Trung Quốc giúp Iran và Arab Saudi gác lại ân oán cũ, tái lập quan hệ ngoại giao

Truyền thông nhà nước Iran và Arab Saudi ngày 10/3 thông báo hai quốc gia đã đồng ý lập lại quan hệ ngoại giao sau quá trình đàm phán ở thủ đô Bắc Kinh trong thời gian Trung Quốc đang tổ chức kỳ họp Quốc hội khóa XIV.

Bước đột phá về ngoại giao với sự giúp sức của Trung Quốc này giúp hạ thấp nguy cơ nổ ra xung đột vũ trang ở khu vực Trung Đông, bao gồm cả giao tranh trực tiếp giữa các quốc gia lẫn xung đột thông qua các nhóm đại diện.

Thỏa thuận mới nhất giữa Iran và Arab Saudi là một thắng lợi lớn về ngoại giao của Trung Quốc khi các quốc gia vùng Vịnh cho rằng Mỹ đang dần rút lui khỏi khu vực Trung Đông. Bên cạnh đó, các nhà ngoại giao cũng đang cố gắng chấm dứt cuộc chiến đã kéo dài nhiều năm ở Yemen, nơi mà cả Iran và Arab Saudi đều can dự sâu.

Phái đoàn Iran và Arab Saudi đã ra một tuyên bố chung tại Trung Quốc vào tối 10/3, cùng ngày Tổng Bí thư Tập Cận Bình tái đắc cử nhiệm kỳ Chủ tịch nước thứ ba.

Theo Al Jazeera, truyền thông nhà nước Iran đăng các bức ảnh và video được cho là chụp/quay ở Trung Quốc. Hình ảnh cho thấy ông Ali Shamkhani, Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran, cùng với ông Musaad bin Mohammed al-Aiban, Cố vấn An ninh Quốc gia Arab Saudi và ông Vương Nghị, nhà ngoại giao cấp cao nhất của Trung Quốc.

“Sau khi thực hiện quyết định này, bộ trưởng ngoại giao hai nước sẽ gặp để chuẩn bị trao đổi đại sứ”, truyền hình quốc gia Iran cho biết, đồng thời nói thêm rằng cuộc đàm phán đã diễn ra trong vòng 4 ngày.

Tuyên bố chung của hai nước kêu gọi việc nối lại quan hệ ngoại giao và mở lại đại sứ quán “trong vòng nhiều nhất là hai tháng”. Ông Vương Nghị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, nói trong video được truyền hình Iran phát sóng: “Cả hai bên đều đã thể hiện sự chân thành. Trung Quốc toàn tâm ủng hộ thỏa thuận này”.

Tháng trước, Trung Quốc đã tiếp Tổng thống Ebrahim Raisi của Iran. Đồng thời, đất nước tỷ dân cũng là khách hàng mua dầu mỏ hàng đầu của Arab Saudi. Chủ tịch Tập Cận Bình đến thăm thủ đô Riyadh của Saudi vào tháng 12/2022 để gặp gỡ lãnh đạo của các quốc gia vùng Vịnh Arab đóng vai trò quan trọng với nguồn cung năng lượng của Trung Quốc.

Iran và Arab Saudi thiết lập quan hệ ngoại giao lần đầu vào năm 1929. Quan hệ giữa hai nước trải qua nhiều thăng trầm do các bất đồng về tôn giáo, quân sự, địa chính trị, ….

Ngày 2/1/2016, Arab Saudi xử tử hình Nimr al-Nimr, một giáo sỹ nổi tiếng của Đạo Hồi dòng Shia. Nhiều người Iran đã tụ tập tại thủ đô Tehran để phản đối việc tử hình giáo sỹ Nimr al-Nimr. Một số người biểu tình đã xông vào Đại sứ quán Arab Saudi tại Tehran để đập phá và phóng hỏa.

Ngày 3/1/2016, Bộ Ngoại giao Arab Saudi thông báo cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran vì bạo lực xảy ra tại Đại sứ quán ở Tehran.