Sau Tiki và Telio, VNG đang rót vốn vào những cái tên nào trong làng công nghệ?
VNG Corporation từng đặt nhiều kỳ vọng vào thương mại điện tử. Họ đã đầu tư vào Telio, một startup thương mại điện tử B2B, và Tiki - một nền tảng mua sắm trực tuyến. Tuy nhiên, việc Telio ngừng hoạt động và Tiki thua lỗ kéo dài, cùng với những trở ngại trong kế hoạch IPO, đang khiến chiến lược này bị đặt dấu hỏi.
Năm 2016, VNG đã mua 38% cổ phần của Tiki với giá 17 triệu USD. Tuy nhiên, sau gần 9 năm và khoản đầu tư thêm 20 triệu USD, tỷ lệ sở hữu của VNG tại Tiki đã giảm xuống còn 14,61%, theo báo cáo tài chính quý IV/2024.
Không chỉ vậy, VNG cũng rút hai đại diện khỏi Hội đồng quản trị của Tiki. Điều này đồng nghĩa với việc Tiki không còn là công ty liên kết của VNG.
Tiki gặp khó trong cuộc đua thương mại điện tử
Báo cáo tài chính của Tiki Global và các công ty con gửi đến Cơ quan Quản lý Kế toán và Doanh nghiệp Singapore (ACRA) cho thấy công ty này ghi nhận lỗ ròng 82,85 triệu USD trong năm tài chính kết thúc ngày 31/3/2023. Con số này giảm 30% so với năm trước, nhưng vẫn cao hơn mức 71,3 triệu USD của năm 2021.
Huy động vốn ngày càng trở nên khó khăn với Tiki. Thị trường thương mại điện tử Đông Nam Á cạnh tranh khốc liệt. Tiki phải đối đầu với những đối thủ có nguồn lực tài chính mạnh. Shopee thuộc sở hữu của Sea hay Lazada được hậu thuẫn bởi Alibaba. TikTok Shop là một đơn vị của ByteDance.
Tiki gọi vốn lần gần nhất vào năm 2021. Công ty huy động 258 triệu USD trong vòng Series E, do tập đoàn bảo hiểm AIA dẫn đầu. Khoản đầu tư này giúp Tiki tiến gần hơn đến danh hiệu kỳ lân. Tuy nhiên, theo DealStreetAsia, tới năm 2023, Tiki không thể giữ vững mức định giá này.
Các nhà đầu tư của vòng Series E kỳ vọng Tiki sẽ IPO ở nước ngoài, có thể là tại Mỹ. Khi đó, cổ phiếu ưu đãi sẽ được chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông. Tuy nhiên, kế hoạch IPO không thành hiện thực. Nhà đầu tư Mỹ không còn mặn mà với các công ty công nghệ châu Á.
Danh sách nhà đầu tư của Tiki Global gồm VNG, UBS AG, Mirae Asset, Taiwan Mobile, AppWorks và Northstar, một quỹ đầu tư tư nhân tại Đông Nam Á.
Tiki từng có cơ hội hợp nhất với Sendo vào năm 2020. Tuy nhiên, thương vụ này không thành vì các cổ đông không đạt được thỏa thuận. Nếu thành công, sự kết hợp giữa hai nền tảng có thể giúp họ cạnh tranh tốt hơn với Shopee và Lazada.
Hiện tại, thị trường thương mại điện tử Việt Nam do Shopee, TikTok Shop và Lazada dẫn đầu.
Theo công ty dữ liệu Metric, trong nửa đầu năm 2024, Shopee chiếm 67,9% thị phần, TikTok Shop đứng thứ hai với 23,2%, còn Lazada có 7,6%. Trong khi đó, Tiki chỉ nắm 1,3%, cho thấy sự tụt dốc rõ rệt.
Telio cạn vốn, chấm dứt hành trình số hóa tiệm tạp hóa
Telio là một trong những startup thương mại điện tử B2B đầu tiên tại Việt Nam. Công ty từng kỳ vọng có thể hiện đại hóa hệ thống phân phối hàng hóa cho các tiệm tạp hóa nhỏ lẻ. Tuy nhiên, tình trạng thua lỗ kéo dài đã khiến Telio không thể tiếp tục hoạt động.
Lần huy động vốn gần nhất của Telio diễn ra vào tháng 6/2022, với khoản đầu tư 26,7 triệu USD do VNG dẫn đầu. Các nhà đầu tư khác gồm Tiger Global và Granite Asia (trước đây là GGV Capital). Tính đến thời điểm đó, tổng vốn mà Telio huy động được là 53,2 triệu USD kể từ khi công ty mẹ thành lập tại Singapore năm 2019.
Dù có sự hậu thuẫn tài chính, Telio không thể duy trì mô hình kinh doanh. Việc cạn vốn đã chấm dứt hành trình của startup này.
Báo cáo tài chính cho thấy Telio có thể đã cạn vốn. Năm 2022, công ty lỗ 13,2 triệu USD, nâng tổng lỗ lũy kế lên 33,2 triệu USD. Đến cuối năm, Telio chỉ còn 5,9 triệu USD tiền mặt và các khoản tương đương tiền.
