Trung Quốc giảm tiêu thụ rau quả Việt, dự báo năm 2022 xuất khẩu mặt hàng này đạt 3,2 tỷ USD

Xuất khẩu rau quả 9 tháng giảm 12%

Tại tọa đàm Ngành rau, hoa, quả Việt Nam - cơ hội và thách thức sau đại dịch, diễn ra trong khuôn khổ hội nghị khởi động Triển lãm quốc tế về sản xuất và chế biến rau, hoa, quả Việt Nam (HortEx Vietnam 2023) ngày 11/10, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam, cho biết 9 tháng năm 2022, xuất khẩu rau quả Việt Nam đạt hơn 2,4 tỷ USD, giảm khoảng 12% so với cùng kỳ.

"Trung bình mỗi tháng ngành hàng xuất khẩu được 200 - 250 triệu USD, với 3 tháng còn lại của năm, khả năng chỉ mang về thêm 700 triệu USD, do đó cả năm đạt khoảng 3,1 - 3,2 tỷ USD", ông Nguyên dự báo.

Chỉ ra nguyên nhân, ông Nguyên cho biết Trung Quốc, thị trường nhập khẩu lớn nhất mặt hàng rau quả của Việt Nam, chiếm trên 50% tổng giá trị xuất khẩu nhưng bị sụt giảm đến 35% so với cùng kỳ năm ngoái, kéo kim ngạch toàn ngành sụt giảm theo.  

"Từ đầu năm nay, Trung Quốc đã áp dụng chính sách Zero Covid nghiêm ngặt như kiểm tra COVID trên từng thùng háng hóa, bao bì và sản phẩm nào có dấu hiệu có virus là sẽ tiêu hủy hoặc đóng cửa khẩu. Đồng thời duy trì các “hàng rào kỹ thuật” nhập khẩu thông qua áp dụng lệnh 248, 249 với nhiều quy định chặt chẽ", Tổng thư ký Hiệp hội nói.

Ông Đỗ Quốc Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương), cho rằng xuất khẩu rau quả Việt Nam đã có mặt ở 60 quốc gia nhưng chủ yếu tập trung một số thị trường lớn như Trung Quốc, Đông Bắc Á, EU và Đông Nam Á. Tổng kim ngạch xuất khẩu đạt trên 3,5 tỷ USD/năm, chiếm chưa đến 1,4% tổng giá trị thị trường nhập khẩu rau quả của thế giới.

Một trong những hạn chế của xuất khẩu rau quả là chưa đa dạng hóa thị trường, phụ thuộc quá nhiều vào các thị trường lớn, khi thị trường lớn gặp khó đã ảnh hưởng ngay đến việc xuất khẩu của Việt Nam.  

Thị trường khó tính tăng nhập khẩu rau quả Việt

Ông Đặng Phúc Nguyên cho hay trong bối cảnh xuất khẩu ở thị trường lớn ở Trung Quốc bị sụt giảm mạnh, các doanh nghiệp nông sản trong nước trong 9 tháng qua đã năng động, linh hoạt thực hiện đa dạng hóa thị trường xuất khẩu đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm.

“Điểm sáng của ngành rau quả năm nay là các doanh nghiệp đã tận dụng tốt các Hiệp định thương mại tự do như EVFTA để đưa rau quả xuất khẩu tới những thị trường trong khối EU. Nhờ đó, hầu hết các thị trường xuất khẩu khác trong cùng thời gian trên đều tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm ngoái như EU tăng hơn 50%, Mỹ tăng hơn 160%”, Tổng Thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam cho hay. 

Cũng theo ông Nguyên, việc nhiều sản phẩm nông sản xuất vào được các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản… mang lại giá trị gia tăng sản phẩm cao và khẳng định mặt hàng rau quả, nông sản Việt Nam đạt chất lượng cao để có thể xuất đi nhiều nước khác trên thế giới.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T, lưu ý để có thể xuất khẩu rau quả sang các thị trường, các doanh nghiệp phải đáp ứng được nhiều tiêu chí khắc khe và mỗi thị trường sẽ có những quy định riêng.

“Hàng đi được Mỹ chưa chắc đã có thể vào châu Âu, bởi luật chơi khác nhau. Muốn xuất khẩu nông sản vào bất cứ thị trường nào cũng phải hiểu rõ luật chơi của nước sở tại”, ông Tùng nói.

Dẫn chứng cho điều này, đại diện Vina T&T cho hay muốn vào Mỹ thì doanh nghiệp không được vướng 7 hoạt chất cấm về dư lượng; nhà máy đạt chuẩn ISO HACCP, có mã số nhà máy đóng gói do Mỹ cấp, có mã vùng trồng… Sau khi đáp ứng các tiêu chí, trước khi xuất khẩu đối với trái cây tươi phải được chiếu xạ do cán bộ kiểm dịch của Mỹ kiểm tra tại chỗ. Muốn xuất khẩu đi xa thì công nghệ bảo quản phải cực tốt mới bán được hàng…

Ngoài ra, theo Hiệp hội ra quả Việt Nam, nhiều loại nông sản Việt Nam cũng được "rộng cửa" xuất khẩu chính ngạch sang nhiều nước trên thế giới cũng là một điểm tích cực của ngành hàng.

Cụ thể, Việt Nam - Trung Quốc đã ký Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng chính ngạch; chanh dây cũng được xuất khẩu thử nghiệm sang Trung Quốc. Và vừa qua, Mỹ đã chấp nhận trái bưởi được xuất sang thị trường này.

“Sầu riêng chính ngạch của Việt Nam đã xuất sang Trung Quốc được vài trăm tấn và được người tiêu dùng đón nhận rất tốt. Trung Quốc mỗi năm chi khoảng 4 tỷ USD để nhập sầu riêng, trong đó 90% nhập từ thị trường Thái Lan, 10% từ Việt Nam và Malaysia. Trái sầu riêng vào được thị trường này kỳ vọng đạt kim ngạch 2 tỷ USD/năm, vượt kim ngạch của thanh long hiện nay đạt 1 tỷ USD/năm”, ông Nguyên nói.