Quốc tế nhận định gì về tham vọng của VinFast: Trở thành trung tâm sản xuất ô tô 'soán ngôi' Thái Lan?

Công nhận vận hành dây chuyền lắp ráp tại nhà máy VinFast (Ảnh: AFP)

Chủ tịch VinFast muốn biến Việt Nam thành trung tâm sản xuất xe ô tô

Vào tháng 6 vừa qua, VinFast (công ty con của tập đoàn tư nhân lớn nhất Việt Nam Vingroup) đã tung ra mẫu ô tô "Made in Vietnam" đầu tiên.

Chiếc hatchback động cơ đốt trong với giá niêm yết khoảng 19.000 USD này đang cạnh tranh với các thương hiệu Nhật Bản và Hàn Quốc tại thị trường Việt Nam.

Asia Times đưa tin, VinFast hi vọng sẽ xuất xưởng 12 mẫu ô tô khác nhau, bao gồm cả xe điện, vào năm 2020. Công ty này hiện nhắm mục tiêu sản xuất 250.000 chiếc xe mỗi năm trong giai đoạn đầu của khoản đầu tư 3,5 tỉ USD trên cơ sở sản xuất rộng 335 ha ở thành phố cảng Hải Phòng.

Sau đó, VinFast dự tính tăng sản lượng lên 500.000 chiếc xe vào năm 2025.

"Đây là bước đi đầu tiên của công ty vào ngành công nghiệp nặng", bà Lê Thị Thu Thủy, Chủ tịch VinFast, chia sẻ trong một sự kiện kinh doanh gần đây tại Bangkok.

"Chúng tôi sẽ khởi đầu với thị trường nội địa, nhưng mục tiêu của VinFast là biến Việt Nam thành một trung tâm sản xuất xe ô tô".

Tỉ lệ sở hữu xe ô tô ở Việt Nam quá thấp, nhưng sẽ tăng tốc trong tương lai

Từ lâu Thái Lan đã được xem là "Detroit của châu Á" và ô tô là một nguồn thu quan trọng từ hoạt động xuất khẩu của nước này. Vì thế nên khi nghe lời phát biểu của bà Thủy tại Bangkok, các khán giả đến từ ngành công nghiệp ô tô Thái Lan đều coi đó là lời tuyên chuyến.

VinFast đã khởi động dự án sản xuất ô tô vào tháng 9/2017. Việc Công ty con của Vingroup nhanh chóng bước vào sản xuất tại Việt Nam với thương hiệu xe riêng đã khiến giới chức Thái Lan lo ngại. 

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Thái Lan dự kiến sẽ tăng dưới 3,5% trong năm nay, trong khi tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được dự đoán sẽ đạt 6,7%.

GDP bình quân đầu người của Thái Lan là 7.200 USD, trong khi của Việt Nam là 2.600 USD. Tuy nhiên, con số này là gần 6.000 USD đối với dân cư tại các thành phố lớn như TP HCM và Hà Nội.

Các nhà kinh tế thường xem mức thu nhập bình quân đầu người 3.000 USD là điểm bùng nổ tiêu dùng ở các thị trường mới nổi. Việt Nam có 98 triệu người tiêu dùng tiềm năng, trong khi Thái Lan chỉ có 69 triệu (nhiều người trong số này đã già và ngập trong nợ nần).

"Tôi cho rằng Việt Nam đang ở điểm bùng nổ về tiêu thụ xe ô tô", bà Thủy nhận định.

"Tỉ lệ sở hữu xe ô tô ở Việt Nam rất thấp, với khoảng 20 xe cho mỗi 1.000 người. Con số này ở Thái Lan gấp 10 lần như thế. Chỉ là vấn đề thời gian trước khi người tiêu dùng Việt Nam mua nhiều xe hơn".

EVFTA - một trong những lí do khiến ngành công nghiệp ô tô Thái Lan nên lo ngại

Ngành công nghiệp ô tô Thái Lan có lí do để lo lắng, đặc biệt là kể từ khi Việt Nam kí kết hai hiệp định thương mại tự do lớn gần đây, bao gồm cả thỏa thuận với Liên minh châu Âu (EU) mà Thái Lan đã bỏ lỡ.

Vào ngày 30/6, Việt Nam tham gia Hiệp định Thương mại Tự do EU - Việt Nam (EVFTA). Hiệp định này hứa hẹn sẽ giảm thuế quan theo cả hai chiều, trong đó bao gồm ô tô do Việt Nam sản xuất.

Logo sang trọng của một chiếc xe do VinFast xuất xưởng (Ảnh: AFP)

Năm ngoái, Việt Nam cũng tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Theo đó, CPTPP sẽ giảm thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam sang 11 quốc gia, bao gồm Australia, Canada, Nhật Bản, New Zealand và Singapore.

Văn phòng Chiến lược và Chính sách Thương mại Thái Lan đã cảnh báo rằng nước này không phải là thành viên của bất kì thỏa thuận FTA nào trong hai thỏa thuận trên.

