Thuế thu nhập cá nhân đã lỗi thời

Người dân làm thủ tục thuế tại Q.1, TP.HCM. Ảnh: Ngọc Dương.

Từ tháng 7.2013, mức chiết trừ gia cảnh cho người nộp thuế là 9 triệu đồng/tháng, giảm trừ cho người phụ thuộc là 3,6 triệu đồng/tháng. Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) quy định: “Trường hợp chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh quy định tại khoản này để phù hợp với biến động của giá cả để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo”. Chiếu theo luật thì đã đến lúc các ngưỡng thuế phải được điều chỉnh.

Tính từ khi luật Thuế TNCN có hiệu lực năm 2013 đến nay, CPI đã hơn 20%. Cụ thể, năm 2013 CPI tăng 6,03%; năm 2014 tăng 4,09%; năm 2015 tăng 0,63%; năm 2016 tăng 4,74%; năm 2017 tăng 3,53%; 8 tháng đầu năm 2018 tăng 2,59%. Như vậy tính tới thời điểm hiện tại, CPI đã tăng 21,61%. Dự kiến CPI năm nay tăng khoảng 4%, nghĩa là sau 5 năm luật Thuế TNCN có hiệu lực, CPI sẽ tăng khoảng 23% và phải điều chỉnh ngưỡng thu nhập chịu thuế theo quy định của luật.

Người dân làm thủ tục thuế tại Q.1, TP.HCM. Ảnh: Ngọc Dương.

Không chỉ CPI, ngưỡng chịu thuế cũng lỗi thời và chậm trễ điều chỉnh so với lương tối thiểu. Dự thảo nghị định quy định về mức lương tối thiểu vùng đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động mới đây dự kiến tăng 5 - 5,8% tùy vùng và có hiệu lực từ ngày 1.1.2019. Cụ thể, lương tối thiểu vùng 1 lên mức mới là 4,18 triệu đồng, vùng 2 là 3,71 triệu đồng, vùng 3 là 3,25 triệu đồng và vùng 4 là 2,92 triệu đồng. Lấy mốc năm 2013, năm luật Thuế TNCN có hiệu lực thì mức lương tối thiểu dự kiến áp dụng vào đầu năm 2019 đã tăng 76 - 80%.

Cũng mốc thời gian năm 2013, nếu so với thu nhập bình quân đầu người của VN thì ngưỡng thuế TNCN càng trở nên lạc hậu. Thu nhập bình quân đầu người năm 2013 khoảng 1.960 USD nhưng đến năm 2017 lên tương đương 2.385 USD, tăng 425 USD, tương ứng 21%.

CPI tăng hơn 20% nhưng mức chiết trừ gia cảnh đứng yên dẫn đến số tiền thuế phải nộp của mỗi cá nhân tăng cao nên thu nhập thực nhận giảm xuống dù trên danh nghĩa, lương cơ bản đã tăng.

Mức lương tối thiểu vùng qua các năm ĐVT: Ngàn đồng/tháng

Nâng ngưỡng chịu thuế lên 16,72 triệu đồng/tháng

Đáng nói là dù đã quá lỗi thời nhưng trong dự thảo sửa đổi, bổ sung luật Thuế TNCN gần đây, Bộ Tài chính đã không đưa nội dung điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế vào.

Tuy nhiên, bàn rộng hơn, luật sư (LS) Trương Thanh Đức, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Basico, cho rằng: “Những quy định về thuế TNCN đã sai từ gốc. Việc quy định mức tăng lạm phát trên 20% mới thay đổi mức chiết trừ gia cảnh là “bốc nhầm thuốc”, cần bỏ đi và thay bằng những quy định mang tính ổn định lâu dài hơn. Luật không nên đưa ra con số tuyệt đối để vài năm lại thay đổi. Minh chứng là luật quy định, lạm phát hơn 20% thì điều chỉnh ngưỡng chịu thuế nhưng đến nay CPI đã vượt quá con số này mà chưa thấy dự thảo luật Thuế TNCN đề cập. Đó là chưa kể khi có dự thảo, mọi người còn phải tham gia góp ý kiến vài năm nữa, trong khoảng thời gian này người dân phải chịu thiệt vì mức trượt giá đã đi quá xa”. LS Trương Thanh Đức kiến nghị, trong trường hợp không thay đổi mức chiết trừ gia cảnh, ban soạn thảo luật chỉ nên đưa ra 3 mức thuế suất thuế TNCN thay vì 5 bậc như hiện nay. Nếu được thì mức thấp nhất là 2% để mọi người không cảm thấy nhiều gánh nặng; mức thuế suất cao nhất là 20%, bằng với mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp.

Để áp dụng từ năm 2019, LS Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, đề nghị điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc tăng lên, đồng thời không cào bằng ngưỡng chịu thuế bởi ở những thành phố lớn giá cả rất đắt đỏ. Vì vậy, nên căn cứ theo mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định hằng năm áp dụng cho người lao động ở 4 vùng I, II, III và IV để tính mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế. Cụ thể, mức giảm trừ gia cảnh người nộp thuế tính từ năm 2019 là 4 lần mức lương tối thiểu vùng, mức giảm trừ gia cảnh người phụ thuộc vẫn là 40% mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế.

Ví dụ mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế năm 2013 ở mức 9 triệu đồng/tháng, tương đương hơn 3,8 lần lương tối thiểu và mức giảm trừ cho người phụ thuộc 3,6 triệu đồng/tháng - tương ứng 40% mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế. Do đó mức giảm trừ gia cảnh người nộp thuế tính từ năm 2019 là 4 lần mức lương tối thiểu vùng, tương ứng 16,72 triệu đồng/tháng, mức giảm trừ gia cảnh người phụ thuộc là 40% mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế tương ứng khoảng 6,7 triệu đồng/người/tháng. Với cách này không lo trượt giá phải điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh để tính thuế.

LS Trần Xoa cũng đề nghị Bộ Tài chính cần điều chỉnh ngay mức thu nhập vãng lai tăng từ 2 triệu đồng lên 5 triệu đồng/lần trở lên vì quy định này nằm ở thông tư mà Bộ Tài chính quy định, không phải nằm trong luật để chờ sửa đổi, bổ sung. Việc tăng mức thu nhập vãng lai nhằm tránh trường hợp người có thu nhập thấp bị thu thuế, cuối năm phải đi hoàn thuế TNCN, vừa mất thời gian của người lao động và giảm áp lực cả cơ quan thuế.

Xem thêm Thuế thu nhập cá nhân từ bất động sản tăng Thuế thu nhập cá nhân từ bất động sản tăng Chỉ có 8 triệu trong số 52 triệu lao động đóng thuế thu nhập cá nhân Chỉ có 8 triệu trong số 52 triệu lao động đóng thuế thu nhập cá nhân Chưa thu thuế thu nhập cá nhân lãi tiền gửi ngân hàng Chưa thu thuế thu nhập cá nhân lãi tiền gửi ngân hàng Không phải đóng thuế 2 lần với một khoản thu nhập Không phải đóng thuế 2 lần với một khoản thu nhập