Xe điện Trung Quốc và cuộc chơi 'không dễ dàng' tại thị trường Việt Nam

Thời gian gần đây, một số hãng xe điện Trung Quốc, nơi được coi là thị trường xe điện số một thế giưới, đã liên tục có những động thái cho thấy họ sắp tiến vào thị trường Việt Nam.

Gần nhất, Sau cuộc gặp ngày 5/5 giữa Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà và Chủ tịch kiêm sáng lập BYD, ông Wang Chuanfu, hãng xe Trung Quốc cho biết có kế hoạch sản xuất xe điện tại Việt Nam và mong có sự hỗ trợ từ Chính phủ.

Ông Wang hy vọng Việt Nam sẽ tạo điều kiện thuận lợi để BYD hoàn thành các thủ tục đầu tư để có thể nhanh chóng bắt đầu sản xuất ô tô điện, bán ra tại thị trường trong nước cũng như xuất khẩu sang các quốc gia Đông Nam Á. BYD cũng có kế hoạch xây dựng chuỗi cung ứng tại Việt Nam.

Phát ngôn viên hãng xe điện đã xác nhận qua email với tờ Bloomberg về kế hoạch sản xuất tại Việt Nam. Công ty sản xuất ô tô Trung Quốc không tiết lộ thêm chi tiết đầu tư nào liên quan tới kế hoạch này.

BYD là công ty sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc có trụ sở ở Thâm Quyến. Ngoài Việt Nam, mới đây, hãng xe này cũng đã đầu tư tại Thái Lan và đang cân nhắc xây dựng nhà máy mới ở Indonesia, Philippines.

Trước đó, ngày 18/2, CTCP Ô tô TMT (TMT Motors) thông báo, vào ngày 12/1, TMT Motors đã ký kết hợp tác chiến lược với liên doanh General Motors (GM) - (SAIC - WULING), để sản xuất, lắp ráp và phân phối độc quyền ô tô điện của GM - (SAIC - WULING) tại Việt Nam.

‏TMT Motors là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, lắp ráp và phân phối các dòng xe thương mại với bề dày xấp xỉ 47 năm kinh nghiệm tại Việt Nam.‏ Trong khi đó, GM - (SAIC - WULING) là công ty liên doanh ô tô có doanh số bán ra đạt tổng cộng hơn 25 triệu xe. Liên doanh này là sự góp sức của ba cổ đông gồm: hãng General Motors của Mỹ với gần một nửa cổ phần, cùng SAIC Motor và Wuling Motors.

‏Tại buổi lễ, hai công ty đã ký kết hợp tác chiến lược, trong đó thống nhất: liên doanh GM - (SAIC - WULING) cung cấp linh kiện, ủy quyền cho TMT Motors độc quyền sản xuất, lắp ráp và phân phối các dòng ô tô điện thương hiệu Wuling tại Việt Nam.

Sản phẩm đầu tiên được triển khai và ra mắt thị trường Việt Nam là Wuling HongGuang MiniEV – mẫu ô tô điện mini bán chạy nhất thế giới trong ba năm 2020, 2021, 2022.

Mẫu xe nói trên sẽ được lắp ráp tại nhà máy ô tô của TMT tại huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, với công suất 30.000 xe/năm và có thể được gia tăng trong tương lai, khi TMT Motors cũng đang nghiên cứu và cân nhắc giới thiệu thêm các mẫu ô tô điện chất lượng khác, theo lộ trình hợp tác chiến lược với liên doanh GM - (SAIC - WULING).

Xe điện Trung Quốc mạnh tại thị trường trong nước, gặp nhiều cạnh tranh ở nước ngoài

Thực tế, việc các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc tiến ra thị trường nước ngoài không phải là điều gì đó quá mới. Ngay cả những BYD hay SAIC trước khi sang Việt Nam cũng từng có thời gian bán xe ở một số thị trường khác.

Dù vậy, các thương hiệu xe điện Trung Quốc thực tế chưa quá nổi trội ở các thị trường ngoài lãnh thổ Trung Quốc. Chẳng hạn, mặc dù BYD là nhà sản xuất xe điện số một năm 2022 về doanh số, vượt qua cả gã khổng lồ Tesla, song thực tế phần lớn doanh số bán xe điện của BYD là tại thị trường quê nhà, trong khi chính Tesla, một công ty xe điện có trụ sở tại Mỹ, lại là đối thủ cạnh tranh gay gắt với BYD tại Trung Quốc.

Theo The Conversation, khi chứng kiến sự gia tăng doanh số bán xe điện tại Trung Quốc, nhiều chuyên gia đã nhận định rằng dường như Trung Quốc đã giành chiến thắng trong cuộc đua xe điện, nghĩa là cuộc đua giành sự thống trị toàn cầu của loại phương tiện này. Tuy nhiên, nhận định này dường như vẫn còn hơi sớm.

Hầu hết các bài bình luận tập trung vào thế mạnh của Trung Quốc trong công nghệ và sản xuất xe điện, hoặc quy mô thị trường xe điện của Trung Quốc. Tuy nhiên, những bình luận này lại bỏ qua các yếu tố quan trọng sẽ ảnh hưởng đến cách thức và thậm chí liệu xe điện của Trung Quốc có được áp dụng trên toàn thế giới hay không.

