Các công ty dầu đá phiến Mỹ trước sức ép: Bơm thêm dầu hay chấp nhận bị đánh thuế?

Ván bài cân não

Giá nhiên liệu phi mã đã kéo lạm phát tiêu dùng tại Mỹ lên mức đỉnh 40 năm và dự kiến giá xăng sẽ chạm mốc hơn 6 USD/gallon vào tháng 8 năm nay. Hiện tại, giá xăng trung bình đã vượt mốc 5 USD/gallon.

Viễn cảnh trên đã khiến một số quan chức chỉ trích rằng việc tập trung vào lợi nhuận của ngành công nghiệp dầu mỏ chỉ mang lại lợi ích cho một số ít cá nhân, trong khi gây hại cho người tiêu dùng.

Nhìn chung, các doanh nghiệp khai thác dầu đá phiến của Mỹ hiện đang cân nhắc thiệt hơn giữa việc tăng chi trả cổ tức cho nhà đầu tư và rót vốn vào các dự án mới. Cuộc đánh đổi này đã khiến thị trường mất gần 0,5 triệu thùng dầu mới mỗi ngày.

Đó là ước tính của Reuters về sản lượng dầu thô có thể tăng thêm nếu các tập đoàn dầu mỏ tại nền kinh tế lớn nhất thế giới rót một nửa các khoản chi cổ tức hiện nay vào những dự án khai thác mới.

Theo một công ty con của FactSet, lợi nhuận của các tập đoàn dầu đá phiến lớn nhất - chiếm hơn 60% sản lượng dầu thô của Mỹ, có thể tăng từ 37 tỷ USD hồi năm 2021 lên 90 tỷ USD trong năm nay. Ước tính này chỉ bao gồm 32 công ty đang niêm yết.

Giới chức ở Washington đang kêu gọi Tổng thống Joe Biden áp thuế mạnh tay lên các công ty dầu khí. Gần đây, một nhóm hơn 30 nhà lập pháp đã thúc giục Quốc hội bỏ phiếu một dự luật đánh thuế mới lên các công ty này.

Cuối tuần trước, ông Biden đã lên tiếng chỉ trích các công ty dầu mỏ Mỹ, cáo buộc rằng họ đang cố tình ngừng khoan thêm giếng dầu để thổi giá “vàng đen” và cổ phiếu. Ông nhấn mạnh: “Họ đang mua lại cổ phiếu của chính mình, hành động đó đáng bị đánh thuế…”

Thậm chí, ông chủ Nhà Trắng còn nêu đích danh ExxonMobil vì gặt hái lợi nhuận khổng lồ giữa lúc giá xăng dầu tăng nóng. “Năm nay, Exxon kiếm được nhiều tiền hơn cả Chúa. Exxon, bắt đầu đầu tư và đóng thuế đi”, Tổng thống Mỹ kêu gọi.

Tiền lệ từ Anh

Các giám đốc trong lĩnh vực dầu mỏ Mỹ lập luận rằng giá nhiên liệu được quyết định bởi các công ty bán lẻ và thị trường, chứ không phải nhà sản xuất. Tình trạng thiếu nguyên liệu thô và lao động đã hạn chế tốc độ tăng sản lượng của họ và việc chi tiêu nhiều hơn sẽ làm giảm hiệu quả sử dụng vốn, cũng như khiến nhà đầu tư thoái lui.

Hiện, giới phân tích và giám đốc điều hành không tin Washington sẽ thông qua một dự luật đánh thuế ngành dầu mỏ. Song, gần đây, Anh đã áp thuế thu nhập doanh nghiệp 25% để bù đắp các hoá đơn năng lượng cho người tiêu dùng.

Động thái của Anh mang lại hy vọng cho một số nhà lập pháp của Mỹ về dự định áp thuế tương tự. Hơn nữa, bất kỳ sự phản đối nào đối với dự luật đều có thể rút bớt khi giá nhiên liệu leo thang và lợi nhuận doanh nghiệp dầu mỏ phình to.

“Nếu chính phủ bảo thủ ở Anh có thể thành công thông qua thuế thu nhập đối với ngành công nghiệp năng lượng thì chúng tôi cũng có thể”, Hạ nghị sĩ Đảng Dân chủ Ro Khanna - một trong các nhà tài trợ của đề xuất thuế mới tại Mỹ, cho hay.

Mục tiêu của giới lập pháp Mỹ là huy động 45 tỷ USD mỗi năm và dùng số tiền thu được để hỗ trợ người tiêu dùng chi trả hoá đơn năng lượng, theo Reuters.

Tuy nhiên, các giám đốc trong ngành dầu khí cho rằng đánh thuế sẽ “giết chết” động lực khai thác của các doanh nghiệp và tước mất một phần lợi nhuận vốn dành để tài trợ cho những công nghệ mới. Ngoài ra, đánh thuế cũng sẽ hạn chế khả năng huy động vốn từ bên ngoài của các công ty năng lượng.

Ông Mike Oestmann, CEO của hãng dầu đá phiến Tall City Exploration, cho hay: “Đó là một ý tưởng khủng khiếp. Nếu chính phủ muốn siết nguồn vốn hoặc động lực khai thác của chúng tôi, cứ đánh thuế thật nặng vào”.

Bơm thêm dầu, không phải bơm giá

Theo những người ủng hộ việc áp thuế, các công ty dầu mỏ Mỹ đang sản xuất một cách “khiêm tốn” để duy trì giá dầu và lợi nhuận ở mức cao. Hãng tư vấn năng lượng Wood Mackenzie ước tính, các công ty này đã chi trả khoảng 9,51 tỷ USD cho các nhà đầu tư trong quý I năm nay.

Nếu họ chi một nửa số đó cho việc khoan cắt, thì Mỹ sẽ có thêm khoảng 660 giếng dầu mới. Dữ liệu từ hãng công nghệ năng lượng Enverus cho thấy chi phí trung bình cho mỗi giếng dầu vào năm ngoái là 7,14 triệu USD.

Sản lượng tại mỗi lưu vực là khác nhau, nhưng trung bình một giếng có thể khai thác được khoảng 672 thùng dầu/ngày. Dựa trên số giếng mới và sản lượng trung bình ước tính, thì Mỹ có thể nhận thêm khoảng 450.000 thùng dầu thô/ngày.

Nếu vậy, sản lượng của Mỹ trong năm nay có thể vượt mức kỷ lục trước đại dịch (năm 2019) là 12,23 triệu thùng/ngày. Trong khi đó, chính phủ Mỹ dự báo sản lượng năm nay sẽ chỉ tăng thêm 720.000 thùng/ngày lên 11,92 triệu thùng/ngày.