500 tỷ USD đang dốc vào xe điện: Bước chuyển đổi công nghiệp lớn nhất lịch sử nhân loại, ai chậm chân sẽ mất cơ hội

Doanh số bán xe điện đã tăng vọt ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc vào năm ngoái, trong khi việc cung cấp xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch đã bị trì trệ. Nhu cầu mua ô tô điện quá mạnh nên các nhà sản xuất yêu cầu người mua phải đặt cọc trước hàng tháng, theo The New York Times.

Năm bùng nổ với xe điện

Xe điện đang đứng trước cơ hội tạo ra sự đột phá khi các nhà sản xuất đang tính bán các phiên bản điện của dòng xe được yêu thích nhất tại Mỹ: Xe bán tải. Sự xuất hiện của chúng đại diện cho sự thay đổi lớn nhất kể từ khi Henry Ford ra mắt Model T vào năm 1908. Khí thải từ ống xả là một trong những yếu tố chính gây ra biến đổi khí hậu toàn cầu.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, mặc dù xe điện vẫn chiếm một phần nhỏ trên thị trường - gần 9% số xe ô tô mới được bán vào năm ngoái trên toàn thế giới là xe điện - tốc độ tăng trưởng nhanh chóng của chúng có thể biến năm 2022 trở thành năm "không thể ngăn cản" của xe điện.

Sự phát triển của xe điện sẽ giúp cải thiện không khí cũng như làm chậm quá trình nóng lên toàn cầu. Chỉ tính riêng tại khu vực Nam California, Mỹ, môi trường không khí đã được cải thiện nhờ hệ sinh thái xe điện phát triển tại đây.

Công ty đầu tư Wedbush Securities ước tính ngành công nghiệp ô tô đang trên đà đầu tư 500 tỷ USD trong 5 năm tới để chuyển đổi sang xe điện. Số tiền đó sẽ được dùng để trang bị lại và xây dựng nhà máy, đào tạo công nhân, viết phần mềm, nâng cấp các đại lý,…

"Đó là một trong những bước chuyển đổi công nghiệp lớn nhất lịch sử nhân loại. Các khoản đầu tư và sứ mệnh của các doanh nghiệp đều rất lớn", Scott Keogh, CEO Volkswagen Mỹ cho biết.

Nhiều vấn đề cần giải quyết

Tuy nhiên, không phải ai cũng được lợi từ sự chuyển đổi này. Các nhà sản xuất bộ giảm thanh, hệ thống phun nhiên liệu và các bộ phận khác có thể ngừng hoạt động, khiến nhiều công nhân mất việc làm. Các chuyên gia trong ngành cho biết việc sản xuất ô tô điện sẽ cần ít nhân công hơn vì ô tô có ít linh kiện hơn so với các xe chạy xăng.

Theo thời gian, các thành phần pin như lithium, niken và coban có thể được săn lùng nhiều hơn dầu. Giá các vật liệu này hiện đang tăng chóng mặt, điều này có thể hạn chế doanh số bán hàng trong ngắn hạn do làm tăng giá xe ô tô điện.

Quá trình chuyển đổi cũng có thể bị hạn chế do thiếu chỗ sạc, điều này khiến phương tiện này kém hấp dẫn hơn đối với những người lái xe đường dài hoặc cư dân sống trong các khu chung cư. Hiện tại Mỹ chỉ có chưa đến 50.000 điểm sạc công cộng. 

Dự luật cơ sở hạ tầng mà Quốc hội Mỹ đã thông qua vào tháng 11 cũng bao gồm khoản đầu tư 7,5 tỷ USD cho 500.000 bộ sạc mới, nhưng các chuyên gia cho rằng con số đó vẫn là quá nhỏ.

Thế giới có lẽ cũng cần nhiều thời gian hơn để thấy được lợi ích về khí hậu của xe điện. Việc thay thế 250 triệu ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch và xe tải nhẹ hiện có có thể mất nhiều thập kỷ, trừ khi các chính phủ cung cấp các ưu đãi lớn hơn cho người mua ô tô.

