Vì sao đa số người Ukraine không tin Nga sẽ xâm lược, bất chấp cảnh báo dồn dập từ Mỹ?

Sự hoài nghi khả năng chiến tranh đi đôi với sự ngờ vực ở phương Tây (Ảnh: Anatolii Stepanov/AFP)

Ukraine là công cụ của chính trị gia Mỹ?

"Những cảnh báo ngày một đáng lo ngại của Nhà Trắng về việc Nga xâm lược Ukraine không hơn gì một trò chơi chính trị nhằm giúp Đảng Dân chủ giành ghế Thượng viện vào mùa thu".

Theo Al Jazeera, đây không phải là ý kiến đến từ một chính trị gia trong Quốc hội Mỹ mà từ cô Oksana Afenkina, hiện đang sống tại thủ đô Kiev sau khi rời Donetsk vào năm 2020. Theo cô, Tổng thống Mỹ Joe Biden trong những tuần gần đây chỉ đang cố gắng ghi điểm với công chúng trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

"Đến mùa thu, Biden sẽ trông như một người anh hùng, một siêu nhân. Bởi vì nghĩ mà xem, ông ta ngăn chặn Thế chiến thứ ba", cô Afenkina nói.

Mặc dù các chính trị gia Mỹ có thể không đồng tình với cô Afenkina, nhưng rất nhiều người Ukraine có chung niềm tin rằng Nga sẽ không xâm lược.

Dù căng thẳng leo thang với hơn 150.000 quân Nga dọc biên giới Ukraine, bán đảo Crimea và Belarus, chỉ 1/5 số người Ukraine được hỏi cho rằng xung đột toàn diện chắc chắn sẽ nổ ra

Viện Gorshenin - một nhà thăm dò ý kiến độc lập đã thực hiện một cuộc khảo sát từ ngày 2 đến ngày 14/ 2. Kết quả cho thấy 20,4% người Ukraine tin một cuộc "xâm lược toàn diện" sẽ sớm diễn ra, và chỉ 4,4% kiên quyết rằng nó "chắc chắn" đang diễn ra.

Một con số đáng kinh ngạc, lên tới 62,5%, cho rằng cuộc xâm lược sẽ không xảy ra trong "tương lại gần".

Thay vào đó, những người Ukraine như cô Afenkina cho rằng đất nước 44 triệu dân thuộc Liên Xô cũ của họ chỉ là một con tốt trong bàn cờ địa chính trị ở Mỹ, một công cụ hiệu quả để củng cố sự ủng hộ và giành được phiếu bầu.

Người phụ nữ 35 tuổi với bàn tay trái vẫn còn găm mảnh đạn nói: "[Chính trị gia Mỹ] đang lừa phỉnh như trong một ván poker. Những cảnh báo họ đưa ra khiến thị trường chứng khoán biến động, giúp cho việc làm ăn và giải quyết vấn đề cá nhân của chính trị gia".

Ông Ihar Tyshkevich, một nhà phân tích chính trị người Belarus đang sống ở Kiev, làm việc tại Viện Tương lai Ukraine cho rằng không tin vào chiến tranh đi đôi với ngờ vực phương Tây.

"Nhiều người Ukraine không đồng tình với dự đoán của phương Tây, cụ thể là những báo động theo kiểu ‘Mọi thứ đã mất, sẽ có một cuộc xâm lược’, cũng như những đánh giá về sức mạnh quân sự của Ukraine", theo ông Tyshkevich.

Hàng nghìn người Ukraine chiến đấu trong cuộc chiến gần nhất với Nga và hiện tại đang trong lực lượng dự bị đã sẵn sàng trở lại tiền tuyến. Các đơn vị dự bị này đang chuẩn bị để chống lại Nga – theo cách mà họ đã đẩy lùi lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn kể từ năm 2014.

"Với Ukraine, đây là một mối đe dọa, nhưng không hẳn là thảm họa. Một lần nữa ông Putin lại gây ra hiệu ứng ngược với công chúng Ukraine," ông Tyshkevich nói.

Theo ông, dù người Ukraine có tranh cãi về chính trị hay ý thức hệ thế nào, họ luôn có xu hướng đoàn kết và vận động khi đối mặt với mối đe dọa từ nước ngoài.

Một vài nhà quan sát cho rằng những cảnh báo đáng quan ngại của Washington và cuộc giằng co địa chính trị quanh Ukraine mang lợi ích cho cả phương Tây và Nga.