Do đó, các nhà cung ứng xe ô tô Thái Lan nên chuẩn bị cho việc nhiều nhà sản xuất ô tô nước ngoài chuyển đến Việt Nam nhằm tận dụng các thỏa thuận FTA và chi phí lao động rẻ hơn.

Thế nhưng, tiềm năng và vị thế của ngành ô tô Thái Lan lại vượt xa Việt Nam

Vào năm ngoái, xe, phụ tùng và phụ kiện xe là các mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Thái Lan, chiếm đến 38,4 tỉ USD ngoại hối.

Đồng thời, nhóm mặt hàng này còn giúp ngành sản xuất ô tô trở thành lĩnh vực xuất khẩu hàng đầu của xứ Chùa Vàng (chiếm 15% tổng xuất khẩu), theo số liệu từ Ngân hàng Trung ương Thái Lan.

Thái Lan đã xây dựng ngành công nghiệp ô tô từ giữa những năm 1990 và hiện là nhà sản xuất ô tô lớn thứ 12 toàn cầu.

Ngoài ra, nước này còn thu hút tất cả thương hiệu ô tô lớn của Nhật Bản, gồm cả Toyota và Honda, các thương hiệu nổi tiếng của Đức như BMW và Mercedes Benz cũng như Ford và Chevrolet của Mỹ.

Hiện có hơn 2.500 nhà cung ứng phụ tùng đặt trụ sở tại nước này, biến Thái Lan trở thành cụm công nghiệp ô tô lớn nhất trong khu vực Đông Nam Á.

Tham vọng xây dựng ngành công nghiệp ô tô như bước khởi đầu vào quá trình công nghiệp hóa trên diện rộng không phải chỉ có ở Việt Nam hay Thái Lan. Phần lớn nền kinh tế chính của ASEAN, ngoại trừ Singapore, đều cố gắng trở thành cơ sở sản xuất ô tô, với mức độ thành công khác nhau.

"Mỗi quốc gia có chính sách riêng và họ cạnh tranh với nhau", ông Titikorn Lertsirirungsun, nhà quản lí khu vực Đông Nam Á của LMC Automotive (có trụ sở ở Anh), cho hay.

Thái Lan đã từ bỏ chương trình sản xuất xe ô tô quốc gia, thay vào đó tập trung vào khuyến khích tất cả doanh nghiệp nước ngoài đến nước này thông qua ưu đãi thuế cho các khoản đầu tư không chỉ trong lĩnh vực lắp ráp mà còn về sản xuất linh kiện.

Năm 2007, Chính phủ Thái Lan đã đưa ra các ưu đãi về thuế để thu hút đầu tư vào nền tảng xe sinh thái - một loại phương tiện nhỏ, tiêu thụ ít nhiên liệu và đáp ứng tiêu chuẩn về khí thái của châu Âu.

5 thương hiệu Nhật Bản đã rót vốn vào giai đoạn đầu và 6 công ty khác gồm Toyota, Nissan, Honda, Mitsubishi, Mazda và Suzuki đầu tư vào giai đoạn hai của chương trình.

Chính phủ Thái Lan tuyên bố đã thu hút 4,7 tỉ USD để sản xuất xe điện hybrid cũng như xây dựng cơ sở sản xuất xe plug-in hybrid, xe điện hoạt động bằng pin và trạm sạc xe điện.

Do chi phí cao vốn có của tất cả dòng xe điện, đa phần nhà phân tích đều không nhận thấy xe điện có khả năng thay thế phương tiện động cơ đốt trong ở thị trường Thái Lan, chứ chưa nói đến thị trường mới nổi như Việt Nam trong tương lai gần.

Pin chiếm trung bình 30 - 40% chi phí sản xuất xe điện, và giá lithium trên toàn cầu đang tăng lên.

Trung tâm Nghiên cứu Kasikorn (Bangkok) ước tính xe điện hoạt động bằng pin sẽ chiếm 10% doanh số bán xe tại Thái Lan trong năm 2028 và 20% trong năm 2038. Dòng xe điện này chỉ chiếm 1,3% tổng doanh số bán xe tại Thái Lan năm 2018, trong số 1.261.000 chiếc đã bán ra.

Tham vọng của VinFast liệu có quá điên rồ?

Thị phần xe điện nhỏ cỡ này có thể đặt ra một số câu hỏi về tham vọng của VinFast khi tung ra các mẫu xe điện tại Việt Nam, nơi thu nhập bình quân đầu người vẫn còn tương đối thấp mặc dù đang tăng nhanh.

Các nhà phân tích cho rằng VinFast có thể gặp may hơn khi tập trung vào dòng xe điện hai bánh, sản phẩm mà họ ra mắt thị trường nội địa vào tháng 12/2018. Nhu cầu xe máy hàng năm của Việt Nam là gần 3,5 triệu chiếc.

Đối với khả năng VinFast đánh bại Thái Lan để trở thành trung tâm sản xuất ô tô, vẫn còn quá sớm để kết luận.