Định hình lại ngành công nghiệp ô tô

Người hưởng lợi lớn nhất - và là mối đe dọa lớn nhất đối với trật tự đã được thiết lập - là Tesla. Dưới sự lãnh đạo của Elon Musk, công ty đã giao gần một triệu ô tô vào năm 2021, tăng 90% so với năm 2020.

Tesla vẫn còn nhỏ so với những gã khổng lồ trong ngành ô tô, nhưng lại dẫn đầu phân khúc có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất – xe điện. Các chuyên gia tại phố Wall định giá công ty vào khoảng 1.000 tỷ USD, gấp hơn 10 lần so với General Motors. Điều đó có nghĩa là Tesla, công ty đang xây dựng nhà máy ở Texas và Đức, có thể dễ dàng mở rộng.

"Với tốc độ phát triển hiện nay, Tesla sẽ lớn hơn GM. trong 5 năm tới", John Casea, cựu giám đốc điều hành của Ford chia sẻ.

Hầu hết nhà phân tích đều nhận thấy rằng xe điện sẽ không phát triển cho đến khi chúng trở nên rẻ hơn để mua như các mẫu xe chạy xăng. Đây là cột mốc quan trọng mà có thể phải mất thêm nhiều năm nữa để thực hiện.

Tuy nhiên, khi thời tiết khắc nghiệt làm cho tác động từ khí thải tới môi trường trở nên rõ rệt hơn, và xung quanh là xe điện dễ bảo trì, rẻ để tiếp nhiên liệu và tạo trải nghiệm thú vị khi lái xe khiến giới thượng lưu ngày càng ưa chuộng.

Porsche's Taycan, một chiếc sedan chạy điện có giá khởi điểm khoảng 83.000 USD, đã có doanh số nhiều hơn mẫu 911 đặc trưng của hãng vào năm ngoái. Mercedes-Benz đã bán được gần 100.000 xe điện vào năm 2021, tăng 90% so với năm trước.

Ford sẽ sớm bắt đầu bán Lightning, phiên bản chạy điện của chiếc xe bán tải F-150, mẫu xe đã đứng đầu bảng xếp hạng doanh số bán hàng của Mỹ trong nhiều thập kỷ. Ban đầu họ có kế hoạch sản xuất 75.000 chiếc/năm, nhưng nhu cầu quá mạnh nên công ty đang chạy đua để tăng gấp đôi sản lượng. Giá khởi điểm của mẫu xe này rơi vào khoảng 40.000 USD – 90.000 USD cho từng phiên bản.

"Chúng tôi sẽ bán tất cả những gì chúng tôi có thể xây dựng", Hau Thai-Tang, giám đốc nền tảng sản phẩm và điều hành của Ford cho biết.

Ngày càng có nhiều lựa chọn xe bán tải điện và xe thể thao đa dụng thu hút những người mua không quan tâm đến những chiếc xe tối giản của Tesla, vốn phổ biến nhất ở các thành phố ven biển và vùng ngoại ô.

Doanh số bán ô tô điện có thể còn cao hơn vào năm 2021 nếu quá trình sản xuất không bị tắc nghẽn. Volkswagen đã bán được khoảng 17.000 chiếc ID.4 S.U.V. tại Mỹ, nhưng có thể đã bán được gấp bốn lần nếu mọi quá trình trơn tru, ông Keogh nói.

Mike Sullivan, chủ sở hữu của LAcarGUY, một chuỗi đại lý, đã bán hết ID.4 trong vòng vài tuần sau khi họ đưa lên kệ. "Khi chúng tôi có chúng thì đó là mẫu bán chạy nhất. Nguồn cung sẽ tăng trong năm nay khi Volkswagen bắt đầu sản xuất những chiếc ID.4 tại Chattanooga, Tenn., thay vì nhập khẩu chúng từ Đức", ông Mike nói.

