Các công ty tài chính tiêu dùng đối mặt với nguy cơ giảm tốc rõ rệt trong năm 2019
Ảnh minh hoạ.
Nguy cơ giảm tốc rõ rệt đối với các công ty cho vay tiêu dùng
Gần đây, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã ban hành dự thảo sửa đổi Thông tư 43 qui định về hoạt động cho vay tiêu dùng tại công ty tài chính (CTTC). Theo nhận định của CTCP Chứng khoán TP HCM (HSC), nếu dự thảo này được thông qua thì ngành cho vay tiêu dùng sẽ chứng kiến một sự giảm tốc rõ rệt.
Dự thảo chia cho vay tiêu dùng của các CTTC thành hai loại: giải ngân gián tiếp (tài trợ mua xe hai bánh và mua hàng tiêu dùng) và giải ngân trực tiếp (chủ yếu là cho vay tiền mặt các cá nhân phục vụ mục đích tiêu dùng khác.
Theo qui định mới việc cho vay tiền mặt chỉ có thể thực hiện đối với những khách hàng có lịch sử tín dụng tốt và không có nợ xấu theo thông tin trên CIC tại thời điểm kí hợp đồng và giải ngân. Điều này có nghĩa là các CTTC không được phép cho vay tiền mặt với những khách hàng mới không có thông tin tín dụng.
Điểm quan trọng nữa là dự thảo đề xuất tỉ trọng cho vay tiền mặt trong dư nợ cho vay của các CTTC tối đa là 30%.
Do đó, hoạt động của một số công ty có danh mục cho vay đặc thù tập trung vào cho vay tiền mặt đối với khách hàng cá nhân sẽ bị ảnh hưởng đáng kể khi thông tư được áp dụng.
Hiện tại, chưa có thông tin cụ thể về thời điểm dự thảo sẽ được ban hành và có hiệu lực. Tuy nhiên do tác động đáng kể của dự thảo đối với toàn ngành cho vay tiêu dùng, HSC cho rằng NHNN sẽ có những bước đi thận trọng trước khi chính thức triển khai.
Qua thống kê của HSC, FE Credit có thể có tỉ trọng cho vay tiền mặt cao nhất trong số 3 công ty tài chính lớn nhất với khoảng 80% dư nợ cho vay, cách xa mức 30% theo trong dự thảo. Trong khi đó, tỉ trọng cho vay tiền mặt tại HD Saison và Home Credit thấp hơn nhiều, lần lượt khoảng 40% và 50%.
Bên cạnh đó, FE Credit thường có khoảng 20% dư nợ cho vay tiền mặt là cho vay khách hàng mới vay lần đầu trong khi các CTTC khác thận trọng hơn trong việc cho vay tiền mặt đối với nhóm khách hàng này.
Điểm đáng chú ý nữa là dự thảo chưa đề cập đến các hạn chế có thể đối với hoạt động thẻ tín dụng. Do vậy HSC giả định một số công ty có nhu cầu cho vay tiền mặt lớn đối với khách hàng mới có thể phát hành thẻ tín dụng với hạn mức cao.
Năm 2018, FE Credit đóng góp khoảng 45% vào lợi nhuận sau thuế hợp nhất của VPBank (năm 2017 là 52%). Do đó kết quả hoạt động của FE Credit gặp bất kì vấn đề gì cũng sẽ ảnh hưởng đến VPBank.
Áp hạn mức tín dụng trong cho vay tiêu dùng
NHNN đã cho thấy thái độ chặt chẽ hơn đối với ngành cho vay tiêu dùng bằng việc chủ trương áp hạn mức tín dụng thấp hơn cho các công ty tài chính tiêu dùng trong năm nay. Năm 2018 là năm đầu tiên NHNN đặt mức tín dụng cho các CTTC như áp dụng đối với các Ngân hàng thương mại truyền thống sau nhiều năm ngành này tăng trưởng bùng nổ.
Trong năm 2018, hạn mức tăng trưởng tín dụng NHNN dành cho 3 CTTC lớn nhất (chiếm 88% thị phần) là khoảng 26%. Trong đó, FE Credit là 20%; HD Saison và Home Credit là khoảng 35%.
Tuy nhiên tăng trưởng thực tế tại 3 công ty chỉ là 16,68%, cụ thể: FE Credit: 18,9%; Home Credit: 12,7% và HD Saison là 12,7%.
Trong năm 2019, hạn mức tín dụng tạm thời đối với 3 công ty trên chỉ còn 12%. HSC ước tính FE Credit được giao hạn mức khoảng 10% trong khi hai công ty còn lại khoảng 15%.
Công ty tài chính nhỏ hơn như MCredit (tăng trưởng tín dụng đạt hơn 200% trong năm ngoái) có thể được giao hạn mức tăng trưởng cao hơn trong năm nay, ước khoảng 30 - 35% của dư nợ xấp xỉ 5.000 tỉ đồng do thị phần còn rất nhỏ.
Mặc dù chưa rõ về nội dung cuối cùng cũng như thời gian ban hành dự thảo nên hiện còn sớm để định lượng ảnh hưởng đối với toàn ngành cho vay tiêu dùng nói chung. Tuy nhiên có vẻ như chắc chắn ngành cho vay tiêu dùng của Việt Nam sẽ chứng kiến sự giảm tốc nhằm nâng cao chất lượng tài sản trước khi có thể tăng tốc trở lại.
