Bài học từ chiến lược bao phủ thị trường của JD

Ảnh minh họa.

Báo cáo tài chính năm 2017 của VNG vừa công bố cho thấy khoản thua lỗ hơn 125 tỷ đồng từ hoạt động đầu tư vào mạng thương mại điện tử Tiki - nơi VNG sở hữu 38% cổ phần từ năm 2016. Giá trị khoản đầu tư vào Tiki của VNG tới cuối năm 2017 cho thấy còn gần 166 tỷ đồng, giảm 218 tỷ đồng so với vốn đầu tư ban đầu.

Tuy nhiên, thua lỗ cũng là một phần tính toán quan trọng trong chiến lược đầu tư "mạo hiểm" để chiếm lĩnh thị trường thương mại điện tử Việt Nam ở giai đoạn hiện tại.

Con số tài chính năm 2017 của VNG thực ra cũng chưa phản ánh hết cục diện đầu tư và các bước đi chiến lược tại Tiki cũng như thị trường kinh doanh trực tuyến nói chung, khi đầu năm 2018, JD.com - nhà bán lẻ trực tuyến B2C lớn nhất của Trung Quốc - công bố rót vốn vào Tiki để trở thành nhà đầu tư chi phối tại sàn B2C này. JD.com phát đi thông cáo: "Sự chuyên nghiệp của JD trong việc thúc đẩy các phương tiện truyền thông xã hội cho thương mại điện tử, mối quan hệ hợp tác của Tiki với VNG trong lĩnh vực mạng xã hội và thanh toán di động là sự phù hợp với JD khi họ hướng tới dịch vụ cho các nhà cung cấp và người tiêu dùng ở Việt Nam".

Vậy mạng xã hội (Zalo) và thanh toán di động (Zalopay) do VNG sở hữu là một phần quan trọng trong tầm ngắm đầu tư của JD vào Tiki. Sau khi trở thành một thành tố trong mạng lưới VNG từ 2016, Tiki đã thừa hưởng những dịch vụ cộng sinh VNG mang lại và tạo giá trị gia tăng đáng kể trên thị trường.

Trong khi tham vọng ở thị trường thương mại điện tử của VNG từng nhiều lần thất bại, việc chọn phương thức đầu tư tài chính vào Tiki là bước tiến mới mẻ trên thị trường, thúc đẩy Tiki gia tăng sức cạnh tranh trước sức ép của các đối thủ khá mạnh trên thị trường như Lazada (do Alibaba đầu tư 1 tỷ USD mua lại từ Rockect Internet năm 2015), hay Adayroi thuộc Tập đoàn Vingroup...

Khoản đầu tư của JD vào Tiki ước tính hơn 54 triệu USD, dù giá trị sở hữu không được công bố chính thức nhưng JD.com cho biết sau khi hoàn thành, họ sẽ trở thành một trong những cổ đông lớn nhất của Tiki.

Giá trị sở hữu của VNG sau thương vụ cũng chưa được công bố chính thức nhưng theo thỏa thuận, Tiki sẽ hợp tác với JD.com trong một loạt lĩnh vực, từ thương mại điện tử, vận tải, hậu cần, công nghệ, tài chính... vốn là những lĩnh vực VNG góp phần mang lại lợi thế sau khi đầu tư vào Tiki.vn.

Winston Cheng - Chủ tịch thị trường quốc tế của JD.com cho biết: "Chúng tôi tiếp tục mở rộng thị trường Đông Nam Á với Tiki - một công ty hiểu biết về thị trường Việt Nam và có tiếng về dịch vụ khách hàng".

Đầu tư vào Tiki nằm trong chiến lược mở rộng thị trường Đông Nam Á của JD.com, cũng là bước đi của các công ty thương mại điện tử Trung Quốc những năm gần đây như Alibaba hay Tencent với sự mở rộng không ngừng qua Lazada hay Shopee. Đi cùng với thương mại điện tử là việc đầu tư thâu tóm nhiều startup nội địa đang sở hữu các dịch vụ trực tuyến liên quan khác.

Tại Đông Nam Á, trước khi hiện diện qua Tiki, JD đã thành lập nền tảng thương mại điện tử ở Indonesia, hợp tác với Central Group Thái Lan - đơn vị đang sở hữu Robin.vn (tiền thân là Zalora Vietnam)... Các khoản đầu tư của JD gần đây cũng cho thấy họ không chỉ nhắm vào thị trường Đông Nam Á mà mở rộng trên toàn cầu - cách thức Amazon và Alibaba đang bành trướng.

Với vị thế là một công ty Fortune Global 500 và là thành viên của NASDAQ100, có quy mô bỏ xa các công ty cùng lĩnh vực tại Đông Nam Á, đối trọng của JD cũng chính là các công ty đến từ Trung Quốc đang không ngừng mở rộng thị trường toàn cầu mà Đông Nam Á là một thị trường quan trọng với hơn 600 triệu dân và Việt Nam chiếm 1/6 dân số trong khu vực đó.

Báo cáo tài chính vừa được JD phát ra hôm 2/3 cho thấy doanh thu thuần năm 2017 của họ đạt 55,7 tỷ USD, tăng đến 40,3% so với năm 2016 và lợi nhuận gộp năm 2017 là 7,8 tỷ USD, tăng đến 43,7% so với năm 2016. Trong nhiều năm qua, cuộc chiến giành thị phần giữa Alibaba và JD.com vẫn diễn ra quyết liệt ở thị trường Trung Quốc.

Sự hiện diện của JD.com tại Tiki khiến sự cạnh tranh trên thị trường thương mại điện tử Việt Nam ngày càng gay cấn. Đó còn là bàn đạp nhắm bao phủ hệ sinh thái kinh doanh từ logistics, giao nhận, kho bãi hậu cần cho đến chuỗi cung ứng tài chính công nghệ, giải pháp thanh toán...