng giá thấp và khó trình bày quan điểm. Khoảng 13% cho rằng các nhà sáng lập nữ khó gọi vốn thành công hơn.
Một số điểm khác biệt tiêu cực khác cũng có thể kể đến phải chịu đựng nhiều áp lực hơn khi công việc lấn át cuộc sống và phải nhận nhiều hoài nghi hơn nam giới.
Gần 72% nhà sáng lập nữ cho biết họ từng có trải nghiệm của sự thiên kiến trên hành trình của mình. Điều này không chỉ giới hạn với giới tính, các nhà sáng lập nữ còn chia sẻ về các thiên kiến liên quan đến tuổi tác, học vấn và ngành mà họ đang khởi nghiệp.
Các nhà sáng lập thường bị nhìn nhận là mình quá trẻ hoặc quá già trong lĩnh vực kinh doanh, đối mặt với nhưngc hoài nghi về học vấn và lịch sử công việc đồng thời là những hiểu lầm về lĩnh vực mà họ hoạt động.
"Tôi liên tục bị hỏi về việc tôi quá trẻ và không có kinh nghiệm", Sriram của Shiok Meats, nói. Cô cũng phải đối mặt với những câu hỏi về mục tiêu startup cũng như thị trường ngách mà mình hướng đến.
Carmina Bayombong, người sáng lập và CEO của InvestED, cũng có cùng chung quan điểm. "Có sự thiên vị vô thức khi bạn là nữ. Có một lớp thành kiến vô thức khác khi bạn là một doanh nhân có tầm ảnh hưởng - tôi trải nghiệm sự thành kiến đó gấp đôi", cô chia sẻ.
Các nhà sáng lập nữ tham gia khảo sát cho rằng mạng lưới hỗ trợ tốt hơn, đầu tư, cơ hội thể hiện hình ảnh và giáo dục là những gì cần thiết để thúc đẩy nhiều nữ giới khởi nghiệp hơn.
Hơn 33% số người tham gia khảo sát nói rằng có nhiều cộng đồng hơn sẽ hỗ trợ được về nguồn lực và tư vấn cho các nữ sáng lập viên. Các chương trình đào tạo hướng tới phái nữ và các khoản tài trợ cũng sẽ thúc đẩy nhiều người khởi nghiệp hơn.
Đầu tư cũng là một yếu tố quan trọng khi 20% số người được hỏi cho rằng đây cũng là một nhân tố thúc đẩy then chốt. Trong khi đó, hơn 17% người tham gia khảo sát muốn các câu chuyện nữ giới khởi nghiệp ở mọi giai đoạn nên được chia sẻ, giới thiệu nhiều hơn để tạo cảm hứng. Khoảng 7% cho rằng giáo dục sẽ là bước đà tốt cho mục tiêu khởi nghiệp.
Bên cạnh các yếu tố nói trên, xoá bỏ thiên kiến và tạo ra hệ sinh thái có thể hỗ trợ phụ nữ tại nơi làm việc có thể giúp nhiều phụ nữ tự tin hơn.
Điều tuyệt vời là phần lớn người tham gia khảo sát đều tự tin vào việc nữ giới khởi nghiệp tại Đông Nam Á. Họ cho rằng hệ sinh thái sẽ nở rộ, sự bình đẳng giới được duy trì và sẽ ngày càng có nhiều nhà sáng lập là nữ.
Khi được hỏi về lời khuyên cho những người phụ nữ khác cũng đang muốn khởi nghiệp. Mặc dù lời khuyên có thể được đưa ra cho các giai đoạn khác nhau của hành trình khởi nghiệp, tất cả đều có chung mội tinh thần: cứ làm đi! Đây là khoảng thời gian tuyệt vời để khởi nghiệp tại Đông Nam Á và tương lai phía trước rất tươi sáng.