Bức tranh dự án sử dụng vốn nhà nước: Hơn 1.700 dự án chậm tiến độ, 422 dự án thất thoát

Hơn 1.700 dự án sử dụng vốn nhà nước bị chậm tiến độ (ảnh minh họa)

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về tình hình các dự án đầu tư sử dụng vốn nhà nước.

Theo báo cáo, năm 2018 có 1.778 dự án chậm tiến độ, chiếm 3,1% số dự án thực hiện đầu tư trong kỳ.

Các nguyên nhân chủ yếu được xác định gồm: do công tác giải tỏa mặt bằng (863 dự án); do thủ tục đầu tư (372 dự án); do bố trí vốn không kịp thời (278 dự án); do năng lực của chủ đầu tư, ban quản lý dự án và các nhà thầu (142 dự án)…

Cũng trong năm 2018, cơ quan chức năng đã kiểm tra 15.639 dự án, tổ chức đánh giá 22.265 dự án, qua đó phát hiện 25 dự án vi phạm quy định về thủ tục đầu tư; 54 dự án vi phạm về quản lý chất lượng; 422 dự án có thất thoát, lãng phí; 450 dự án phải ngừng thực hiện.

Các địa phương có số dự án phát hiện có thất thoát, lãng phí nhiều nhất là: Bắc Giang (196 dự án), Phú Thọ (111 dự án), Quảng Ngãi (58 dự án).

Các dự án có thất thoát lãng phí chủ yếu là các chi phí không hợp lý, được phát hiện trong giai đoạn thanh, quyết toán, kiểm toán.

Đáng chú ý, đây mới chỉ những con số được công bố dựa trên báo cáo chưa đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty.

Về việc quản lý đầu tư từ ngân sách trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá công tác này đã được chấn chỉnh và có nhiều chuyển biến tích cực, nguồn vốn ngân sách được bố trí tập trung hơn, hiệu quả đầu tư bước đầu được nâng cao.

Tuy nhiên, thời gian thực hiện các thủ tục chuẩn bị đầu tư còn dài, một số quy định còn bất cập; công tác giải phóng mặt bằng một số dự án còn chậm, nhiều dự án còn chậm tiến độ, phải điều chỉnh, tình hình thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công còn chậm.

Các tỉnh có tỷ lệ giải ngân thấp so với kế hoạch vốn đã được bố trí gồm: Hà Giang, Tuyên Quang, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Quảng Nam, Phú Yên, Nghệ An, Đắk Lắk, Lâm Đồng, TP. HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu…

Các doanh nghiệp gồm: Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, Tổng công ty Hàng không Việt Nam, Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam…

Về các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP), Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho hay tổng vốn đầu tư của các dự án này theo kế hoạch trong năm là 77.005 tỷ đồng. Trong đó, vốn đầu tư công tham gia là 1.638 tỷ đồng, chiếm 2,13%; vốn chủ sở hữu của các nhà đầu tư là 22.353 tỷ đồng, chiếm 29%; vốn vay thương mại là 53.012 tỷ đồng, chiếm 68,8%. Tổng giá trị thực hiện là 36.201 tỷ đồng, đạt 47% so với kế hoạch.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá, các dự án PPP vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là với các dự án BOT giao thông. Các dự án này chủ yếu do các nhà đầu tư trong nước thực hiện, chưa thu hút được vốn đầu tư nước ngoài đầu tư vào các dự án BOT; vị trí trạm thu phí, mức thu phí còn nhiều bất cập, thiếu minh bạch.

Trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước về tính hiệu quả của dự án như mức lợi nhuận của nhà đầu tư, thời hạn nhà đầu tư được nhà nước nhượng quyền thu phí của người sử dụng dịch vụ, giá sử dụng công trình/dịch vụ công, mức độ tham gia của nhà nước chưa rõ ràng. Năng lực giám sát về cơ chế thu phí còn yếu, thiếu minh bạch trong quá trình quản lý hợp đồng.

Một số dự án BOT huy động nguồn vốn đầu tư từ các nhà đầu tư và các ngân hàng thương mại là các doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa chủ yếu là vốn tín dụng ngắn hạn nhưng lại được sử dụng cho đầu tư dài hạn nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro an toàn hệ thống ngân hàng.

Các dự án thực hiện theo hình thức BT chậm triển khai thực hiện, một số dự án gặp khó khăn do chưa có nguồn thanh toán cho nhà đầu tư do chưa có Nghị định của Chính phủ hướng dẫn thanh toán theo hình thức này…