Ở phân khúc cao cấp, xe điện đã có giá cạnh tranh và có thể giúp người mua tiết kiệm hàng loạt chi phí bảo dưỡng và xăng dầu.

Các mẫu sedan Tesla Model 3 và Jaguar XF P250 có giá bán lẻ khoảng 46.000 USD. Theo tính toán của công ty định giá xe Kelley Blue Book, việc sở hữu chiếc Tesla trong 5 năm sẽ giúp người dùng tiết kiệm 16.000 USD.

Bắt nhịp chậm sẽ gặp rủi ro

Vào tháng 12/2021, lần đầu tiên ô tô điện trở thành dòng xe bán chạy hơn ô tô chạy bằng động cơ diesel ở châu Âu. Theo Matthias Schmidt, một nhà phân tích độc lập ở Berlin, có khoảng hơn 20% ô tô mới sản xuất tại châu Âu là xe điện.

Năm 2015, hơn một nửa số ô tô mới của châu Âu chạy bằng động cơ diesel. Đây là kết quả của các chính sách thuế làm cho động cơ diesel rẻ hơn xăng. Nhưng các biện pháp khuyến khích của chính phủ đối với ô tô điện và các hình phạt đối với các nhà sản xuất ô tô không đạt mục tiêu phát thải, đã thay đổi phương trình.

Khoảng 4% ô tô mới là xe điện vào năm ngoái ở Mỹ, tăng so với khoảng 2% vào năm 2020. Mục tiêu của ô tô điện là cắt giảm lượng khí thải từ ống xả, một nguyên nhân hàng đầu gây ra carbon dioxide và các chất ô nhiễm gây ra khói.

Tất nhiên, ô tô điện cũng có các khoản phí môi trường. Theo một nghiên cứu của Trường Yale, ngay cả khi tính đến năng lượng và nguyên liệu mà chúng yêu cầu, xe điện vẫn tốt cho môi trường hơn nhiều lần xe xăng.

Thực tế, việc chuyển này không thể tránh khỏi những khó khăn. Hầu hết nhà máy sản xuất pin và ô tô điện mới mà các nhà sản xuất ô tô lên kế hoạch đều ở các bang miền Nam nước Mỹ như Georgia, Kentucky, North Carolina và Tennessee. Điều này có thể gây ra sự mất cân bằng so với những nơi khác.

Điều đó vẫn chưa xảy ra, vì xe chạy xăng vẫn chiếm ưu thế về doanh số. Nhưng khi năng lượng pin chiếm thị phần, các mẫu xe thông thường sẽ ít được hưởng lợi hơn từ việc tiết kiệm chi phí.

Vài năm tới, những nhà sản xuất ô tô bắt nhịp chậm với thị trường xe điện có thể đối mặt với nhiều rủi ro. Toyota, nhà tiên phong trong lĩnh vực xe hybrid, sẽ không cung cấp một chiếc xe điện nào cho đến cuối năm nay. Ram không có kế hoạch phát hành đối thủ cạnh tranh với Ford's Lightning cho đến năm 2024.

Các công ty Trung Quốc như SAIC, công ty sở hữu thương hiệu MG của Anh, đang sử dụng sự thay đổi công nghệ để thâm nhập vào châu Âu và các thị trường khác. Các công ty trẻ như Lucid, Rivian và Nio nhắm đến việc làm theo sách của Tesla.

Các nhà sản xuất ô tô lâu đời phải đối mặt với nhiều khó khăn. G.M. đã thu hồi chiếc hatchback chạy điện Bolt của hãng vào năm ngoái vì nguy cơ cháy pin. Các công ty có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất có thể là các cửa hàng máy nhỏ. Carla Bailo, giám đốc điều hành của Trung tâm Nghiên cứu Ô tô ở Ann Arbor, Michigan cho biết hiện tại, các doanh nghiệp này đang bận rộn vì nhu cầu về tất cả các loại xe bị dồn nén.