Xây ga T3 Tân Sơn Nhất: Nên đấu thầu công khai, không chỉ định thầu

Bộ Kế hoạch-Đầu tư vừa trình Chính phủ báo cáo thẩm định chủ trương đầu tư dự án xây dựng nhà ga T3 cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất (dự án). 

Trong đó, Bộ này đề nghị Thủ tướng xem xét quyết định chủ trương đầu tư dự án với công suất 20 triệu khách/năm, tổng vốn khoảng 10.990 tỷ đồng bằng nguồn của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV).

Bộ Kế hoạch - Đầu tư nhận định dự kiến tiến độ như ACV báo cáo là khó khả thi vì dự án phải thực hiện các công việc: thi tuyển kiến trúc; lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật; tổ chức lựa chọn nhà thầu xây dựng…

Tuy nhiên, nhiều ý kiến các chuyên gia hàng không, chuyên gia kinh tế đồng tình với việc xây dựng nhà ga T3 Tân Sơn Nhất nhưng nhấn mạnh việc cần thiết phải qua đấu thầu chọn nhà đầu tư với công trình, dự án công được đầu tư bằng vốn nhà nước như ga T3 Tân Sơn Nhất.

Huy động vốn từ tư nhân, để ACV tập trung vào Long Thành

Liên quan đến đề xuất cho ACV đầu tư nhà ga T3 Tân Sơn Nhất , TS. Nguyễn Thiện Tống, chuyên gia hàng không cho rằng, hiện có nhiều nhà đầu tư có đủ năng lực thi công được những công trình như nhà ga T3, vậy tại sao chúng ta cứ phải chờ ACV bỏ tiền ra đầu tư mà không kêu gọi các nhà đầu tư tư nhân?

“Tôi nhớ cách đây 9 năm, đã có công ty tư nhân từng đề xuất ý tưởng và đưa ra phương án xây dựng nhà ga hàng không lưỡng dụng tại Tân Sơn Nhất. Nên để ACV tập trung nguồn lực vào sân bay Long Thành, để họ tập trung làm cho tốt dự án đó. 

Còn T3 Tân Sơn Nhất nên kêu gọi vốn tư nhân, đấu thầu để đảm bảo khách quan, minh bạch”. TS. Nguyễn Thiện Tống nói.

TS. Nguyễn Thiện Tống khẳng định: Thiết kế nhà ga T3, Tân Sơn Nhất của ACV khó đáp ứng đủ công suất 20 triệu hành khách, thậm chí còn tạo điểm nghẽn ở các khu vực khác trong và ngoài nhà ga. Mặt khác, nếu theo dự án của ACV, thời gian xây dựng sẽ kéo dài tới gần 4 năm, quá chậm, quá tốn kém.

“Theo tôi, xây nhà ga hành khách hiện không quá khó, thực chất cũng giống như xây dựng các tòa nhà, rất nhanh chóng và dễ làm. Một nhà đầu tư tư nhân xây cả sân bay quốc tế Vân Đồn nhanh vậy. Thế nhưng, ACV lại mất tới 4 năm mới xây được một cái nhà ga hành khách”, TS. Nguyễn Thiện Tống phân tích.

Cần phải đấu thầu công khai

Là người có những phản biện rất “sắc” về các trường hợp chỉ định thầu các dự án BOT, BT giao thông, Luật sư Trương Thanh Đức - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Luật BASICO, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam cho rằng, có Luật đấu thầu rồi thì nên đấu thầu một cách công khai, minh bạch. 

Đấu thầu để tránh những hệ lụy xấu của chỉ định thầu như nhiều bài học chúng ta đã có.

“Để có được công trình với tiến độ, chất lượng, chi phí tốt nhất, các dự án phải đưa ra đấu thầu, khi không có người tham gia mới tính các phương án khác. Dự án nhà ga T3 Tân Sơn Nhất có nhiều doanh nghiệp tranh nhau như vậy mà nhất quyết đẩy về cho 1 doanh nghiệp thì rất bất thường. 

Với 1 dự án mang tính cấp bách, Chính phủ hoàn toàn có thể tạo cơ chế để giảm bớt các thủ tục, đẩy nhanh quá trình đấu thầu nhưng nhất định không nên chỉ định thầu.” LS Trương Thanh Đức.