"Chúng tôi luôn thận trọng"
Ngoài Tiki và Telio, VNG còn đầu tư vào OpenCommerce Group (OCG), một startup thương mại điện tử xuyên biên giới. Năm 2022, VNG và Do Ventures đã rót 7 triệu USD vào công ty này. OCG, thành lập năm 2020, cung cấp nền tảng thương mại điện tử giúp doanh nghiệp dễ dàng bán hàng ra thị trường quốc tế.
Phó Tổng Giám đốc VNG, Kelly Wong, chia sẻ với DealStreetAsia rằng VNG đầu tư vào các doanh nghiệp có tiềm năng tác động đến ngành công nghệ Việt Nam. Tuy nhiên, những năm gần đây, nhiều công ty công nghệ tiêu dùng gặp khó khăn. Họ vẫn đang hồi phục sau ảnh hưởng của đại dịch COVID-19.
“Chúng tôi luôn thận trọng với các khoản đầu tư vào thương mại điện tử. Giá trị đầu tư đã được điều chỉnh dần theo thời gian. Việc một công ty đóng cửa không ảnh hưởng nhiều đến lợi nhuận của VNG.
Chúng tôi cũng không phụ thuộc vào bất kỳ doanh nghiệp nào. Mỗi khoản đầu tư đều tách biệt với hoạt động kinh doanh chính của VNG. Vì vậy, dù các công ty được đầu tư gặp khó khăn, điều đó không tác động đến VNG”, ông Wong nói.
Ông nhấn mạnh rằng VNG luôn ưu tiên các mảng cốt lõi, gồm game, truyền thông, giải trí, fintech và kinh doanh số.
“Đầu tư chỉ là một phần bổ trợ. Chúng tôi tìm kiếm những mô hình có thể tạo ra sự hợp tác và bổ sung lẫn nhau. Kết quả của từng khoản đầu tư không làm thay đổi chiến lược chung. Tuy nhiên, chúng giúp chúng tôi đánh giá lại cách phân bổ vốn. Trong lĩnh vực công nghệ, rất khó để tránh rủi ro đầu tư”, ông Wong chia sẻ.
Một chuyên gia thương mại điện tử nhận định: “Khoản đầu tư vào Telio là bài học đắt giá cho VNG. Việc rót vốn vào những doanh nghiệp cần nhiều tiền nhưng chưa có lợi nhuận rõ ràng luôn tiềm ẩn rủi ro”. Ông cho biết thêm: “Dù VNG mất 500 tỷ đồng vì Telio, tình hình tài chính của công ty vẫn ổn định”.
Trong tương lai, VNG có thể sẽ thận trọng hơn khi đầu tư vào các startup công nghệ chưa có mô hình lợi nhuận rõ ràng. Những khoản lỗ như vậy có thể làm dấy lên hoài nghi từ nhà đầu tư, nhất là khi VNG đang cân nhắc niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ.
Chuyển hướng sang AI
Gần đây, VNG chuyển hướng sang AI, đánh dấu sự thay đổi lớn trong chiến lược đầu tư. Công ty muốn mở rộng vai trò của mình trong ngành công nghệ tại Đông Nam Á. Trong bối cảnh thị trường biến động nhanh, sự linh hoạt và đổi mới sẽ giúp VNG nắm bắt các cơ hội mới.
Tại Đại hội cổ đông 2024, Hội đồng quản trị VNG xác định AI là ưu tiên chiến lược. Công ty đã tích hợp AI vào nền tảng Zalo và đẩy mạnh các dự án chuyển đổi số thông qua bộ phận Giải pháp và Sản phẩm doanh nghiệp.
Trong quý II/2024, VNG hợp tác với ST Telemedia Global Data Centers (STT GDC) để phát triển trung tâm dữ liệu tiêu chuẩn cao tại TP HCM. STT GDC là một trong những công ty trung tâm dữ liệu hàng đầu thế giới. Dự án này được kỳ vọng sẽ nâng cao hạ tầng dữ liệu của Việt Nam, hỗ trợ quá trình chuyển đổi số.
Tháng 6/2024, VNG ra mắt trung tâm dữ liệu AI Cloud GreenNode tại Bangkok. Đây là một trong những trung tâm AI Cloud quy mô lớn đầu tiên ở Đông Nam Á. Quá trình xây dựng chỉ mất chưa đầy 6 tháng.
Nvidia đã chọn VNG làm đối tác đám mây chiến lược. Công ty cung cấp giải pháp AI tiên tiến và hạ tầng công nghệ cao cho khu vực. Hợp tác này giúp VNG thu về nguồn doanh thu lớn từ thị trường quốc tế.
Bên cạnh đó, VNG cung cấp dịch vụ đám mây cho hơn 1.000 doanh nghiệp. Công ty cũng bảo vệ dữ liệu của hơn 70 triệu thiết bị di động tại Việt Nam. Trong lĩnh vực tài chính, VNG cung cấp giải pháp định danh điện tử (eKYC) cho hơn 20 ngân hàng và tổ chức tài chính. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của công ty trong phát triển công nghệ tài chính.
Ngoài AI, VNG còn vận hành nền tảng thanh toán số ZaloPay. Sau 6 năm, ZaloPay có hơn 16 triệu người dùng và cung cấp hơn 100 dịch vụ tiện ích.
