4 nước có thể giải cơn khát xăng dầu của thế giới

4 trụ cột

Công suất lọc dầu toàn cầu đã thu hẹp đáng kể trong đại dịch COVID-19, khi nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu đi xuống vì phong toả. Gần đây, khi chiến sự giữa Nga và Ukraine nổ ra, công suất càng trở nên eo hẹp khi các cơ sở ở châu Âu từ chối lọc dầu thô của Nga.

Công suất chế biến dầu thô đi xuống đã làm lộ ra lỗ hổng ở một số nước tiêu thụ nhiên liệu lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, sự sụt giảm không phân bố đồng đều. Chẳng hạn, công suất lọc dầu ở Trung Quốc đang tăng lên. Công suất ở Trung Đông cũng tương tự.

Gần đây, Bloomberg đưa tin rằng Arab Saudi, Kuwait, Oman và Iraq đều đang tăng cường năng lực lọc dầu, với tổng công suất bổ sung hơn 1 triệu thùng/ngày. Dựa trên con số này, các nhà máy lọc dầu ở Trung Đông có thể chế biến khoảng 8,8 triệu thùng dầu thô/ngày trong năm tới.

Mức tăng thêm gần bằng với lượng nhiên liệu Nga bị Liên minh châu Âu (EU) cấm vận bắt đầu từ cuối năm nay. Oilprice.com dẫn lời một số chuyên gia nhận định, công suất lọc dầu bổ sung của Trung Đông có thể sẽ đủ để bù đắp lượng nhiên liệu bị mất đi khi lệnh cấm vận có hiệu lực.

Về mặt lý thuyết, kịch bản trên thực sự có thể xảy ra. Còn trên thực tế, các nhà sản xuất Trung Đông chắc hẳn vẫn sẽ tìm kiếm những khách hàng hào phóng nhất, những người sẵn sàng trả giá cao hơn.

Nếu EU chính là người khách hào phóng đó, thì Mỹ có thể giảm bớt phần nào gánh nặng. Hiện giờ, Mỹ đang phải xuất khẩu rất nhiều nhiên liệu sang châu Âu cũng như các thị trường đồng minh, dù động thái này vô tình khiến giá nhiên liệu bán lẻ trong nước lên cao kỷ lục - trung bình toàn quốc là 5 USD/gallon.

Chưa kể, công suất lọc dầu tại nền kinh tế lớn nhất thế giới đã giảm khoảng 1 triệu thùng/ngày trong hai năm qua và dự kiến con số sẽ tiếp tục đi xuống trong những năm tới đây, oilprice.com thông tin thêm.

Những dự án quan trọng của tương lai

Arab Saudi đang mở rộng nhà máy lọc dầu Jazan, dự kiến nâng công suất chế biến dầu diesel của cơ sở này lên hơn 200.000 thùng/ngày, bắt đầu từ quý đầu tiên cua năm 2023, theo dữ liệu từ Energy Aspects.

Cùng lúc, Kuwait đang xây dựng một cơ sở lọc dầu mới mang tên Al-Zour, dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào đầu năm nay nhưng bị chậm kế hoạch. Nhà máy trị giá 16 tỷ USD này sẽ là một trong các cơ sở lọc dầu lớn nhất ở Trung Đông khi đi vận hành, với công suất khoảng 615.000 thùng/ngày.

Mặt khác, Oman cũng đang thi công một nhà máy lọc dầu mới nhưng hiện chậm trễ hơn dự kiến, theo Bloomberg. Nhà máy Duqm - với tổng chi phí xây dựng khoảng 8 tỷ USD, sẽ có công suất khoảng 230.000 thùng/ngày khi hoàn thành. Cơ sở này sẽ đi vào hoạt động vào cuối tháng 3 năm sau.

Cuối cùng, Iraq cũng đang phát triển ba dự án nhà máy lọc dầu. Trong đó, Iraq hiện nâng cấp một cơ sở cũ ở thành phố Basrah, tổng chi phí khoảng 4 tỷ USD; đồng thời xây một nhà máy mới công suất 140.000 thùng/ngày ở thành phố Karbala và một cơ sở khác trị giá 7 tỷ USD với công suất 300.000 thùng/ngày ở thị trấn Faw.

Ngoài ra, Bahrain - một quốc gia Trung Đông khác, cũng đang tăng cường công suất lọc dầu bằng việc nâng cấp nhà máy Sitra. Dự án này dự kiến hoàn thành vào năm tới, nâng công suất lên khoảng 400.000 thùng/ngày.

Trong bối cảnh nhiều nhà máy lọc dầu ở các nước phương Tây phải ngừng hoặc siết hoạt động, công suất bổ sung ở Trung Đông có thể sẽ giúp giải toả cơn khát nhiên liệu của thế giới. Điều đó có nghĩa là châu Âu, và Mỹ, vẫn phải phụ thuộc vào nhiên liệu hoá thạch của nước ngoài, bất chấp nỗ lực giảm bớt sự phụ thuộc này trong những năm qua.