"Mỗi bên đều đạt được mục đích của mình, chỉ có Ukraine là phải trả giá", nhà phân tích Aleksey Kushch tại Kiev nói với Al Jazeera.

"Nga gây sức ép với Ukraine và phương Tây bằng việc tạo ra sự hỗn loạn, bất trắc. Cách này khá rẻ và không dẫn đến các lệnh trừng phạt, nhưng dần dần giết chết nền kinh tế Ukraine," ông nói.

Những biện pháp trừng phạt của phương Tây sau sự kiện sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014 không làm tê liệt nền kinh tế Nga. Tuy phương Tây đang chuẩn bị thêm những biện pháp trừng phạt mới nhưng họ sẽ không thể cấm Nga sử dụng SWIFT - một hệ thống giao dịch tài chính toàn cầu.

Một số người Ukraine cảm thấy thất vọng, bởi cấm sử dụng SWIFT có thể gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế Nga.

Đồng thời, những lãnh đạo Ukraine cũng lên tiếng về những thông điệp báo động từ phía phương Tây. Cuối tháng một vừa qua, Thủ tướng Ukraine Volodymyr Zelenskyy cáo buộc phương Tây gieo rắc "lo sợ".

Trả lời trước cuộc họp báo vào ngày 28/1, ông Zelenskyy nói: "Thậm chí có những tín hiệu từ những nhà lãnh đạo đáng kính của các quốc gia, nói rằng ngày mai sẽ có chiến tranh. Đây là hành động gây hoảng loạn – đất nước chúng tôi sẽ phải trả giá bao nhiêu cho việc này?"

Người đứng đầu Đảng Phụng sự Nhân dân chiếm đa số trong quốc hội Ukraine đã cáo buộc các hãng truyền thông hàng đầu của Mỹ lan truyền các tin tức giả mạo dựa trên các cảnh báo từ Nhà Trắng và Lầu Năm Góc.

Ông David Arakhamiya nhận xét trên truyền hình ngày 15/2: "Trong hai đến ba tuần nữa khi cuộc đối đầu kết thúc, chúng ta phải nhìn lại việc các hãng truyền thông nổi tiếng lan truyền thông tin theo cách thức còn tồi tệ hơn cả những kênh truyền hình do điện Kremlin kiểm soát."

Ông tuyên bố rằng CNN, Bloomberg và Wall Street Journal đã chạy "các tin tức giả mạo một cách công khai".

Những người muốn rời đi

Một bộ phận thiểu số người Ukraine tin vào cuộc chiến sắp xảy ra đã hoảng sợ và chọn cách chạy trốn.

Cô Hanna Glushko, mẹ của hai đứa con và hiện là một kỹ sư phần mềm 37 tuổi sống ở Kiev, nói: "Tôi đã không thể ngủ trong hai ngày và bây giờ tôi đang thu dọn đồ đạc để lên đường".

Cô và đồng nghiệp của mình sẽ lái xe vào hôm thứ Hai tới vùng Transcarpathia phía Tây nam Ukraine giáp với một số quốc gia thuộc Liên minh châu Âu. Họ đã đặt phòng khách sạn và sẵn sàng sang Hungary nếu Tổng thống Nga Vladimir Putin lựa chọn điều quân sang Ukraine.

Ông Serhiy Omelyanenko, tài xế taxi minivan Mercedes màu đen, làm việc trong Sân bay Quốc tế Boryspil tại Kiev nói rằng sảnh khởi hành đã "chật cứng". Người lái xe nói với Al Jazeera: "Những người có tiền đều muốn chạy khỏi Ukraine rồi đợi mọi chuyện qua đi."

Hàng chục nhà tài phiệt Ukraine và các thành viên gia đình của họ đã chọn chuyển đến những vùng đất yên bình hơn. Tờ Ukrayinska Pravda cho biết khoảng 20 máy bay thuê và máy bay riêng đã rời Kiev vào ngày 13/2.

Tờ nhật báo cho biết, một trong những cá nhân ra đi là ông Rinat Akhmetov, doanh nhân giàu nhất Ukraine. Ông là đồng minh của cựu Tổng thống thân Nga Viktor Yanukovych - người đã bỏ trốn khỏi Ukraine sau các cuộc biểu tình kéo dài nhiều tháng ở Maidan vào năm 2014.