'Thành phố iPhone' hồi sinh nhờ xe điện

Thành phố Trịnh Châu, một trong những trung tâm sản xuất iPhone lớn nhất thế giới, đang trải qua một sự chuyển dịch công nghiệp mạnh mẽ khi BYD và các nhà sản xuất ô tô khác xây dựng chuỗi cung ứng xe điện tại đây, theo Nikkei Asia. Xu hướng này diễn ra khi Apple đang chuyển một phần sản xuất điện thoại sang Ấn Độ.

Nhà máy của BYD tại Trịnh Châu, thủ phủ tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, hoạt động nhộn nhịp vào cuối tháng 10, khi những chiếc xe mới liên tục được đưa lên xe moóc để vận chuyển. Khắp nhà máy là hình ảnh các nhân viên đeo băng tay “nhân viên mới”. Nhà máy này bắt đầu hoạt động theo từng giai đoạn từ tháng 4/2023.

Hiện tại, BYD sản xuất các loại xe năng lượng mới tại đây, bao gồm dòng xe điện như SUV Song Pro và sedan Sea Lion 07 cũng như xe hybrid, với tốc độ hơn một chiếc mỗi phút, theo thông tin từ nhà sản xuất.

Trong năm 2023, BYD đã sản xuất 200.000 xe tại nhà máy và đặt mục tiêu gấp đôi sản lượng này trong năm nay. Một nhà máy sản xuất pin cũng đang được xây dựng trên khu đất liền kề.

Ngoài BYD, các công ty khác cũng đang đầu tư vào xe năng lượng mới tại Trịnh Châu. SAIC Motor, công ty quốc doanh, đã đầu tư 2 tỷ nhân dân tệ (khoảng 277 triệu USD) để xây dựng một nhà máy pin, bắt đầu hoạt động từ tháng 10.

Đại diện SAIC cho biết công ty đặt mục tiêu biến Trịnh Châu thành “một trung tâm sản xuất và xuất khẩu xe năng lượng mới.”

Công ty xe buýt Yutong, một doanh nghiệp địa phương và là nhà sản xuất xe buýt hàng đầu của Trung Quốc, cũng đang tăng cường sản xuất xe buýt điện. Sự bùng nổ xe năng lượng mới ở Trịnh Châu được thúc đẩy bởi nhà nước Trung Quốc và chính quyền thành phố.

Ông An Wei, Bí thư thành ủy Trịnh Châu, đã tuyên bố vào năm 2022 rằng ông sẽ biến thành phố thành trung tâm sản xuất xe năng lượng mới lớn nhất cả nước. Các chính sách như trợ cấp nghiên cứu phát triển và khuyến khích bán hàng đã được đưa ra, nhằm thúc đẩy phát triển công nghệ pin, động cơ và lái xe tự động.

Nhà máy của BYD đã nâng sản lượng xe năng lượng mới của Trịnh Châu trong năm 2023 lên khoảng 320.000 chiếc, gấp hơn ba lần so với năm trước. Thị trưởng Trịnh Châu, ông He Xiong, cho biết vào tháng 9 rằng thành phố đặt mục tiêu sản xuất hơn 1,5 triệu xe năng lượng mới vào năm 2025, với 60% linh kiện được cung ứng từ địa phương.

Trước đây, kinh tế Trịnh Châu phụ thuộc vào lắp ráp iPhone nhờ nhà máy của Foxconn – công ty Đài Loan lắp ráp khoảng 60% iPhone toàn cầu, đặt nhà máy lớn nhất của mình tại đây từ năm 2010. Tuy nhiên, theo Cục Thống kê thành phố, sản lượng điện thoại di động trong năm 2023 chỉ đạt khoảng 140 triệu chiếc, chỉ bằng một nửa so với đỉnh cao năm 2017.

Apple đã dần chuyển sản xuất iPhone sang Ấn Độ và các quốc gia khác nhằm đối phó với rủi ro địa chính trị ngày càng tăng. “Mùa cao điểm trước đây, chúng tôi làm ba ca, nhưng giờ chỉ còn hai ca,” một nguồn tin từ Foxconn địa phương chia sẻ.

Tỷ lệ iPhone sản xuất tại Ấn Độ hiện chỉ chiếm khoảng hơn 10% nhưng dự kiến sẽ đạt 25% trong vài năm tới, theo các báo cáo truyền thông Trung Quốc. Foxconn đã công bố các kế hoạch đầu tư vào Ấn Độ, và công ty Tata Electronics, công ty con của Tata Group, cũng đang mở rộng sản xuất theo hợp đồng.

Doanh số iPhone giảm sút là một yếu tố khác. Chuyên gia phân tích Kuo Ming-Chi của TF International Securities Trung Quốc cho biết tháng trước rằng số lượng đặt hàng iPhone 16 mới mà Apple yêu cầu cho các nhà cung cấp từ tháng 10/2024 đến tháng 6/2025 thấp hơn gần 10 triệu chiếc so với dự kiến ban đầu.

Tại thời điểm cao nhất, nhà máy Foxconn ở Trịnh Châu có khoảng 350.000 lao động. Con số này hiện đã giảm xuống còn vài chục nghìn người do quá trình tự động hóa, theo một công ty tuyển dụng địa phương. Khoảng một nửa trong số 130 nhà hàng phục vụ công nhân nhà máy dọc một con phố gần đó đã phải đóng cửa.

“Doanh thu chỉ còn một phần ba so với đỉnh cao từ năm 2015 đến 2017,” quản lý của một nhà hàng cho biết. Lắp ráp iPhone từng là xương sống của nền kinh tế không chỉ ở Trịnh Châu mà cả tỉnh Hà Nam. Điện thoại di động chiếm hơn 60% xuất khẩu của tỉnh từ năm 2015 đến 2017, nhưng giảm xuống còn 46% vào năm 2023. Việc phát triển một ngành công nghiệp mới trở nên cần thiết.

Tháng 2 năm nay, lãnh đạo tỉnh đã tuyên bố rằng: "Chúng tôi hy vọng Trịnh Châu sẽ trở thành nhân tố quan trọng trong quá trình hiện đại hóa tỉnh."

Trường hợp của Trịnh Châu phản ánh "sự củng cố dần dần của các cơ sở sản xuất và hệ thống phát triển, vượt qua việc chỉ gia công đơn thuần," theo ông Asei Ito, phó giáo sư kinh tế tại Viện Khoa học Xã hội thuộc Đại học Tokyo và là chuyên gia về kinh tế Trung Quốc.

"Nếu chuỗi cung ứng của các công ty địa phương phát triển, điều này sẽ đồng nghĩa với sự củng cố nền công nghiệp của Trung Quốc", ông Ito nói thêm.