World Bank: Rủi ro tín dụng bất động sản có thể tăng, chất lượng tài sản của ngân hàng vẫn là một quan ngại

Theo báo cáo Điểm lại kinh tế Việt Nam tháng 8/2022, Ngân hàng Thế giới (World Bank) cho rằng  chất lượng tài sản của các ngân hàng vẫn là một quan ngại và cần phải liên tục theo dõi.

Số liệu nợ xấu chính thức vẫn ở mức thấp trong quý I/2022 là 1,53% đối với nợ xấu nội bảng và 3,41% nếu tính cả nợ tại Công ty Quản lý Tài sản của các Tổ chức Tín dụng Việt Nam (VAMC). Trong trường hợp tính cả nợ xầu tiềm ẩn từ các khoản nợ đã được tái cấu trúc, tỷ lệ nợ xấu điều chỉnh ước tính lên đến 5,76%.

Tín dụng tiêu dùng có vẻ xấu đi đáng kể, với tỷ lệ nợ xấu tại các công ty tài chính tiêu dùng phi ngân hàng tăng vọt lên đến 9,6% trong năm 2021 so với 5,5% trong năm 2020. Vốn mỏng ở các ngân hàng và tỷ lệ dự phòng khác nhau (bình quân 142% nợ xấu trong tháng 12/2021 nhưng có thể thấp đến 35% ở một số ngân hàng) tiếp tục là vấn đề quan ngại.

Các ngân hàng phải duy trì nợ xấu ở mức cao hơn đáng kể, đặc biệt là khi giai đoạn thực hiện các biện pháp giãn thời gian trả nợ kết thúc vào tháng 6/2022. Tỷ lệ an toàn vốn bình quân (CAR) tăng nhẹ lên 11,47% trong quý I/2022 (so với 11,3% trong quý I/2021) do một số ngân hàng tích cực tăng vốn chủ sở hữu và nợ trong năm qua, tận dụng tâm lý tích cực trên các thị trường vốn.

Mặc dù tỷ lệ an toàn vốn của toàn hệ thống vẫn cao hơn yêu cầu của cơ quan quản lý Nhà nước, nhưng vẫn tương đối thấp. Tỷ lệ vốn theo quy định ở một số ngân hàng chỉ cao hơn một chút so với yêu cầu tối thiểu.

Bên cạnh đó, rủi ro tín dụng trong lĩnh vực bất động sản có thể tăng trong bối cảnh phương thức huy động vốn thiếu minh bạch, định giá quá cao và phần nào do đầu cơ.

Giá bất động sản nhà ở tại các thành phố lớn, như TP HCM và Hà Nội, được biết đã tăng thêm từ 30% đến 60% trong hai năm qua, trong khi tỷ lệ hấp thụ (doanh số bán trên giá trị hàng tồn) tương đối thấp, ngoại trừ ở một số ít phân khúc.

Trong khi đó, với việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) áp dụng các biện pháp thắt chặt hoạt động cho vay bất động sản trong mấy năm qua, các doanh nghiệp bất động sản bắt đầu quay sang huy động vốn trên thị trường trái phiếu, nhằm tiếp cận số lượng nhà đầu tư đông đảo hơn, trong đó có cả các nhà đầu tư cá nhân.

Tuy nhiên, đã có những lệnh bắt giữ vì lý do trình bày thông tin sai lệch và sử dụng kênh phát hành riêng lẻ không đúng mục đích. Một số ngân hàng được biết đang có quan hệ chặt chẽ với các doanh nghiệp bất động sản, làm dấy lên quan ngại về những vấn đề tiềm tàng trên thị trường bất động sản có thể lan sang khu vực ngân hàng.  

Trong 6 tháng đầu năm 2022, NHNN tiếp tục chính sách tiền tệ nới lỏng được áp dụng từ tháng 3/2020 nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đồng thời theo dõi xu hướng lạm phát mới.

NHNN duy trì lãi suất tái cấp vốn ở mức 4%, tiếp tục hướng dẫn về tái cơ cấu thời gian trả nợ vốn vay, và khuyến khích các ngân hàng thương mại miễn, giảm lãi suất và phí để hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng do đại dịch COVID-19.

Theo World Bank, những chính sách này giúp duy trì tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ và đảm bảo thanh khoản dồi dào trên thị trường. NHNN cũng theo dõi lạm phát gia tăng do cú sốc về giá cả hàng hóa thế giới, tập trung vào quản lý lạm phát qua phối hợp chặt chẽ hơn giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, đặc biệt trong triển khai gói hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2022-2023.

Các ngân hàng bắt đầu thu hút tiền gửi vào hệ thống ngân hàng trong khi tăng trưởng tín dụng bắt đầu tăng tốc trong những tháng đầu năm. Đến tháng 6/2022, tổng tiền gửi tại các tổ chức tín dụng ước tăng 11,2%, đảo chiều sau khi giảm vào tháng 12/2021, ở mức 10,3%.

Mặt khác, tăng trưởng tín dụng cũng tăng từ 13,6% trong tháng 12/2021 lên 16,9% trong tháng 6/2022. Xu hướng tăng tốc trên gây thêm áp lực nhẹ lên thanh khoản trong khu vực ngân hàng và nâng mặt bằng lãi suất trên thị trường liên ngân hàng lên trên 2% đối với kỳ hạn 2 tuần, so với mức dưới 1% cùng kỳ năm trước.

Mặc dù vậy, thanh khoản của hệ thống tài chính, theo chỉ tiêu về cung tiền M2, vẫn được duy trì ở mức cao, vào khoảng 600 tỷ USD trong tháng 5/2022 (tương đương mức tăng 10,3% so với tháng 5/2021).