Đồng quan điểm với LS Trương Thanh Đức, PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Chính phủ cho rằng, lập luận của những người muốn chỉ định thầu là bỏ đấu thầu đi để làm cho nhanh, cho kịp tiến độ.

Nhưng thực tế ta biết quá trình ấy không phải bao giờ cũng diễn ra như vậy, không có gì đảm bảo chỉ định thầu có thể làm nhanh hơn được. Đấu thầu qua nhiều khâu, nhiều thủ tục nhưng đảm bảo công khai, minh bạch.

“Nếu không phải là những trường hợp cấp bách, buộc phải dùng công cụ điều hành trực tiếp để xử lý nhằm kiểm soát được tình hình, hoặc gắn với lợi ích an ninh quốc gia… thì, không nên lạm dụng, trong mọi trường hợp, nên tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân, họ có sức mạnh và họ cần lớn lên để thành thực lực kinh tế của Việt Nam”, TS Trần Đình Thiên nêu quan điểm.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cầu lớn nguồn cung không đáp ứng đủ nên việc xây dựng nhà ga T3 Tân Sơn Nhất là cấp thiết. Tuy nhiên cách thức thực hiện như thế nào là câu chuyện phải bàn.

Ông Long cho rằng hiện có 2 quan điểm, Bộ GTVT và Bộ Kế hoạch - Đầu tư căn cứ vào Luật Hàng không và dựa trên cơ sở tiềm lực tài chính của ACV để giao cho doanh nghiệp này thực hiện xây dựng, trong khi có nhiều nhà đầu tư tư nhân ngỏ ý quan tâm.

Tuy nhiên theo Luật Đầu tư, dự án xây dựng nhà ga T3 vào khoảng gần 11.000 tỷ đồng, thuộc Chính phủ quản lý, là phải đấu thầu. Cụ thể, Luật Đầu tư 2014 quy định: Dự án có tổng mức đầu tư trên 5.000 tỷ đồng thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Thủ tướng.

“Dự án xây dựng nhà ga hành khách T3 Tân Sơn Nhất là dự án nhóm A, có tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 10.990 tỷ đồng. Do vậy, dự án này sẽ phải được Bộ Kế hoạch – Đầu tư thẩm định hồ sơ dự án đầu tư và lập báo cáo thẩm định trình Thủ tướng quyết định chủ trương đầu tư”, PGS.TS Ngô Trí Long nói.

Luật sư Nguyễn Doãn Hùng, Giám đốc Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam cho rằng, nếu chỉ định thầu xây dựng nhà ga T3 Tân Sơn Nhất sẽ là vi phạm nghiêm trọng Luật Đầu tư và Luật Đấu thầu. Trong các dự án đầu tư được xã hội hóa, nếu nhiều nhà đầu tư cùng quan tâm tham gia một dự án, cần thiết phải tiến hành đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

“Cần định ra các nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, với mục đích là chọn nhà đầu tư nào có thể thực hiện công trình nhanh nhất, sớm đưa công trình vào sử dụng, đảm bảo chất lượng, cam kết giá dịch vụ hợp lý nhất cho khách hàng, khuyến khích “xã hội hoá” theo chủ trương của Chính phủ về mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất, không để “con đẻ” ACV tham gia (trừ khi không có nhà đầu tư tư nhân nào đăng ký tham gia). 

Nên để ACV dồn sức thực hiện thành công dự án sân bay Long Thành”, ông Hùng nói.

Có thể nói, việc quá tải sân bay Tân Sơn Nhất cả trên không, mặt đất và nhà ga đã xảy ra liên tục nhiều năm nay. Việc mở rộng, nâng cấp nhà ga T3  để giảm tải cho các nhà ga hiện hữu liên tục được TP Hồ Chí Minh kiến nghị và người dân mong mỏi từ rất lâu.

Song, cần tính toán kỹ lưỡng, có nên chỉ định thầu hay để đấu thầu công khai, tránh những hệ lụy không đáng có về sau. Việc làm đó sẽ đảm bảo công khai, minh bạch và sử dụng nguồn vốn hiệu quả nhất.