Thực tế, khi nhìn vào bảng xếp hạng 10 nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới về doanh số bán xe trong năm 2022, chỉ có ba đơn vị đến từ Trung Quốc, gồm BYD, GM incl. Wuling và Geely Auto Group, con số không thể độc chiếm bảng xếp hạng.

Bên cạnh đó, một số nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc cũng đang dần cảm thấy áp lực khi cuộc chiến về giá cả nổ ra, gây ảnh hưởng tới tiềm năng về doanh số và doanh thu của nhiều đơn vị. Chẳng hạn, Zhejiang Leapmotor Technology là một trong những công ty khởi nghiệp về xe điện mới ra mắt công chúng gần đây. Trong 4 năm qua, Leapmotor đã ghi nhận khoản lỗ ròng liên tiếp và tăng lên 5,1 tỷ nhân dân tệ (742 triệu USD) vào năm 2022, phần lớn là do chi phí bán hàng cao hơn.

Cạnh tranh với những đối thủ như Tesla, Leapmotor niêm yết tại Hong Kong đã bán được 111.168 xe vào năm 2022, tăng trưởng 118% so với năm trước. Để so sánh, Tesla đã giao 711.000 xe trong cùng kỳ. Tháng trước, Leapmotor đã giảm giá mẫu sedan hàng đầu của mình là C01 xuống 1/5 so với giá ban thời điểm ra mắt để phù hợp với xu hướng thị trường.

Cuộc chiến giá cả cũng kéo dài đến phân khúc thấp hơn. Ballet Cat, một chiếc hatchback điện giống Volkswagen Beetle, hiện được bán với giá chỉ 149.800 nhân dân tệ sau khi đã giảm giá khoảng 50.000 nhân dân tệ để đáp ứng "thực tế thị trường", một nhà quảng cáo cho biết. Mẫu xe này được sản xuất dưới thương hiệu Ora, một trong số các nhãn hiệu xe điện thuộc sở hữu của Great Wall Motor. Ora đã bán được 135.028 xe vào năm 2022, giảm 23% so với năm trước.

Ngay cả những công ty khởi nghiệp xe điện đã thành danh cũng bị báo động bởi sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. He Xiaopeng, CEO Xpeng, tuyên bố vào ngày 16/4: "Việc nhiều đơn vị trong ngành xe điện bị “đào thải” mới chỉ bất đầu. Những công ty có doanh số hàng năm là 3 triệu chiếc sẽ đủ điều kiện tồn tại, và hiện chỉ có 8 công ty chính có thể tồn tại trên thị trường trong 10 năm tới”.

Các thương hiệu ô tô Trung Quốc chưa thực sự nổi bật ở Việt Nam

Trước BYD và SAIC-Wuling, một số thương hiệu ô tô Trung Quốc cũng từng tìm cách vào thị trường Việt Nam, song thực tế mức độ thành công của các chiến dịch này chưa thực sự quá cao.

Chẳng hạn, hãng xe Great Wall Motor (GWM) từng tìm cách mở rộng tầm ảnh hưởng của mình tại khu vực Đông Nam Á khi đầu tư xây dựng nhà máy tại Thái Lan, từ đó làm bàn đạp vươn ra các thị trường khác trong khối ASEAN, bao gồm cả Việt Nam.

Mục tiêu tiếp cận thị trường ô tô Việt Nam của GWM là tập trung vào dòng sản phẩm SUV Hybrid, được nhập khẩu nguyên chiếc từ Thái Lan, giống như cách hãng MG Việt Nam đang thực hiện. Tuy nhiên, theo Vietnamnet, hãng xe GWM đã hủy bỏ kế hoạch thâm nhập thị trường ô tô Việt Nam. Điều này khiến không ít người dùng cảm thấy chút tiếc nuối. 

Chery, một nhà sản xuất ô tô nổi tiếng khác ở Trung Quốc vào năm 2022 cũng từng hé lộ kế hoạch trở lại thị trường Úc và cả Việt Nam trong thời gian tới, theo Vietnamnet. Tuy nhiên, kể từ khi kế hoạch này được công bố, vẫn chưa có động thái cụ thể nào cho thấy Chery sẽ ra mắt các sản phẩm tại Việt Nam.

Ngoài ra, một số thương hiệu ô tô Trung Quốc khác như Beijing, Hongqi cũng từng được quảng cáo rầm rộ, song chưa thực sự bứt phá tại thị trường Việt Nam. Số lượng xe bán ra cũng chưa thực sự ở mức cao.

Riêng với BYD và SAIC-Wuling, những đơn vị dường như sẽ nhắm tới phân khúc xe điện đang phát triển tại Việt Nam, dường như họ sẽ có nhiều cơ hội hơn bởi lượng đối thủ cạnh tranh sẽ không nhiều như trên thị trường xe xăng.

Tuy nhiên, một vấn đề quan trọng đối với xe điện là cơ sở hạ tầng trạm sạc tại Việt Nam hiện có thể trở thành bài toán không dễ giải quyết đối với các hãng xe điện Trung Quốc. Chưa kể đến việc các thương hiệu ô tô điện Trung Quốc còn phải cạnh tranh với các dòng xe điện mới từ những tên tuổi phổ thông hơn, chẳng hạn như The all-new BMW i7 vừa ra mắt thị trường Việt vào tháng 4.  Do đó, các thương hiệu ô tô điện Trung Quốc còn rất nhiều việc phải làm nếu thực sự muốn bứt phá và có được vị thế tại thị trường ô tô nói chung và xe điện nói riêng ở Việt Nam.