90% giao dịch nghi ngờ 'rửa tiền' là từ lĩnh vực ngân hàng

Ảnh minh hoạ.

Lĩnh vực ngân hàng có nguy cơ cao về tội phạm rửa tiền

Theo Báo cáo tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố tại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2017 được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố, nguy cơ rửa tiền đối với lĩnh vực ngân hàng là cao.

Có khoảng gần 90% tổng số báo cáo giao dịch đáng ngờ gửi đến Cục Phòng, chống rửa tiền là từ lĩnh vực ngân hàng, cao hơn nhiều các lĩnh vực khác. 

Mặc dù phải khẳng định rằng không phải tất cả các khoản tiền thu bất chính đều được tội phạm đưa vào chu trình tẩy rửa tiền, song điều này cũng chứng tỏ, so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp pháp hóa các khoản thu bất chính để biến những đồng "tiền bẩn" trên thành "tiền sạch" là cao hơn.

Nguồn: Báo cáo tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố tại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2017

Căn cứ vào những vụ đại án đã và đang bị điều tra về tội rửa tiền thời gian vừa qua và các số liệu về các giao dịch đáng ngờ, có thể thấy nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan chủ yếu đến việc rửa tiền có nguồn gốc từ tội tham ô tài sản, đánh bạc và trốn thuế. 

Theo đó, để che giấu nguồn tiền thu được, tội phạm thường sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp.

Theo nhận định của báo cáo, ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính và nền kinh tế quốc gia. Tổng tài sản có của hệ thống ngân hàng đã tăng từ gần 5 triệu tỉ đồng năm 2011 (bằng 180% GDP cả nước) lên tới 8,5 triệu tỉ đồng năm 2016 (bằng 190% GDP cả nước). 

Với mạng lưới rộng lớn và là kênh trung gian tài chính cung cấp đa dạng các sản phẩm, dịch vụ tài chính như: cho vay, nhận tiền gửi, cho thuê tài chính, kinh doanh ngoại tệ, các công cụ thị trường tiền tệ..., mức độ tổn thương về rủi ro rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng được đánh giá ở mức trung bình cao.

Riêng đổi với từng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng thì "điện chuyển khoản ngân hàng"  là dịch vụ dễ bị tổn thương nhất trong nhóm.

Nguồn: Báo cáo tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố tại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2017

Ngoài ngân hàng, hai lĩnh vực khác cũng được đánh giá là có nguy cơ cao về hoạt động rửa tiền là bất động sản và kênh chuyển tiền phi chính thức.

Bất động sản (BĐS) là lĩnh vực thu hút được nhiều nguồn tiền đầu tư có giá trị lớn, các giao dịch mua bán, chuyển nhượng BĐS có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch BĐS nên rất khó cho các cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền. 

Ngoài ra, đối với các vụ đại án về tham ô thời gian qua cũng như vụ đánh bạc nghìn tỉ đồng đang bị điều tra về rửa tiền, trong số các tài sản thu được từ các vụ án đều liên quan đến các tài sản là các BĐS. Để rửa tiền, các đối tượng phạm tội thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng BĐS.

Cùng với đó, kênh chuyển tiền phi chính thức cũng là nhóm có nguy cơ cao về hoạt động rửa tiền. Với những lợi ích vượt trội về phí chuyển tiền, tính tiện lợi, không phải chứng minh mục đích chuyển tiền, tính đơn giản về thủ tụ, các kênh chuyển tiền phi chính thức (chuyển tiền ngầm) cũng được sử dụng để chuyển kiều hối về Việt Nam. 

Với kênh chuyển tiền chính thức, thủ tục chuyển tiền quốc tế qua các công ty kiều hối thường đơn giản hơn các ngân hàng, hồ sơ chứng minh mục đích chuyển tiền đơn giản hơn hoặc không cần cung cấp, mức phí thấp hơn. Điều này dễ tạo ra nguy cơ rửa tiền, tuy nhiên nguy cơ ở mảng này cũng chỉ được đánh giá là trung bình cao.